«Τώρα ζω σ’ ένα νησί, σ’ ένα λιτό και μελαγχολικό σπίτι, το οποίο έχτισα σε έναν μοναχικό βράχο πάνω από τη θάλασσα. [Είναι] η εικόνα της επιθυμίας μου» – Curzio Malaparte.
Όταν ο Paul (Michel Piccoli) ανεβαίνει την μεγαλειώδη σκάλα που πλαταίνει γοργά μαζί με το βήμα του, αναζητώντας την Camille (Brigitte Bardot), η ανάσα κόβεται. Είναι ίσως η πρώτη στιγμή απ’ όταν εμφανίζεται η Casa Malaparte στην ταινία Le Mépris (η Περιφρόνηση) του Jean-Luc Godard, που παρουσιάζεται η πραγματική διάσταση αυτής της βίλας και η ασύλληπτη μοναδικότητα της πραγματικότητας της.
Η Casa Malaparte ίσως αποτελεί ένα από τα πιο πολυσυζητημένα κτήρια του 20ου αιώνα και σίγουρα ένα από τα πιο γνωστά κτήρια σύγχρονης αρχιτεκτονικής στην ιταλική χερσόνησο. Έλαμψε πίσω από τον κινηματογραφικό φακό και συνεχίζει να λάμπει κάτω από τον τυρρηνικό ήλιο μέχρι και σήμερα.
Η βίλα φαντάζει ως ένα ερυθρό κήτος που ξεπροβάλει πάνω από τα βράχια, όλες οι πλευρές του είναι ορατές από τη θάλασσα καθώς αποτελεί ένα ξάφνιασμα μέσα στο τοπίο. Η ιδιότητα που έχει ως κατασκευή να μην αποτελεί ένα ξένο στοιχείο πάνω στο βράχο που έχει ορθωθεί, αλλά να γίνεται αντιληπτή από το μάτι ως φυσική του συνέχεια, υποστηρίζεται και από την επιλογή της τοπικής πέτρας του βράχου ως κύριο υλικό. Η Casa Malaparte αποτελεί μία εικόνα ταυτόχρονα κλασική και σύγχρονη που έχει υπάρξει το επίκεντρο αλλά και το πλαίσιο της προσοχής στην διάρκεια του χρόνου.
Χτίστηκε το 1938 και σχεδιάστηκε αρχικά από τον αρχιτέκτονα Adalberto Libera. Η τοποθεσία που επιλέχθηκε είναι η Punta Massullo, στη νήσο του Κάπρι και αποτελεί ένα βραχώδες τοπίο με πυκνή βλάστηση και θέα στον κόλπο του Σαλέρνο. Η κατοικία κατοικήθηκε από τον Ιταλό συγγραφέα και δημοσιογράφο Curt Erich Suckert, η εκκεντρικότητα του οποίου οδήγησε στην επιλογή του ψευδώνυμου Curzio Malaparte με το οποίο και έγινε πλέον γνωστός. H βίλα έγινε ευρέως γνωστή μετά τον θάνατο του Malaparte όπου και εμφανίστηκε στην ταινία του Godard το 1963. Εκείνη την περίοδο είχε ήδη υποστεί την εγκατάλειψη, καθώς και πολλές ζημιές και βανδαλισμούς ήδη από την δεκαετία του ‘60. Η πρώτη αναστύλωση που έγινε προκειμένου να γυρίσει στην αίγλη της ξεκίνησε από το 1980 μέχρι και το 1990.
Σημαντικό για τον Malaparte ήταν ο προσωπικός του χαρακτήρας να αντικατοπτρίζεται στην κατοικία και να δημιουργηθεί ένα μέρος μοναχικό για περισυλλογή και συγγραφή. Το ισχυρό του πνεύμα και ο εκκεντρικός του χαρακτήρας τον οδήγησαν σε πολλές αντιπαραθέσεις με τον Libera που είχαν ως αποτέλεσμα την απόρριψη των αρχικών σχεδίων και τον ίδιο τον Malaparte να σχεδιάζει και στην συνέχεια να χτίζει την βίλα με την βοήθεια τοπικού τεχνίτη.
Η μοναχικότητα που επιδίωκε και κυνηγούσε ο Malaparte αντανακλάται στην τοποθεσία και της ιδιαιτερότητα που αυτή έχει. Μιάμιση ώρα μακριά από το Κάπρι, η κατοικία βρίσκεται στα 32 μέτρα πάνω από την θάλασσα, διαιρεμένα σε 99 σκαλοπάτια. Αποτελεί μια ερυθρόμορφη κατασκευή, με τρεις κατεξοχήν όψεις και μία τέταρτη η ιδιότητα της οποίας καταλαμβάνεται από μία σχεδόν μνημειακή ανάποδη πυραμιδοειδή σκάλα. Δίχως το παραμικρό ίχνος προστασίας και στρωμένη με κεραμιδί πλακάκια, κατευθύνει τον επισκέπτη στο βατό δώμα του τελευταίου ορόφου, γνωστό ως «σολάριουμ». To λευκό καμπύλο στοιχείο, η ανάγλυφη μορφή του οποίου έρχεται σε αντιπαράθεση με την γραμμικότητα της βίλας, εμφανίζεται σταδιακά στον αναβάτη δημιουργώντας ένα συνεχόμενο αίσθημα προσμονής. Τα σκαλοπάτια αυτά άλλωστε, τον φέρνουν ακόμη πιο κοντά στον ουρανό και στην φυσικότητα που έχει αποκτήσει πλέον η ιδέα της απέριττης γύμνιας της Brigitte Bardot σε μία από τις πιο γνωστές κινηματογραφικές εικόνες.
Η βίλα αποτελείται από τρία επίπεδα. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στο μεσαίο επίπεδο στο οποίο υπάρχουν η κουζίνα και οι ξενώνες. Το κατώτερο επίπεδο έχει την δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας με τον υπαίθριο χώρο και περιλαμβάνει όλους τους βοηθητικούς χώρους, όπως το πλυσταριό, τις αποθήκες και το κελάρι. Ο υψηλότερος όροφος αναφέρεται ως «Malaparte apartment», αποτελείται από τους πιο ιδιωτικούς χώρους και συμπεριλαμβάνει ένα καθιστικό στη μία του πλευρά και απέναντι δύο υπνοδωμάτια συνδεδεμένα με ένα χώρο γραφείου στο μπροστινό μέρος.
Η Casa Malaparte αποτελεί έναν ύμνο. Έναν ύμνο στην φυσικότητα, στην προσμονή και στη συγκρατημένη διαχυτικότητα. Δε λαμβάνει κανέναν ρόλο σκηνικού στο Le Mépris. Παρά μόνο τρέχει μαζί με το σενάριο, ορίζει τα βήματα και τις παύσεις. Χτίζει το συναίσθημα και την πλοκή. Η ταινία δεν θα μπορούσε να γυριστεί πουθενά αλλού, και αν γινόταν θα ήταν άλλη ταινία. Τα μεγάλα τετράγωνα παράθυρα σαν πίνακες πλαισιώνουν κομμάτια της θέας του Κάπρι κι έχουν τις σωστές διαστάσεις, τις σωστές αναλογίες για τα κινηματογραφικά σώματα. Το δώμα ίσως περιέχει όλη την ιδιαιτερότητα και την εκκεντρικότητα του Malaparte, και αποτελεί εκείνο, τον ορισμό της περισυλλογής, κρύβοντας την πραγματική δύναμη της βίλας πίσω από το λευκό καμπύλο τοιχίο. Όσος καιρός και να περάσει, η Brigitte Bardot θα βρίσκεται εκεί ξαπλωμένη, κάτω από τον ήλιο, κρατώντας σφιχτά το μυστικό της διαχρονικότητας της Casa Malaparte.
Για το άρθρο αντλήθηκαν πληροφορίες από την πηγή: https://www.archdaily.com/777627/architecture-classics-villa-malaparte-adalberto-libera
Κείμενο: Νεφέλη Τσινοπούλου (Lavart).
Πηγές φωτογραφιών: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.
