Το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) και η δωρεάν περίθαλψη που προσφέρει είναι από τα πολυτιμότερα αγαθά που απολαμβάνουμε στο ελληνικό κράτος. Στην πανδημία το χρειαστήκαμε όσο ποτέ.
Με αφορμή την πανδημία COVID19, οι προβολείς του ενδιαφέροντος έπεσαν πάνω στο ΕΣΥ. Διθυραμβικά σχόλια και ρητορική ευγνωμοσύνη στόλισαν το όνομά του σε κανάλια, έντυπα, και ραδιοφωνικές εκπομπές. Σε αυτή την αιφνίδια κρίση το ΕΣΥ επιφορτίστηκε με το βάρος της νοσηλείας χιλιάδων ασθενών, και ανταποκρίθηκε μετατρέποντας ολόκληρα Γενικά Νοσοκομεία του σε νοσοκομεία μιας νόσου. Ένα μερικώς υποστελεχωμένο σύστημα υγείας με ταλαιπωρημένες υποδομές και προσωπικό μέσου όρου ηλικίας >55 ετών κλήθηκε να σηκώσει το βάρος μιας πανδημίας. Το ΕΣΥ τα κατάφερε (και τα καταφέρνει ακόμα) χάρη στους ανθρώπους του, που επέλεξαν να μην κάνουν απλώς τη δουλειά τους, αλλά υπερέβησαν πολλές τα όρια και δούλεψαν πολλαπλάσια, με αναστολή αδειών επί ένα χρόνο και πλέον, για το μέγιστο αγαθό της Δημόσιας Υγείας. Αν κρίναμε το ζήτημα καθαρά ρεαλιστικά, βάσει των πόρων και των υποδομών του ΕΣΥ δεν αναμενόταν επ’ ουδενί αυτό που τελικά επετεύχθη: ότι δεν κατέρρευσε το σύστημα υγείας.
Η ίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας
Πριν την ίδρυση του ΕΣΥ προϋπήρχε, από το 1934, το Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ), το οποίο είχε θεσπιστεί με τον νόμο 5733/1932 επί κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου. Ωστόσο, η λειτουργία του ΙΚΑ άρχισε πρακτικά το 1937 με διάταγμα του Ιωάννη Μεταξά.
Το Εθνικό Σύστημα Υγείας με τη σημερινή του μορφή ιδρύθηκε το 1983 από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου με σκοπό την παροχή δωρεάν υπηρεσιών υγείας στον ελληνικό πληθυσμό. Τότε ιδρύθηκαν τα Περιφερειακά Νοσοκομεία, τα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά Ιατρεία για να ενισχύσουν την ελληνική περιφέρεια που είχε περιορισμένη πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη.
ΑΜΚΑ: το εισιτήριο προς τη δωρεάν υγεία
Το 2016 θεσπίστηκε ο ν.4368/2016, σύμφωνα με τον οποίο δόθηκε το δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης σε όλες τις δημόσιες δομές υγείας για την παροχή νοσηλευτικής και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε ανασφάλιστους και σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (εγκύους, παιδιά, χρονίως πάσχοντες, άτομα με αναπηρία, ψυχικά ασθενείς). Μέσω του ΑΜΚΑ (Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης) ακόμα και ο ανασφάλιστος πολίτης έχει σήμερα δωρεάν πρόσβαση σε όλες τις διαγνωστικές και νοσηλευτικές πράξεις. Μπορεί να χειρουργηθεί και να νοσηλευτεί δωρεάν, αλλά και να λάβει φάρμακα πληρώνοντας μειωμένη χρηματική συμμετοχή (25%), και σε πολλές περιπτώσεις μηδενική συμμετοχή.
Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα δικαιούνται δωρεάν περίθαλψη όλοι όσοι επισκεφθούν μία δημόσια δομή υγείας. Παρά την κουραστική αναμονή που μπορεί κανείς να συναντήσει στα μεγάλα νοσοκομεία, η ποιότητα των υπηρεσιών είναι ιδιαίτερα αξιόλογη.
Νέες ΜΕΘ – Προσωπικό: 0-1
Στην πανδημία η πραγματική έλλειψη ήταν στο ανθρώπινο δυναμικό που θα χρησιμοποιούσε τον εξοπλισμό που απλόχερα δώρισαν πολίτες και εταιρείες. Πολλαπλές δωρεές κλινών και εξοπλισμού πλούτισαν τις παθολογικές κλινικές, τις μονάδες εντατικής θεραπείας (ΜΕΘ) και αυξημένης φροντίδας (ΜΑΦ). Ωστόσο, κάτι που δεν λέχθηκε ποτέ δημοσίως είναι ότι, παρότι έγιναν δωρεές εξοπλισμού και κλινών ΜΕΘ, η χώρα αντιμετωπίζει σημαντική ένδεια ιατρών με ειδικότητες που θα μπορούσαν να τις λειτουργήσουν. Οι αναισθησιολόγοι, οι πνευμονολόγοι και οι εντατικολόγοι είναι ορισμένοι από τους πιο δυσεύρετους εξειδικευμένους ιατρούς στη χώρα. Η αιτία είναι απλή: σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, δύσκολα ωράρια, επείγοντα περιστατικά και, δυστυχώς, επί του παρόντος κανένα κίνητρο για την επιλογή αυτών των ειδικοτήτων. Τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της χώρας όπου υπηρετούν ειδικευόμενοι ιατροί λειτουργούν χωρίς, ή με ελάχιστους, ειδικευόμενους ιατρούς των παραπάνω ειδικοτήτων. Ήδη από πριν την πανδημία αναβάλλονταν καθημερινά χειρουργικές επεμβάσεις λόγω έλλειψης αναισθησιολόγων.
Η αφορμή για κάτι καλύτερο
Η πανδημία είναι ίσως η μοναδική ευκαιρία να κοιτάξουμε κατάματα τις ελλείψεις του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Είναι η ιδανική στιγμή να γίνει μια καταγραφή των πραγματικών αναγκών του ΕΣΥ, σε συγκεκριμένες ιατρικές ειδικότητες, όπως οι προαναφερθείσες, να προκηρυχθούν θέσεις και να δοθούν κίνητρα στους νέους συναδέλφους να ακολουθήσουν αυτές τις ειδικότητες. Χρειάζεται να γίνουν προσλήψεις εξειδικευμένου προσωπικού που θα στελεχώσει τις νέες Μονάδες Εντατικής Θεραπείας που μπορούν να ιδρυθούν μετά την πανδημία, ακόμη και σε μικρότερες πόλεις, πέραν των μεγαλύτερων αστικών κέντρων της χώρας.
Ήρωες;
Αν και σαν χώρα αγαπάμε τους ήρωες, και δεν μας κοστίζει και πολύ να δημιουργήσουμε νέους, οι πρωταγωνιστές αυτής της ιδιόρρυθμης ιστορίας πανδημίας αξίζουν την αναγνώριση και τον απόλυτο σεβασμό μας. Χίλια μπράβο αξίζουν σε όλο το υγειονομικό προσωπικό που φρόντισε -και φροντίζει ακόμα- τους ασθενείς με νόσο COVID. Οι ειδικευόμενοι ιατροί της χώρας έχουν χάσει ήδη 1 και πλέον χρόνο εκπαίδευσης από την ειδικότητα στην οποία θεωρητικά εκπαιδεύονται. Έχουν κάνει ήδη πολλαπλάσιες εφημερίες από αυτές που τους αναλογούν.
Δεν έχει τόση σημασία να τους ονομάσετε ήρωες, αν αύριο τους ξεχάσετε.
Όσοι διαβάσουν αυτές τις γραμμές θέλω να θυμούνται ότι χιλιάδες άνθρωποι με μάσκες, προσωπίδες και άσπρες στολές ξεπέρασαν τον εαυτό, την εξάντληση και τον φόβο τους σε έναν αγώνα απέναντι στην ασφυξία.
Και νίκησαν.
Το κείμενο αφιερώνεται στη δική μου ηρωίδα, τη δίδυμη αδελφή μου και ειδικευόμενη ιατρό, Ευτυχία, που από την αρχή της πανδημίας δουλεύει σε κλινική COVID, προσφέροντας με όλη της την αγάπη τον χρόνο της και τον εαυτό της.
Κείμενο: Κλεονίκη Αθανασιάδου (Lavart)
