Βασίλης Βηλαράς: “Η χαρά κι η λύπη σωματικά έχουν την ίδια αφετηρία”

Ένας σκηνοθέτης που δεν εμμένει στην πρώτη ύλη, αλλά καταφέρνει από αυτή να διατηρήσει ότι είναι λειτουργικό για να οδηγήσει στο μήνυμα που θέλει ο ίδιος να επικοινωνήσει ως πομπός προς τον θεατή-δέκτη. Ο Βασίλης Βηλαράς, υπογράφει τη σκηνοθεσία της Κερένιας Κούκλας που παρουσιάζεται στο Bios και αυτό στάθηκε αφορμή ώστε να μιλήσει στη Lavart για την Κερένια Κούκλα, τον Κωνσταντίνο Χρηστομάνο, το κίνημα του συμβολισμού όπου ανήκει το έργο αλλά και για τα πρακτικά ζητήματα της σκηνοθεσίας και σκηνικής απεικόνισης αυτού.Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Φέτος σκηνοθετείτε την Κερένια Κούκλα του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου. Πώς καταφέρνει μια ιστορία του 1908 να μην είναι μακρινή εν έτη 2020;

Βασίλης Βηλαράς – Τα καταφέρνει μια χαρά. Δυστυχώς δεν γίνεται να είναι μακρινή μια ιστορία που μιλάει για πράγματα με τα οποία παλεύουμε όλοι ακόμα. Η κτητικότητα απέναντι στους ανθρώπους, η αδυναμία να ευτυχήσουμε επί της ουσίας και η ενοχή για τα αισθήματα που δεν συμβαδίζουν με το κοινό δίκαιο είναι ακόμα παρούσες προβληματικές συμπεριφορές και φαντάζομαι ότι θα είναι για χρόνια ακόμα. Η επιρροή που έχει στις ζωές μας η αίσθηση του όχλου και της γειτονιάς όπως πρόσφατα είδαμε, είναι ακόμα υπολογίσιμες. Η ιστορία αυτή γράφτηκε το 1908, άλλες παρόμοιες γράφτηκαν το 1508 και θα γραφτούν και άλλες το 2028.

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Ποιος είναι ο βασικός πυρήνας του έργου, όπως εσείς τον αντιλαμβάνεστε σαν καλλιτέχνης και τον έχετε αποδώσει στην παράσταση;

Βασίλης Βηλαράς – Η τραγελαφική προσπάθεια των ηρώων να ζήσουν μια ευτυχισμένη ζωή κόντρα σε κάθε στερεότυπο. Και η αδυναμία τους να τα καταφέρουν στο τέλος.

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Ποια ήταν η πρώτη σας επαφή με το κείμενο; Θα θέλατε να τη μοιραστείτε μαζί μας;

Βασίλης Βηλαράς – Τυχαία, πριν 6 χρόνια διάβασα ένα άρθρο για τον Χρηστομάνο και την τρομερή ζωή του. Και αμέσως θέλησα να διαβάσω κάτι δικό του. Έτσι βρέθηκα με την κερένια κούκλα στα χέρια. Νομίζω το διάβασα μέσα σε μια ώρα και αμέσως γεννήθηκε η ιδέα κάπου, κάπως, κάποτε, κάτι να γίνει με αυτό το κείμενο.

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Ποιο ήταν το έναυσμα ώστε να ασχοληθείτε με το ανέβασμα της Κερένιας Κούκλας;

Βασίλης Βηλαράς – Θεωρητικά, η προσωπική αναζήτηση για τη διαχείριση της συντροφικότητας. Το τι σημαίνει να αγαπάω τον άλλον και όχι να αγαπάω που με αγαπάει ο άλλος. Πρακτικά, ήθελα να δουλέψω με την Κέλλυ Παπαδοπούλου, τη δραματολόγο μας, και αυτό το κείμενο ήταν η τέλεια αφορμή.

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Σαν σκηνοθέτης του έργου, τι είναι αυτό που αποζητάτε να επικοινωνήσετε με τους θεατές;

Βασίλης Βηλαράς – Θα ήθελα – με αφορμή την παράσταση – να μετακινηθεί έστω και λίγο η σκέψη κάποιου ότι οι καρδιές μας φτιάχτηκαν για να χωρέσουν έναν και μόνο άνθρωπο και οτιδήποτε άλλο είναι απιστία. Υπάρχουν πολλά μοντέλα συντροφικότητας. Ο δρόμος για την ευτυχία και την υγιή συμβίωση είναι σχετικός και φοβάμαι πως συχνά δεν περιλαμβάνει την αληθινή ανάγκη του συντρόφου μας, όσο τις επιταγές του κόσμου.

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Το κείμενο του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου παρουσιάζεται αυτούσιο ή έχετε προχωρήσει σε παρεμβάσεις;

Βασίλης Βηλαράς – Η γλώσσα του κειμένου παραμένει αναλλοίωτη. Ο όγκος έχει μικρύνει. Έχουμε αφαιρέσει κομμάτια του κειμένου που δεν συνομιλούσαν με τις δικές μας ανάγκες αλλά και με την εποχή μας. Πρόκειται εξάλλου για ένα κείμενο που ενώ έχει πολλές αρετές, είναι γραμμένο μέσα στο πατριαρχικό σύστημα που αποθέωσε εκατοντάδες άντρες συγγραφείς και εμπόδισε την καριέρα πάμπολλων γυναικών συναδέλφων τους που χρειαζότανε να υπογράφουν τα βιβλία τους με αντρικά ψευδώνυμα, μήπως και εκδοθούν. Έχει λοιπόν τα προβλήματα του το κείμενο αυτό, όπως όλα τα έργα τέχνης βέβαια, αλλά για μένα είναι φανερή η πρόθεση του Χρηστομάνου να ξεπεράσει την εποχή του και να αγκαλιάσει τις γυναίκες με έναν τρόπο που δεν συνηθιζόταν. Αυτό το κομμάτι του κειμένου επικρατεί στην παράσταση μας.

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Η Κερένια Κούκλα αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα κορυφαίο συμβολιστικό έργο της ελληνικής πεζογραφίας. Τι σκηνοθετικό ενδιαφέρον βρίσκετε εσείς σε συμβολιστικά έργα γενικότερα αλλά και ειδικότερα στο συγκεκριμένο;

Βασίλης Βηλαράς – Το ίδιο το μανιφέστο του συμβολισμού είναι μια πύλη προς τη φαντασία. Ο καθένας μπορεί να κάνει τις δικές του αναγωγές, και περισσότερο από κάθε άλλο κίνημα στην ιστορία της τέχνης κανείς δεν μπορεί να αποδείξει αν κάτι είναι σωστό ή λάθος. Γιατί το ίδιο το είδος ξεπερνάει τα στερεότυπα. Άρα μιλάμε για το ιδανικό έδαφος πάνω στο οποίο μπορεί κανείς να πατήσει και να στήσει ένα σκηνικό κόσμο όπως τον φαντάζεται και να νιώσει μια ασφάλεια ότι μπορεί να βγάζει νόημα. Έτσι και στην παράσταση, μαζί με τη σκηνογράφο μας τη Μυρτώ Μεγαρίτου, φτιάξαμε ένα σύμπαν γεμάτο φυτά για μια ιστορία που εκτυλίσσεται στο κέντρο της Αθήνας. Και αυτό δεν είναι ούτε σωστό, ούτε λάθος.

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Σημειολογικά ποια είναι η εξήγηση της έντονης ύπαρξης των φυτών στο σκηνικό χώρο αλλά και του έκδηλου floral στοιχείου στον ενδυματολογικό τομέα;

Βασίλης Βηλαράς – Τα φυτά έχουν αυτό το αλλόκοτο χαρακτηριστικό να είναι ζωντανά χωρίς να θυμίζουν σε τίποτα την εντύπωση που έχουμε για τη ζωή. Μπορείς να ταυτιστείς με ένα ζώο που υποφέρει αλλά όχι με μια μαραμένη γλάστρα. Αν όμως δαπανήσεις λίγο χρόνο σε ένα φυτό, δημιουργείται ένας δεσμός ιδιαίτερος, αλλά και πάλι όχι αρκετός για να σε επηρεάσει στα αλήθεια. Μου θυμίζει δηλαδή τον τρόπο που ζουν οι περισσότεροι άνθρωποι τη ζωή τους. Με ένα ενδιαφέρον, τόσο όσο. Από κει και πέρα, οι συμπαραδηλώσεις που μπορεί να έχει ένα συμπαν γεμάτο φυτά σε σχέση με το τι διαδραματίζεται στη σκηνή είναι ενδιαφέρον να το ανακαλύψει κανείς μόνος του, βλέποντας την παράσταση και για αυτό δεν θα επεκταθώ – αν και είναι αγαπημένο μου θέμα κουβεντας!

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Επί σκηνής υπάρχει ένα πιάνο από το οποίο ακούγονται μελωδίες γνωστές καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης. Σε τι εξυπηρετεί αυτή η ακουστική προσθήκη; Υπήρχε κάποιο ιδιαίτερο κριτήριο για την επιλογή των τραγουδιών αυτών;

Βασίλης Βηλαράς – Εξυπηρετεί σε τίποτα και στα πάντα. Προσωπικά είμαι ένας άνθρωπος που δεν ακούει πολλή πραγματική μουσική, αλλά μέσα στο κεφάλι μου μουρμουρίζω πάντα μελωδίες. Οπότε η ζωή μου είναι όλη ντυμένη με μουσική που δεν ηχογραφήθηκε ποτέ. Ήθελα πολύ να ανακαλύψω πως εξωτερικεύεται αυτή η αίσθηση και έτσι γεννήθηκε η σκέψη να υπάρχει ένα πιάνο που εμφανίζει τις μελωδίες που ακούνε οι άνθρωποι στο κεφάλι τους. Η live μουσική επένδυση στην παράσταση νομίζω συνομιλεί με κάτι τέτοιο.

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Πως θα σκιαγραφούσατε με λίγα λόγια τους τρεις χαρακτήρες της Κερένιας Κούκλας;

Βασίλης Βηλαράς – Είναι γενναιόδωροι, στοργικοί, και έχουν και οι τρεις δίκιο.

Μελίνα Καριώρη (Lavart) – Θα θέλατε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες της Lavart μια φράση από το κείμενο που ξεχωρίζετε και γιατί την επιλέγετε;

Βασίλης Βηλαράς – “Η χαρά δεν είναι παρά ένας καημός που περιμένει την ώρα του να ‘ρθει” Συντονίζομαι πολύ με αυτή τη σκέψη. Η χαρά κι η λύπη σωματικά έχουν την ίδια αφετηρία. Εμφανίζονται στο στομάχι, περνάνε από το στήθος, ανεβαίνουν προς το λαιμό και εκτονώνονται είτε με γέλια από το στόμα, είτε με δάκρυα από τα μάτια. Από τρύπες του προσώπου δηλαδή. Το βρίσκω τρομερό.