Πυρήνα της ταινίας Black Christmas αποτελεί η σοφίτα, οπού αναπνέει η απειλή. Μια απειλή εκ των έσω
«Ο χώρος είναι μία έννοια ρευστή, καθώς μπορεί να είναι φυσικός ή νοητός. Στην περίπτωση του κινηματογράφου ο χώρος δημιουργείται ταυτόχρονα από απτά και άυλα στοιχεία. Τα σκηνικά, τα κτίρια, οι πόλεις που χρησιμοποιούνται για την κινηματογραφική αφήγηση, είναι στοιχεία που διαμορφώνουν τον υλικό χώρο μίας ταινίας ενώ, από την άλλη, το σενάριο, η σκηνοθεσία, το performance των ηθοποιών, η ατμόσφαιρα και οι έννοιες της ταινίας διαμορφώνουν τον φαντασιακό, νοητό χώρο» γράφει, μεταξύ άλλων, η Αφροδίτη Αυγέρου στο άρθρο της Κινηματογράφος και αρχιτεκτονική: The Shining του Stanley Kubrick.
Στην καναδέζικη ταινία Black Christmas (Μαύρα Χριστούγεννα –ή Τρόμος στο Παρθεναγωγείο) του 1974, ο σκηνοθέτης Bob Clark και ο σεναριογράφος Roy Moore τοποθετούν το σπίτι (την αδελφότητα) κάποιων νεαρών γυναικών στο κέντρο της αφήγησης σε γιορτινή ατμόσφαιρα και μια απειλή που έρχεται εκ των έσω.
Το στοιχειωμένο σπίτι
Η συνθήκη του «στοιχειωμένου σπιτιού» έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις στα χρόνια πορείας του κινηματογράφου έχοντας λάβει πολλές μορφές: το στοιχειωμένο-από-πνεύματα σπίτι, το ζωντανό σπίτι, το σπίτι που καταβροχθίζει τους ζωντανούς κ.ο.κ. Στην περίπτωση του οικήματος στο Black Christmas, η προσοχή στρέφεται στην σοφίτα, οπού αναπνέει η απειλή. Και λέω αναπνέει καθώς μέσα της κρύβεται ένας ψυχοπαθής δολοφόνος.
Η σοφίτα έχει παρομοιασθεί, όπως στην περίπτωση του Psycho (Ψυχώ) του Alfred Hitchcock, με το υποσυνείδητο του σπιτιού και ταυτόχρονα αυτού που το κατοικεί. Στο Black Christmas, το υποσυνείδητο του σπιτιού -δηλαδή των γυναικών- παραβιάζεται με την εισβολή του δολοφόνου. Αυτός ο δολοφόνος δεν μπορεί να είναι άγνωστος των γυναικών καθώς πέρασε από το συνειδητό τους κομμάτι πριν κρυφτεί στο υποσυνείδητο. Υποθέτω πως έτσι απαντάται το ερώτημα που μας δημιουργείται στο τέλος της ταινίας, για το ποιος είναι τελικά αυτός ο επικίνδυνος άντρας. Οι γυναίκες, και κυρίως η πρωταγωνίστρια, ξέρουν ποιος είναι μα αυτό θα μείνει ανέπαφο στο υποσυνείδητό τους.
Ο άντρας παρακολουθεί το σπίτι από έξω και εμείς γινόμαστε τα μάτια του με την υποκειμενική χρήση της κάμερας, εννοώντας πως δεν τον βλέπουμε να τις παρακολουθεί, να τις παρενοχλεί και να τις σκοτώνει, αλλά είμαστε αυτός ανασαίνοντας μαζί του σε κάθε βήμα του. «Αυτό το σκηνοθετικό τέχνασμα έμελλε να εμπνεύσει και άλλους σκηνοθέτες στο μέλλον όπως για παράδειγμα τον John Carpenter και το iconic Halloween του» έγραψε ο V.A. Musetto για το Black Christmas τον Δεκέμβριο του 2009.
Στα εν οίκω
Κεντρικός χαρακτήρας του έργου είναι η Jess (Olivia Hussey), μια νεαρή γυναίκα που κατοικεί με τις συμφοιτήτριες της σε μια αδελφότητα στο Montreal. Είναι μέρες γιορτών όταν ένας άντρας εισβάλλει στο σπίτι τους και τις παρενοχλεί μέσω τηλεφωνικών κλήσεων. Στην αρχή τους μοιάζει με ακίνδυνο φαρσέρ, όμως εμείς ξέρουμε, όντας τα μάτια του, τα αυτιά και η ανάσα του, ότι δεν είναι μόνο αυτό. Η κατάσταση γρήγορα εκτροχιάζεται και η πρώτη δολοφονία λαμβάνει μέρος στο σπίτι με το πρώτο νεκρό σώμα να οδηγείται στην σοφίτα.
Όμως, η ζωή μέσα στο σπίτι συνεχίζεται για τους πρωταγωνιστές, σε συνθήκες τραγικής ειρωνείας. Μια από τις κοπέλες αγνοείται. Μοιάζει να έχει εξαφανιστεί, κάτι όχι τόσο ανησυχητικό. Ερώτημα που προκύπτει λοιπόν: είναι πνιγμένη γιατί είδε τον δολοφόνο ή θα ήταν νεκρή έτσι κι αλλιώς μιας και ο άντρας σκόπευε να τις σκοτώσει όλες; Η απάντηση έρχεται με την συνέχιση των δολοφονιών και των άλλων μελών του σπιτιού.
Το σπίτι «φυλάσσει» τον εισβολέα και δολοφόνο στην σοφίτα του. Επιπλέον, τις περισσότερες ώρες της μέρας αδειάζει, επιτρέποντας του να κυκλοφορεί ανενόχλητος. Ας μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για το υποσυνείδητο μέρος του μυαλού των γυναικών. Η διαμονή του στην σοφίτα του σπιτιού τους συμβολίζει την διαμονή του στο υποσυνείδητό τους. Άρα είναι κάποιος άντρας από την ζωή της καθεμιάς που μπαινοβγαίνει στο σπίτι. Ο νευρωτικός μουσικός Peter (Keir Dullea) εραστής της εγκύου Jess καθίσταται, με την εξέλιξη της πλοκής, ο πιο πιθανός υποψήφιος για την θέση του εκτελεστή στο επέκεινα.
Τα της πόλης
Στα Πολιτικά του ο Αριστοτέλης διαχωρίζει την πόλη –τα κοινά– από το σπίτι, εστιάζοντας στην ιδιωτική φύση της οικίας ως διαφορά με την κοινωνία. Εδώ τα γεγονότα στο εσωτερικό του σπιτιού παραλληλίζονται με τα γεγονότα που εκτυλίσσονται έξω από αυτό. Ενώ ο δολοφόνος ενεργεί εκ των έσω, έξω φαίνεται να δολοφονείται κι άλλος κόσμος. Η πόλη, και οι κοινωνοί που την απαρτίζουν, ψάχνει να βρει ένα μικρό κορίτσι της οποίας η καταγγελία στην αστυνομία συνέπεσε με την καταγγελία εξαφάνισης της πρώτης δολοφονημένης γυναίκας του σπιτιού.
Όλα αυτά λαμβάνουν χώρο σε ένα στολισμένο, για τις γιορτές, σπίτι και σε μια στολισμένη πόλη. Μέρες χαράς που θα μετατραπούν σε σειρά slash δολοφονιών. Στο κείμενό της Black Christmas Is Based On An Urban Legend & A True Story, η Rachel Paige υποστηρίζει πως ο σεναριογράφος εμπνεύστηκε από τις κατά συρροή δολοφονίες που έλαβαν μέρος στην περιοχή του Westmount της πόλης Montreal στον Καναδά λίγα χρόνια νωρίτερα. «Ωστόσο, γράφει, δεν υπάρχουν πολλές ομοιότητες του τελικού σεναρίου και των πραγματικών γεγονότων που το ενέπνευσαν, αλλά υποθέτουμε πως πρόκειται για την ιστορία του Baden καθώς σκότωσε πέντε γυναίκες μεταξύ 1969-1971, λαμβάνοντας το παρατσούκλι The Vampire Rapist, αφού δάγκωνε τα θύματά του».
Γιορτές στο σπίτι
Οι φετινές γιορτές μας είναι διαφορετικές, αλλά όχι απειλητικές όταν βρισκόμαστε μέσα στο σπίτι, που από τη φύση του είναι ένας τοίχος προστασίας για τα μέλη που το απαρτίζουν. Στην περίπτωση του οικοτροφείου, παρθεναγωγείου ή τέλος πάντων του σπιτιού στο Black Christmas, ο κίνδυνος βρίσκεται μέσα, μα κυρίως στο πιο σκοτεινό μέρος του. Η τοποθεσία των ενοχλητικών κλήσεων εντοπίζεται και δεν είναι άλλη φυσικά από αυτή του σπιτιού και πιο συγκεκριμένα του δωματίου της housemother (υπεύθυνης των νεαρών γυναικών) που διαθέτει άλλη γραμμή τηλεφώνου.
Μέσω της κινηματογραφικής αφήγησης βρισκόμαστε στην θέση του παρατηρητή αλλά ταυτόχρονα και του δολοφόνου. Η οπτική των γεγονότων ορίζεται από την κάμερα, όπως ήδη αναφέρθηκε, κάνοντάς μας να ακροβατούμε μεταξύ του διφορούμενου του ρόλου μας απέναντι στο έργο.
Αυτή η ματιά είναι τροφή για σκέψη. Έτσι λοιπόν αυτές τις μέρες των γιορτών και της καραντίνας γενικότερα μπορούμε να κοιτάξουμε σε τυχόν πατάρια, αποθήκες ή σοφίτες των σπιτιών μας για πράγματα που ίσως σπρώξαμε στο υποσυνείδητο και μπορεί να μας κάνουν κακό.
Κείμενο: Διμηνίδης Δανιήλ (Lavart)
Πηγές Φωτογραφιών: 1, 2, 3, 4, 5, 6
