Το μεγάλο – μικρό μυστικό των γονέων. Τι λένε οι ειδικοί για τον μύθο του Άγιου Βασίλη που φέρνει τα δώρα στα παιδιά τις ημέρες των γιορτών, τα τελευταία εκατό χρόνια.
Ο Άγιος Βασίλης με την σημερινή του μορφή, ασπρομάλλης, χοντρούλης κύριος, με μακριά γενειάδα και κόκκινη στολή, είναι ένα πρόσφατο δημιούργημα του καταναλωτή homo sapiens. Φυσικά, τα πρόσωπα με τα οποία συνδέθηκε στην χριστιανοσύνη, είναι ο Άγιος Βασίλειος, για τους ορθόδοξους, και ο Άγιος Νικόλαος (Saint Nicholas/Niclaus), για τους καθολικούς. Η τελειοποιημένη μορφή του αγαθού γέροντα που επιβραβεύει τα καλά παιδιά οφείλεται στους διαφημιστές της Coca-cola την δεκαετία του 1920, που ήθελαν να δημιουργήσουν μια φιγούρα αληθοφανή και συμβολική ταυτόχρονα. Τα χρώματα στη στολή του Άγιου Βασίλη είναι φυσικά τα χρώματα της διάσημης εταιρίας.
Ένα σύνολο ερωτημάτων που, ίσως, έχει προβληματίσει τους περισσότερους γονείς, την περίοδο των εορτών, είναι κατά πόσο είναι σωστό να λέμε το ψέμα του Άγιου Βασίλη στα παιδιά, θα χάσουν την εμπιστοσύνη τους στα αγαπημένα τους πρόσωπα όταν μάθουν ότι τα δώρα των Χριστουγέννων προέρχονται, τελικά, από τους γονείς τους, ή είναι ωφέλιμο να είναι «φρόνιμα παιδιά» για να λάβουν ένα υλικό δώρο; Επίσης, σκέφτονται τον τρόπο που θα αποκαλύψουν την αλήθεια στο παιδί και πως θα την βιώσει σε ένα κόσμο που βομβαρδίζεται από Άγιους Βασίληδες.
Η πίστη πως ο Άγιος Βασίλης υπάρχει δεν προσβάλλει την νοητική ανάπτυξη και είναι πολύ ωφέλιμη για την φαντασία των μικρών παιδιών. Το παιδί μπαίνει σε μία διαδικασία να φανταστεί ένα εργαστήριο παιχνιδιών μέσα στα χιόνια, βοηθούς, ταράνδους που πετούν και έναν στρουμπουλό κύριο να χωράει σε καμινάδες. Όλο αυτό το ταξίδι μέσα στο μυαλό των μικρών μας φίλων είναι θετικό, έτσι ο εσωτερικός τους κόσμους αναπτύσσεται. Με αυτή τη λογική διηγούμαστε και στα παιδιά μας παραμύθια, βλέπουμε ταινίες κινουμένων σχεδίων, παίζουμε τον δάσκαλο ή παριστάνουμε το άλογο.
Η συμβολική σκέψη είναι δείγμα υγιούς τυπικής νοητικής ανάπτυξης στα παιδιά. Το να πιστεύει κανείς στο Άγιο Βασίλη, ίσως, αποτελεί και εξάσκηση των δεξιοτήτων εναλλακτικής υποθετικής σκέψης «Αν δεν γίνει αυτό, τότε τι…;». Εξάλλου αυτό που κινεί την επιστήμη και την γνώση είναι η έρευνα μεταξύ του τι μπορεί να ισχύει και τι όχι; Η φαντασία πάει χέρι-χέρι με την δημιουργικότητα. Στην πραγματικότητα, είναι πιο προβληματικό όταν το παιδί δεν μπορεί να εκλάβει την ιδέα ενός γέροντα που πατάει με έλκηθρο στα σύννεφα και μοιράζει δώρα, παρά το να πιστεύει σε αυτόν τον μύθο.
Το παιδί μεγαλώνοντας θα καταλάβει μόνο του πως ο κόσμος που βιώνει ως μικρός άνθρωπος, και πάλλεται μεταξύ του φαντασιακού και του πραγματικού, δεν παραμένει ο ίδιος για πάντα. Αφήστε τα παιδιά να ανακαλύψουν μόνα τους την αλήθεια του ζωντανού παραμυθιού. Λίγο πριν γίνει γνωστή η πραγματικότητα για το Άγιο Βασίλη στα παιδιά, υπάρχει ένα διάστημα στο οποίο τα ίδια αμφιβάλλουν για την ύπαρξη του και ψάχνουν να βρουν τις αποδείξεις ότι δεν υπάρχει. Το παιδί είναι ένας «μικρός επιστήμονας» όπως λέει και ο αναπτυξιολόγος Jean Piaget.
Αν το παιδί ρωτήσει «Μαμά/Μπαμπά υπάρχει ο Άγιος Βασίλης;» η καλύτερη απάντηση θα ήταν να ρωτήσει ο ίδιος ο γονιός «Εσύ τι πιστεύεις;» ή «Θα σε αφήσω να το ψάξεις και θα περιμένω να μου πεις εσύ». Δώστε κίνητρο στα παιδιά να αναρωτηθούν, να ψάξουν μόνα τους τη λύση στο πρόβλημα τους και να επικροτήσετε την κάθε απάντηση.
Οι έρευνες δείχνουν πως τα περισσότερα παιδιά, όταν ανακαλύπτουν πως ο Άγιος Βασίλης είναι ένα φανταστικό πρόσωπο, αντιδρούν θετικά και, αν υπάρξει κάποια ανησυχία, αυτή έχει πολύ μικρή διάρκεια. Επιπλέον, τα ίδια νιώθουν την ευχαρίστηση πως, πλέον, ανήκουν στον κόσμο των «μεγάλων», ιδιαίτερα όταν διαφυλάσσουν το μυστικό για τα μικρότερα παιδιά.
Φυσικά, υπάρχουν και παιδιά που μεγαλώνουν δίχως να πιστεύουν στον Άγιο Βασίλη ή γονείς που επιλέγουν να μην βάλουν τα παιδιά τους σε αυτή την παράδοση. Δεν υπάρχει τίποτα ανθυγιεινό σε αυτό, αλλά θα πρέπει οι γονείς να υπενθυμίζουν στα παιδιά τους να προσέχουν, ώστε να μην καταστρέψουν τον ήρωα για άλλους φίλους τους που ίσως πιστεύουν σε αυτόν.
Αξιολογώντας τον μύθο του Άγιου Βασίλη, αφού με σιγουριά δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι χρήσιμο, τότε μπορούμε να βεβαιωθούμε ότι δεν είναι κακό. Τα Χριστούγεννα, συνήθως, είναι η γιορτή που φέρνει τους ανθρώπους κοντά και τα μικρά πράγματα, όπως ένα γράμμα στον Άγιο Βασίλη ή τα δώρα ως επιβράβευση της καλοσύνης, δημιουργούν ένα πνεύμα θετικών συναισθημάτων για τους μικρούς μας φίλους, και για όλους φυσικά.
Αφεθείτε μαζί με τα παιδιά στην φαντασία των Χριστουγέννων και ζήστε μέσα στον μύθο του Άγιου Βασίλη, γιατί… δεν θα διαρκέσει για πάντα.
Κείμενο: Λένα Ζετσίδου (Lavart)
