Καθώς τα anime (όπως είθισται πλέον να ονομάζονται τα ιαπωνικά κινούμενα σχέδια/ animation) μετατρέπονται ανά τον κόσμο σε όλο και πιο δημοφιλείς μορφές ψυχαγωγίας και διασκέδασης, είναι λογικό να μας γεννάται η επιθυμία να τα εξετάσουμε ως φαινόμενο, το οποίο και αξίζει να κατανοήσουμε εις βάθος. Πώς κατάφερε αυτό το είδος τέχνης μίας χώρας τόσο μακρινής από τη δικιά μας γηραιά ήπειρο να κερδίσει τόσους θεατές; Τι υπάρχει άραγε στην καρδιά αυτού του είδους δημιουργίας που το διαφοροποιεί από αντίστοιχες αμερικάνικες ή ευρωπαϊκές παραγωγές;
Μία πρώτη εμφανής, αλλά διόλου ευκαταφρόνητη, απάντηση έγκειται στην ποικιλία και στην ευελιξία που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο είδος κινουμένων σχεδίων. Σε αντίθεση με αυτό που οι περισσότεροι πιστεύουμε – λόγω των αναμνήσεών μας ή λόγω των στερεοτύπων που τρέφουμε – τα anime δεν απευθύνονται αποκλειστικά σε παιδιά, αλλά σε όλες τις ηλικιακές ομάδες, προσφέροντας είδη που καλύπτουν ένα τεράστιο φάσμα θεματικών που εμπίπτουν τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στον χώρο του φανταστικού.
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά το κοινό, τα anime συνήθως διαχωρίζονται κατά βάση στις εξής κατηγορίες:
α. Shonen (για νεαρά αγόρια, ίσως κάτω των 15)
β. Seinen (κυρίως για ενήλικους άντρες)
γ. Shojo (για νεαρά κορίτσια, ίσως κάτω των 15)
δ. Josei (κυρίως για ενήλικες γυναίκες)
ε. Kadomomuke (για παιδιά)
Μέσα από αυτή την κατηγοριοποίηση ευθύς αμέσως αντιλαμβανόμαστε ότι τα anime απευθύνονται σε ένα πολυποίκιλο κοινό. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, η ευελιξία τους όμως δεν σχετίζεται μόνο με το ηλικιακό γκρουπ, αλλά και με τις θεματικές τους. Αυτός είναι και ο λόγος που, αναζητώντας κανείς τα διάφορα είδη anime, έρχεται αντιμέτωπος με έναν βομβαρδισμό από έναν τεράστιο αριθμό κατηγοριών και υποκατηγοριών. Πέρα από τις πολύ προφανείς όπως περιπέτεια, κωμωδία, δράμα, sci-fi, supernatural κτλ, ανακαλύπτει και κάποιες ιδιαίτερα ‘περίεργες’ (πολλές φορές ενίοτε και σοκαριστικές), οι οποίες συγκρούονται ίσως με τα στερεότυπα που έχουμε διαμορφώσει για τις θεματικές κινουμένων σχεδίων. Για παράδειγμα, η κατηγορία mecha (από το αγγλικό mechanic) περιλαμβάνει θέματα που ασχολούνται με μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας, ενώ από την άλλη θεματικές όπως αυτές που βρίσκουμε στην κατηγορία hentai (κυριολεκτικά σημαίνει “διεστραμμένος, ανώμαλος”) κάνουν χρήση αρκετά τολμηρού, σχεδόν πορνογραφικού περιεχομένου. Τέλος, αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι συγκεκριμένα είδη (shonen-ai, yaoi/ shojo-ai, yuri) πραγματεύονται ομοφυλοφιλικές σχέσεις είτε μόνο σε πλατωνικό επίπεδο (αυτές που τελειώνουν σε -ai) είτε και σε πιο σωματικό/σεξουαλικό. Φυσικά είναι αυτονόητο ότι όλα αυτά τα είδη και οι διάφορες κατηγορίες συνδυάζονται μεταξύ τους, όταν προσπαθεί κανείς να ορίσει και να χαρακτηρίσει ένα anime (πχ το πολύ δημοφιλές anime Naruto περιγράφεται ως shonen που περιλαμβάνει περιπέτεια, φαντασία και πολεμικές τέχνες).
Ακόμη ένα στοιχείο σχετικά με τα anime, το οποίο είναι ιδιαίτερα κομβικής σημασίας και συνήθως το κοινό που δεν είναι αρκετά εξοικειωμένο μαζί τους το αγνοεί, είναι ότι αποτελούν ένα μέσο για να αυξηθούν οι πωλήσεις ενός συγκεκριμένου manga, στο οποίο και βασίζονται. Τα manga είναι τα λεγόμενα ιαπωνικά κόμικ, κατά βάση ασπρόμαυρα, τα οποία εκδίδονται σε κεφάλαια περιοδικών ανά συνήθως τακτά χρονικά διαστήματα. Εννοείται υπάρχουν και anime που δεν αποτελούν διασκευές τους, αλλά πρόκειται μάλλον για την εξαίρεση παρά για τον γενικό κανόνα. Αν και στις υπόλοιπες χώρες τα manga μπορεί να μην διαβάζονται ποτέ, στην Ιαπωνία είναι τόσο δημοφιλή που τα anime αποτελούν ακριβώς τρόπο περαιτέρω διαφήμισης τους σε εθνικό – και φυσικά διεθνές – επίπεδο.
Ο λόγος που έγινε αναφορά σε όλα τα παραπάνω είναι γιατί οι πληροφορίες αυτές μας προσφέρουν στέρεα θεμέλια, πάνω στα οποία θα μπορέσουμε να βασίσουμε τη μελλοντική ανάλυση των άρθρων μας. Θα μεταχειριστούμε τα anime (σε συνδυασμό με τα αντίστοιχα manga με τα οποία μοιραία συνδέονται) ως μορφές τέχνης που έχουν να μας προσφέρουν ένα ανοίκειο και πιο πλούσιο φάσμα διαφορετικών οπτικών σε σχέση με αυτές που πολλές φορές έχουμε στερεοτυπικά αποδώσει ως τώρα στα κινούμενα σχέδια. Μέσα από τα άρθρα που θα ακολουθήσουν προσκαλούμε τον αναγνώστη να ενημερωθεί και να κατανοήσει βαθύτερα το πώς αυτή η μορφή τέχνης κέρδισε όχι μόνο τους κατοίκους της χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, αλλά και όλου του κόσμου, και να προβληματιστεί πάνω στις διαφορετικές τεχνικές και οπτικές που γέννησε αυτή η έκφανση της ιαπωνικής κουλτούρας.
Κείμενο: Αντιγόνη Σιώμου (Lavart)
