Το live των δύο κορυφαίων συνθετών στη Θεσσαλονίκη
[dropcap size=big]Κ[/dropcap]άποιο απόγευμα των ημερών – αυτών των καυτών ημερών του φετινού καλοκαιριού – πέτυχα σε γνωστό ραδιοφωνικό σταθμό ένα πανέμορφο κομμάτι. Ξέρεις, από αυτά που δεν έχεις ακούσει ποτέ ξανά μέχρι εκείνη τη στιγμή, όμως σε κάνουν αμέσως να τα αναζητήσεις. «Αυτό που μοιάζει φυλακή είναι το πέταγμά σου». Αυτόν τον στίχο ξεχώρισα και κατέληξα να μάθω πως πρόκειται για το «Πέταγμα» του Δημήτρη Ζερβουδάκη κάπου στο 2004. Οι στίχοι και η μουσική ήταν του Γιώργου Καζαντζή. Το βράδυ της Πέμπτης βρέθηκα να «καλύπτω» το live του γνωστού μουσικοσυνθέτη και στη διαδρομή έπιασα τον εαυτό μου αρκετές φορές να το τραγουδάει ασυναίσθητα.
Πέμπτη βράδυ και στη Μικρή Σκηνή της Μονής Λαζαριστών, αυτή την όμορφη βεράντα πολιτισμού που έχει στηθεί στα Δυτικά, συναντήθηκαν δύο «ιστορίες» ή καλύτερα δύο άνθρωποι με πολλές μικρές και μεγάλες ιστορίες. Ο Γιώργος Ανδρέου και ο Γιώργος Καζαντζής, από τους κυριότερους εκπροσώπους του σύγχρονου ελληνικού ρεπερτορίου των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών, συνέλεξαν τα αγαπημένα τους κομμάτια – της μουσικής αλλά και της ψυχής τους – και δημιούργησαν ένα ετερόκλητο και ταυτόχρονα εντυπωσιακά ταιριαστό ψηφιδωτό.
[dropcap size=big]Ο[/dropcap] Γιώργος Ανδρέου, γεννημένος στις Σέρρες το 1961, διαθέτει ενεργή παρουσία στη μουσική από το τις αρχές της δεκαετίας του ’80, όταν παρέα με τον Στάθη Παχίδη από τους Άγαμους Θύτες, τον Βασίλη Καλφόπουλο και τον Μπάμπη Αγαθαγγελίδη σχημάτισαν το συγκρότημα Αλέ Ρετούρ. Στη συνέχεια και μετά τη διάλυση της μπάντας, ο Γιώργος Ανδρέου επικεντρώθηκε στη μουσική δημιουργία. Το 1989 κυκλοφόρησε ο πρώτος δίσκος με εξ ολοκλήρου δικές του δημιουργίες, με τίτλο «Κορίτσι και Γυναίκα», ερμηνευμένος από την ανερχόμενη τότε Ελένη Τσαλιγοπούλου και συμμετοχή του ήδη γνωστού από τους Φατμέ, Νίκου Πορτοκάλογλου, στο κομμάτι «Μονάχοι στη Γη». Ακολούθησε πλήθος συνεργασιών (Νίκος Παπάζογλου, Νίκος Ξυδάκης, Ελένη Βιτάλη, Τάνια Τσανακλίδου, Χρήστος Θηβαίος κα) αλλά και δίσκων (Η Πόλη Που Ονειρεύτηκα, Δέκα Τελευταία Χρόνια, Αλλάζει Κάθε Που Βραδιάζει, Υλικό Ονείρων, Μυστήριο Τρένο κα) στους οποίους συμμετέχει ως συνθέτης, στιχουργός και ενίοτε ως ενορχηστρωτής ή παραγωγός.
Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’80 έκανε την πρώτη του εμφάνιση στη δισκογραφία και ο Γιώργος Καζαντζής. Με βασικό ερμηνευτή τον Κώστα Πρατσινάκη, ο γνωστός μουσικοσυνθέτης κυκλοφόρησε τις πρώτες του δημιουργίες στους δίσκους Ήταν Μια Στιγμή (1986) και Ταξίδια Με Τον Ίδιο Χάρτη (1989). Ακολουθούν η γνωριμία και οι συνεργασίες με τη Λιζέτα Καλημέρη, τον Δημήτρη Ζερβουδάκη, τον Κώστα Παυλίδη, τον Αλέξη Μπουλγουρτζή, τον Βασίλη Λέκκα, τον Βασίλη Σαλέα και πλήθος άλλων καλλιτεχνών. Έχει γράψει μουσικές και τίτλους για τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές σε Ελλάδα και εξωτερικό, όπως η ταινία «Το κυνήγι του λαγού» του Νίκου Βεζυργιάννη, καθώς και η μικρού μήκους ταινία του σκηνοθέτη Tipu Sultan, «How The Vote Was Won». Παράλληλα, έχει δημιουργήσει σπουδαίες συνθέσεις και για το θεατρικό σανίδι. Χαρακτηριστικά παραδείγματα το «Νυφιάτικο Τραγούδι» του αείμνηστου Νότη Περγιάλη, η παράσταση «Το όνειρο του σκιάχτρου» του Ευγένιου Τριβιζά αλλά και πιο πρόσφατα οι διασκευές για τον «Πήτερ Παν» του James Barry, ο οποίος ανέβηκε από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος το 2015.
[dropcap size=big]Π[/dropcap]ίσω στη βεράντα της Μονής Λαζαριστών και η βραδιά γεμίζει χρώματα ήδη από το ξεκίνημά της, αφού οι δύο συνθέτες καλούν στη σκηνή την Κορίνα Λεγάκη και η εισαγωγή από το Γαλάζιο Καστανό (Στίχοι-Μουσική: Γιώργος Ανδρέου, Πρώτη Εκτέλεση: Ελένη Τσαλιγοπούλου, Δίσκος: Αρζεντίνα, 1996) δίνει και ντύνει μουσικά το έναυσμα της παράστασης. «Κι ήταν η θάλασσα η γαλάζια τα μάτια σου τα καστανά, τα φιλημένα». Η φωνή της Κορίνας καθαρή και ακμαία, η ίδια δωρική και οπλισμένη με ένα προσαρμοστικό ερμηνευτικό συναίσθημα, χωρίς αμφιβολία μία από τις αξιότερες παρουσίες των καλλιτεχνών της γενιάς της.
«Αγαπάμε τον στίχο και την ποίηση» ανέφερε σε κάποιο σημείο της βραδιάς ο Γιώργος Ανδρέου. Εύστοχη τοποθέτηση, εάν κρίνει κανείς από το ύφος και το περιεχόμενο των κομματιών που επέλεξαν να μας παρουσιάσουν. Σελίδα Λευκή, Το Μυστικό, Σαν Καταιγίδα, Ήτανε Αέρας αλλά και μια ανέκδοτη βερσιόν με πιάνο από τον Πολεμιστή της Μελίνας Κανά, κομμάτια με έντονη λυρικότητα και στίχο παραστατικό, πλούσιο σε εικόνες, σχεδόν οπτικοποιημένο. «Όλα μας τα τραγούδια κρύβουν ένα μυστικό και μία ιδιότητα θεραπευτική για την ψυχή μας. Τυραννιόμαστε να τα γράψουμε αλλά χωρίς αυτό δεν κάνουμε» πρόσθεσε λίγο αργότερα.
Συνοδοιπόρος και ξεχωριστός καλεσμένος σε κάποιες από αυτές τις καλοκαιρινές, μουσικές συναντήσεις των δύο συνθετών ανά την Ελλάδα ο εξαιρετικός Απόστολος Ρίζος. Λιτός μα καθηλωτικός, βαθιά εκφραστικός και με την γνωστή χροιά της φωνής του, αυτή την «επαναστατική» χροιά, όπως την είχα χαρακτηρίσει στη συζήτηση που κάναμε πριν από λίγες ημέρες για λογαριασμό της Lavart, που έχει την ικανότητα να σε διαπερνά και να σε ενεργοποιεί. Ο Απόστολος μοιράστηκε τη σκηνή με την Κορίνα, μολονότι οι δυο τους δεν «συναντήθηκαν» ερμηνευτικά παρά μόνο στο φινάλε, και ερμήνευσε αγαπημένα κομμάτια της προσωπικής του δισκογραφίας (Τι Να Θυμηθώ, Το Ψάρι, Σ’ Αυτή Τη Χώρα, Κρύψου Μέρα) αλλά φυσικά και κομμάτια των δύο συνθετών, όπως τα Σεντόνια Δίχτυα, Το Παιδικό Φουστάνι και Στο Μεταξύ Η Ελλάδα Ταξιδεύει. Ποιον στίχο άραγε να ξεχωρίσεις πρώτο από όλα αυτά και ποια μουσική να προσπαθήσεις να περιγράψεις;
[dropcap size=big]Α[/dropcap]πό τις κορυφαίες ερμηνείες της βραδιάς αυτή του Απόστολου Ρίζου στο κομμάτι «Κατάρτι Κι Ατμός» σε μουσική και στίχους του Γιώργου Καζαντζή και πρώτη εκτέλεση του Μιχάλη Παπαζήση, πίσω στο 1996 και το άλμπουμ Του Ταξιδιού Τα Κίβδηλα. «Σταυρό και έρωτα εγώ θα ντυθώ, να σου λύσω τα μάγια. Χείμαρρους λόγια φιλιά θα σου στέλνω, να χεις φυλαχτό. Θα ‘ρθω φωτιά να χωθώ στη ζεστή αγκαλιά σου την άγια, της μοίρας μου ναυαγός στο σκαρί σου κατάρτι κι ατμός».
«Νομίζω πως ήρθε η ώρα να λύσουμε μία παρεξήγηση. Ή μάλλον δύο. Η πρώτη είναι ότι οι καλλιτέχνες δεν αντιδράμε, δεν παίρνουμε θέση απέναντι σε αυτά που μας συμβαίνουν. Ε λοιπόν μέσα από ορισμένα μας κομμάτια, όπως αυτό, θεωρώ πως το έχουμε καταφέρει». Με αυτό τον τρόπο επέλεξε ο Γιώργος Ανδρέου να προλογίσει το κομμάτι Στο Μεταξύ Η Ελλάδα Ταξιδεύει, που έγραψε ο ίδιος το 1991 και χάρισε στην Ελένη Βιτάλη μέσα από τον δίσκο Η Πόλη Που Ονειρεύτηκα. Ο 56χρονος δημιουργός μίλησε πρόσφατα στη Lavart και την Ιωάννα Τσολερίδου, για την κατήφεια και τον μαρασμό της εποχής μας.
[dropcap size=big]Λ[/dropcap]ίγο αργότερα θα πει, χαριτολογώντας: «Η δεύτερη παρεξήγηση είναι ότι οι συνθέτες δεν τραγουδούν. Γι’ αυτό λοιπόν θα τραγουδήσουμε κι εμείς απόψε». Έτσι κι έγινε. Ο Γιώργος Καζαντζής επέλεξε να ερμηνεύσει το εξαίρετο Η Αλεξάνδρεια Που Χάνεις, ένα κομμάτι από τον δίσκο Εποχές (1993) σε μουσική/πρώτη εκτέλεση του ίδιου και στίχους του Χρήστου Παπαδόπουλου, εμφανώς επηρεασμένους από το καβαφικό «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον». Με τη σειρά του ο Γιώργος Ανδρέου επέλεξε το κομμάτι Με Τον Έκτορα, που συμπεριλαμβάνεται στον δίσκο του Χρήστου Θηβαίου με τίτλο «Μυστήριο Τρένο», τον οποίο δημιούργησαν από κοινού το 2006. Μάλιστα, όπως θέλησε να μοιραστεί, το τραγούδι αυτό γράφτηκε για έναν παλιό, αγαπημένο του φίλο και συμμαθητή, τον Αχιλλέα.
Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος η Κορίνα Λεγάκη και ο Απόστολος Ρίζος ανέλαβαν εναλλάξ να μας θυμίσουν μερικές ακόμη από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των δύο συνθετών. Από το Να Μ’ Αγαπάς, την πρώτη και συμβολική συνεργασία του Γιώργου Ανδρέου με την Ελένη Τσαλιγοπούλου κατά την εκπνοή των 80’s, στο Φωτιά Κι Αλμύρα του Γιώργου Καζαντζή και της Λίλυς Βαρίνου από τα 90’s (πρώτη εκτέλεση: Παντελής Θεοχαρίδης, επανεκτέλεση: Λιζέτα Καλημέρη). Από το Άβατο του Χρήστου Θηβαίου στο Παζάρι του Έρωτα της Βούλας Σαββίδη (επανεκτέλεση: Παντελής Θαλασσινός) και πάλι πίσω στο Τις Θάλασσες Σταμάτα της Ελένης Τσαλιγοπούλου. Το δεύτερο μέρος ολοκληρώθηκε με δύο ιδιαίτερα κομμάτια: το «Γράμμα στον Νίκο Γκάτσο» (Όλα, κύριε Νίκο είναι εδώ | όπως τα άφησες εσύ κι όπως τα ξέρεις), που ερμήνευσε ασύγκριτα η Τάνια Τσανακλίδου το 1994, αλλά και τον πιο πρόσφατο «Χειμωνανθό» του Γιάννη Χαρούλη, σε στίχους της Ελένης Φωτάκη.
[dropcap size=big]Λ[/dropcap]υρισμός, συναίσθημα, εκλεπτυσμένη δημιουργία. Αυτές είναι οι λεπτομέρειες στις μουσικές συνθετών όπως ο Γιώργος Ανδρέου και ο Γιώργος Καζαντζής που δύσκολα απαντώνται – τουλάχιστον σε απαρτία – στις συνθέσεις των νεότερων δημιουργών. Και ίσως είναι αυτές ακριβώς οι λεπτομέρειες που μας κάνουν να επιστρέφουμε κάθε φορά στα δικά τους κομμάτια, προκειμένου να βρούμε και πάλι την πηγή, αυτό που ψάχνουμε, τη λύτρωση μέσα από τις μελωδίες.
Η βραδιά έκλεισε με ένα θερμό χειροκρότημα, ύστερα από ένα ποτ πουρί με τα πλέον δυνατά «χαρτιά», εκείνα που πάντα αφήνεις για το τέλος, για να είναι η γεύση κατά τι ισχυρότερη. «Άγιος ο Έρωτας» (Γιώργος Ανδρέου), «Μέλισσες» (Φωτεινή Βελεσιώτου), «Μικρή Πατρίδα» (Παντελής Θεοχαρίδης), «Πάντα Κάτι Μένει» (Γιάννης Κούτρας) και «Το Πέταγμά Σου» (Δημήτρης Ζερβουδάκης). Κοίταξε που πάλι στο «Πέταγμα» επέστρεψα.
Κείμενο: Γιάννης Καρακασίδης (Lavart)
Φωτογραφίες: Νότης Θεοδωρόπουλος (Lavart)
