“You seemed like something from Heaven”
Κάθε σινεφίλ ξέρει πώς λειτουργεί μια ταινία του Terrence Malick: οι ταινίες του είναι μακρές, προσεγγίζουν συχνά ζωγραφικούς πίνακες και είναι απαιτητικές, ζητώντας περισσότερη υπομονή και προσοχή από σχεδόν οτιδήποτε άλλο θα δει εκείνο το έτος. Η νέα του ταινία, A Hidden Life, αποτελεί ακριβώς αυτά και ακόμη περισσότερα.
Η πλοκή, απλή: Το 1939, ο αυστριακός Franz Jägerstätter (August Diehl) καλείται να αγωνιστεί για την Πατρίδα. Επιφυλακτικά, λαμβάνει τη βασική στρατιωτική εκπαίδευση, αλλά μεταφέρεται αργότερα στην πόλη του, για να βοηθήσει την πολεμική προσπάθεια ως αγρότης. Αναγνωρίζοντας ότι η ναζιστική δημαγωγία είναι ένα δηλητήριο που εξαπλώνεται στον κόσμο, αρχίζει να αντιστέκεται σε συσχετισμούς με το καθεστώς του Χίτλερ, ξεκινώντας μια αλυσίδα γεγονότων που οδηγεί σε ένα ραντεβού με τη γκιλοτίνα. 
Όπως συμβαίνει συνήθως με τον Malick, η ταινία αυτή τοποθετεί το ρόλο της πίστης στο κέντρο της αντανάκλασης του φιλμ, αλλά αυτή η μετωπική, ρητή προσέγγιση, χωρίς την ποιητική εξύψωση που μπορούσε να καλύψει προηγουμένως τον Χριστιανισμό, είναι άνευ προηγουμένου. Πράγματι, η ταινία αποκαλύπτει ένα πολύ σκοτεινό όραμα της ανθρωπότητας μέσα από την παρεξήγηση του τι οδηγεί τους ανθρώπους να αγκαλιάσουν το κακό. Σε αυτό, πέρα από τα ιστορικά γεγονότα, το όραμα του Malick αγκαλιάζει την εποχή μας.
Η απομόνωση των χαρακτήρων είναι εξαιρετικά σημαντική, αφού η πλοκή αποκόπτεται από κάθε κοινότητα ζωής και πεπρωμένου και ακόμη και η Καθολική Εκκλησία στρέφει την πλάτη της. Τα βασανιστήρια που προκάλεσαν οι φρουροί του Φράνζ και η σκληρότητα των συνθηκών διαβίωσης της Φάνι δείχνουν ότι ο Θεός είναι απών την δεδομένη στιγμή. Διότι η κοινωνία και η διαθήκη της με τον Θεό παραμένουν σε εκκρεμότητα και στερούν τον άνθρωπο από κάθε ελπίδα.
Η χάρη δεν απουσιάζει από τον πόνο. Εμφανίζεται συμβολικά με πλάνα μιας φύσης που λούζεται στο φως, χωρίς η καλοσύνη της να είναι ποτέ σημάδι της θεϊκής εμμονής. Τα στοιχεία αυτά είναι εκεί με τη μεγαλοπρέπεια τους, που είναι ακόμα ικανά να προκαλέσουν στους ανθρώπους ένα αίσθημα προστασίας, να τους ωθήσουν να καταλάβουν τη «συγκίνηση» που υπάρχει. Έτσι αποκαλύπτεται η ανάρτησή τους στο σύμπαν, μικρά όντα στο μεγάλο σύνολο. Υπάρχει λοιπόν μια ελπίδα, μια ομορφιά που θα τους περιβάλλει για πάντα. Χωρίς να είναι ρητά κοσμικό, αυτό το όραμα, το οποίο τείνει προς τον πανθεϊσμό και φτάνει στα άτομα χωρίς να αποκαλύπτει το μυστικό, καθιστά την Κρυφή Ζωή μία ταινία πιο κοντά στα οράματα του Ταρκόβσκι. Μέχρι τα κυματιστά βουκολικά τοπία να διαταραχθούν από την άφιξη στρατευμάτων και τα γαλάζια ουράνια ξαφνικά να σκουρύνουν καθώς διαλύονται από καταιγίδες.
Η ταινία χαρακτηρίζεται από την μια τραγική και ρομαντική αρμονία. Η μυστικιστική ανύψωση παίρνει μια υπερβατική μορφή, η εικόνα ενσωματώνει στη φύση τα σημάδια της υπερφυσικής δύναμης. Αυτός ο μυστικισμός είναι επίσης θεματικός στη θρησκευτική εικονογραφία στην οποία ο Malick αποδίδει κάποια σημασία, ιδίως με τα σχέδια για τις θρησκευτικές τοιχογραφίες των εκκλησιών. Αλλά η βιβλική απεικόνιση εξυπηρετεί αμφιβολίες μεγαλύτερες από την πίστη. Σε αυτό το σύμπαν της απόλυτης απαισιοδοξίας, η εναλλασσόμενη επεξεργασία της εικόνας μας επιτρέπει να επανασυνδεθούμε με μια μορφή γλυκύτητας και ελπίδας. Γιατί αν οι σκηνές όπου βλέπουμε τον Φράνζ στη φυλακή είναι αφόρητες από την επαναλαμβανόμενη βία και από τη θαμπή εικόνα τους, αυτές που βλέπουμε την Φάνι να περιβάλλεται από τις κόρες της, εγκλωβισμένη στον πόνο της αναμονής και της συντριβής της εργασίας, υπενθυμίζουν πόσο μεγάλη είναι η αγάπη και υποσκάπτει την ύπαρξη. Μπορούμε να μιλήσουμε μόνο για υπέροχες ερμηνείες του πρωταγωνιστικού ζευγαριού. Οι χαρακτήρες αντλούν τη δύναμή τους από τον εσωτερικό λόγο τους και τη συζυγική ένωσή τους -η γήινη αγάπη είναι ένας φορέας θεϊκής αγάπης, ένα θέμα με το οποίο ήδη ασχολείται ο Malick. Σε αυτή την ένωση, η πίστη είναι άθικτη, η αθωότητα λεηλατείται μόνο από τον πόλεμο. Και πάλι, ο Malick ξέρει πώς να δείξει την ομορφιά που σώζεται μέσα από την ασχήμια με μια φυσική μυστικιστική προσέγγιση κοντά στο The Tree of life.
Είδα την Κρυφή ζωή, λίγες μέρες αφού είδα το Jojo Rabbit του Taika Waititi για πολλοστή φορά. Και οι δύο ταινίες επικρίθηκαν σε κάποιες γωνιές του κόσμου γιατί πρόκειται για ταινίες του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου για “καλούς Γερμανούς” – που σημαίνει ταινίες για το ναζισμό που προσφέρουν στο κοινό την ευκαιρία να συμμεριστεί την άποψη χαρακτήρων που αντιστάθηκαν σε αντίθεση με την πλειοψηφία. Δύο ταινίες που είναι σαφείς αλληγορίες για την τωρινή αγάπη του κόσμου για τους λαϊκιστές αυτοκράτορες. Τρομακτική συνειδητοποίηση. 
Πάντως, αν ο σκηνοθέτης της Κρυφής Ζωής μπορεί να συνεχίσει να αγγίζει τους αγνωστικιστές αλλά ταυτόχρονα να τους κάνει να θαυμάζουν την παράδοξη ύπαρξη ενός ιερού αθεϊσμού, είναι επειδή οι ταινίες του είναι ένα ασφαλές μέρος. Ασφαλές μέρος για απογοήτευση και αμφιβολία, ο τόπος όπου αμφισβητεί τον εαυτό του, και ακόμη και με τις δικές του πεποιθήσεις, κάνει τον θεατή να εμμείνει στην αιτία του. Σε αυτό το κινηματογραφικό μεγαλείο, όπως στο σκοτάδι, ο διάολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες.
Κείμενο: Ελένη Κουκουρίκου (Lavart)
