Ο Χαρούκι Μουρακάμι είναι αυτή τη στιγμή, ίσως, ο κορυφαίος Ιάπωνας συγγραφέας. To 2015 το όνομά του βρέθηκε στη λίστα του περιοδικού TIME με τους 100 ανθρώπους που ασκούν μεγαλύτερη επίδραση στον κόσμο, ενώ βρίσκεται σταθερά στους υποψήφιους για την κατάκτηση του Νόμπελ Λογοτεχνίας. Στις παρακάτω γραμμές θα σας συστήσουμε τον ευφυή κύριο Μουρακάμι: συγγραφέα, μεταφραστή και μαραθωνοδρόμο.
Τα πρώτα χρόνια
Ο Χαρούκι Μουρακάμι (村上春樹) γεννήθηκε στο Κιότο το 1949 από γονείς καθηγητές Ιαπωνικής λογοτεχνίας και σπούδασε θεατρικές τέχνες στο Πανεπιστήμιο του Τόκυο. Εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα το 1979, αποδίδοντας την απόφασή του να γράψει σε μία παράδοξη στιγμή αιφνίδιας έμπνευσης κατά τη διάρκεια ενός αγώνα μπέιζμπολ.1
Το πρώτο του μυθιστόρημα Hear the Wind Sing εκδόθηκε το 1979 στα ιαπωνικά, όταν ο ίδιος ήταν 30 ετών. Ακολούθησαν τα μυθιστορήματα Pinball, 1973 το 1983, το Κυνήγι του αιγοπρόβατου το 1982 (το πρώτο του βιβλίο που μεταφράστηκε στα ελληνικά, το 1993) και το Σκληρή χώρα των θαυμάτων και το τέλος του κόσμου το 1985. Ως μεταφραστής έχει ασχοληθεί με την μετάφραση στα ιαπωνικά έργων των F.S. Fitzgerald, Truman Capote, John Irving και Raymond Carver.
Το φαινόμενο Murakami
Η εμπορική επιτυχία του συγγραφέα ήρθε το 1987 μετά την κυκλοφορία του μυθιστορήματος Το Νορβηγικό δάσος. Ο τίτλος του βιβλίου προέρχεται από το κομμάτι των Beatles-Norwegian wood και αποτελεί φόρο τιμής σε μία από τις λατρεμένες μπάντες του συγγραφέα. Η μετάφραση του βιβλίου στα αγγλικά το 2000 έκανε τον Μουρακάμι γνωστό στο παγκόσμιο αναγνωστικό κοινό. Το 2010 κυκλοφόρησε η ιαπωνικής παραγωγής κινηματογραφική μεταφορά του Νορβηγικού δάσους, σε σκηνοθεσία του Anh Hung Tran.
Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν κι άλλες παγκόσμιες επιτυχίες: Ο Κάφκα στην Ακτή το 2002, Τις μικρές ώρες το 2007, και το επικό τρίτομο IQ84 το 2011. Όσον αφορά το τελευταίο, που αποτελεί το magnum opus του Μουρακάμι, η κυκλοφορία του συνοδεύτηκε από διθυραμβικές κριτικές με τον Guardian να χαρακτηρίζει το μυθιστόρημα «παγκόσμιο γεγονός» και «υπεράσπιση της ίδιας της έννοιας του μυθιστορήματος».
Παγκόσμια βραβεία και συγγραφικό στυλ
Η γραφή του Μουρακάμι μπορεί να χαρακτηριστεί σουρεάλ, casual, ρέουσα και ευκολοδιάβαστη. Κρύβει, ωστόσο, πολλή ευφυΐα, ανατροπές και αιφνιδιασμούς, που δεν αναμένει ο αναγνώστης από τον διόλου επιτηδευμένο λόγο του. Στα βιβλία του χρησιμοποιεί αλληγορίες και πλάθει παραμύθια. Στήνει φανταστικούς κόσμους με πολλαπλές διαστάσεις και ζώα που μιλούν. Εξαιρετικά εμφανής είναι η επιρροή του από τον δυτικό πολιτισμό, ιδιαίτερα από την μουσική των Beatles και των Radiohead, τους οποίους και αναφέρει συστηματικά στα βιβλία του ή χρησιμοποιεί τραγούδια τους ως τίτλους βιβλίων.
Το 2006 βραβεύτηκε με το βραβείο Franz Kafka, το 2009 με το βραβείο Jerusalem, και το 2016 με το βραβείο Hans Christian Andersen. Οι υπεύθυνοι της βράβευσής του στην Ιερουσαλήμ τον χαρακτήρισαν ως «easy to read, but not easy to understand». Το μεταφυσικό και το φαντασιακό -κύρια συστατικά της γραφής Μουρακάμι- συνδυάζονται με μία ανεπιτήδευτη πρωτοπρόσωπη αφήγηση δημιουργώντας ένα αποτέλεσμα με φυσικότητα και ροή. Έως σήμερα τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 40 γλώσσες και έχουν πουληθεί σε πολλά εκατομμύρια αντίτυπα.
Ο Κάφκα στην Ακτή
Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 2015 από τις εκδόσεις Ψυχογιός και κέρδισε το Βραβείο Κοινού Public 2016, στην κατηγορία Μεταφρασμένο μυθιστόρημα. Το όνομα του Κάφκα στον τίτλο αποτελεί ένα κλείσιμο του ματιού και έναν τρόπο του Μουρακάμι να τιμήσει έναν από τους συγγραφείς που τον διαμόρφωσαν. Εξάλλου, δεν ήταν διόλου τυχαία η επιλογή του για το βραβείο Κάφκα το 2006. Στο παρόν έργο υφαίνει μια πλοκή συνδυάζοντας τον μύθο του Οιδίποδα μ’ ένα φαντασιακό κόσμο με γάτες που μιλούν, βροχή από ψάρια και πνεύματα που κυκλοφορούν ελεύθερα τις νύχτες. Τελικά, όλα αποτελούν ένα όνειρο; Ή συνέβησαν στ’ αλήθεια;
Ο παράδοξος μαραθώνιος της Αθήνας
Πέρα από το γράψιμο, μία από τις αγαπημένες δραστηριότητες του συγγραφέα είναι το τρέξιμο και είναι γνωστή η συχνή παρουσία του σε μαραθώνιους. Ωστόσο, ξεχωρίζει η συμμετοχή του σε έναν ιδιότυπο προσωπικό μαραθώνιο, σε μια διαδρομή που επινόησε κατά κάποιο τρόπο ο ίδιος. Το 1983 αποφάσισε να έρθει στην Ελλάδα και να τρέξει ανάποδα τη διαδρομή του Κλασσικού Μαραθωνίου της Αθήνας. Αντί να ξεκινήσει από τον Μαραθώνα προς το Καλλιμάρμαρο, ξεκίνησε από το Καλλιμάρμαρο προς τον Μαραθώνα. Η αιτία πίσω από την απόφασή του ήταν σίγουρα η ιδιορρυθμία του, αλλά και μια έντονη επιθυμία να αποφύγει την κίνηση που θα πετύχαινε φτάνοντας το μεσημέρι στην Αθήνα. Εφόσον όμως έτρεξε μόνος του τη διαδρομή, δεν είχε την τροχαία στη διάθεσή του να κλείσει τους δρόμους. Διάλεξε να ξεκινήσει χαράματα, δεν κατάφερε όμως να γλιτώσει την κίνηση της Λεωφόρου Μαραθώνος.
Ποιος είναι τελικά ο Χαρούκι Μουρακάμι;
Ο Μουρακάμι είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς. Είναι ένας σύγχρονος παραμυθάς, που πλάθει σουρεαλιστικά παραμύθια για μεγάλους. Μια απ’ τις μεγαλύτερες τρέλες του ήταν ο ανάποδος Μαραθώνιος στην Αθήνα. Όμως με αυτόν τον τρόπο έδειξε ότι ακόμη κι αν η διαδρομή έχει χαραχτεί εδώ και αιώνες, τα πράγματα μπορούν να συμβούν και διαφορετικά.
Κείμενο: Κλεονίκη Αθανασιάδου (Lavart)
1Murakami, Haruki, (2015), Ο Κάφκα στην Ακτή (μτφ: Μαντόγλου, Αργυρώ), Ψυχογιός, Αθήνα.
