Αθίγγανος – ετυμολογία: τι σημαίνει και που τον συναντάμε σαν όρο;

Αθίγγανος – ετυμολογία  – Έχετε ακούσει ποτέ το τραγούδι του Θανάση Παπακωνσταντίνου << Όνειρο>>; Αν όχι να η ευκαιρία να παρατηρήσετε τους εξής στίχους:

Τράβηξα δειλά δειλά
της Κερκόπορτας το σύρτη
και πήραν φωτιά τα μάτια μου
μάγκα μου απ’ όσα είδαν.

Πολιτεία απέραντη
από γυαλί και κεχριμπάρι,
τα χρώματα της ίριδας
της έπλεκαν στεφάνι.

Στα στενά της σέρνονταν
άγιοι σκοτεινοί κι αγύρτες
και στο λιμάνι αθίγγανοι
μυρίζανε παλάμες.

Ο Ανέστος τρυφερά
γέμιζε καρφιά τα χέρια
κι ο Μεβλανά Τζελαλεδίν
γυρνούσε και γυρνούσε.

Κι έτσι όπως χάζευα
δερβισάδες, μπεκτασίδες,
άλαλοι με κυκλώσανε
μα ακόμα τους ακούω.

Σεμ ολντού ασίκ λαρί
άνθρωπέ μου τι ξεφτύλα,
να σου χαλάνε το όνειρο
κι εσύ να τους αφήνεις.

Πίσω ξαναγύρισα
χίλια εννιακόσια ενενήντα,
με τα δίδυμα αγκαλιά
κοιμάται η κυρά μου.

Αυτό που μας κεντρίζει την προσοχή είναι ο όρος αθίγγανοι. Λοιπόν, η λέξη αθίγγανος που στην ελληνιστική κοινή γράφεται ἀθίγγανος προέρχεται από το ἀ το στερητικό και το αρχαίο ελληνικό ρήμα θιγγάνω που σύμφωνα με το λεξικό Liddell scott έχει ινδοευρωπαϊκή ρίζα και από μόνο του σημαίνει ακουμπώ, αγγίζω. Με το ἀ όμως, έχει την σημασία αυτός που δεν τον ακουμπάει κανείς. Ο όρος αθίγγανος συναντάται τον 13ο αιώνα, ενώ το ρήμα θιγγάνω σύμφωνα με το λεξικό Liddell scott το εντοπίζουμε και σε αρχαίες τραγωδίες του Σοφοκλή, καθώς και του Ευριπίδη με την έννοια του αγκαλιάζω: <<θιγγάνω ὠλέναισιν τέκνου>>. 

 Η κοινή για όλους μας έννοια είναι αυτή του τσιγγάνου που την ταυτίζουμε και με την λέξη γύφτος. Με βάση βυζαντινές μαρτυρίες παρατηρούμε τις λέξεις ”τζιγκάνα”, ”ατζίγγανε”και ”μαυροκατζίβελο” ,καθώς ήταν μια από τις ονομασίες τους. Σύμφωνα με την τελευταία λέξη, προσδιορίζονταν η φυλή τους προερχόμενη από την Ινδία γι΄ αυτό και Ρομά, όρος που συναντάμε στα σανσκριτικά και δηλώνει το μελαμψό χρώμα τους. Επίσης, <<Ρομ>> στη γλώσσα τους σημαίνει <<ο άντρας>> ή << ο σύζυγος>>. Αποτελεί νομαδικός λαός που έφτασε στην Ευρώπη τον 10ο με 11ο αιώνα ,καθώς τότε καταγράφονται στη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Η γλώσσα των Ρομά έχει αρκετά κοινά γλωσσικά στοιχεία με άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες και διαθέτει στοιχεία από τα περσικά, τα τούρκικα, τα ρουμανικά, τα αρμένικα, τα βουλγαρικά και τα ελληνικά.