Οι αρχαίοι Έλληνες, κατά γενική ομολογία, δημιούργησαν ένα διαχρονικό φετίχ αναφορικά με το ανδρικό σώμα, με γλυπτά που παρουσίαζαν του άνδρες ισχυρούς, ένδοξους, ως ογκώδεις μορφές με τεντωμένους, κυματιστούς μύες. Μερικές φορές αυτές οι μορφές εμφανίζονταν μερικώς ντυμένες με πτυχωτά υφάσματα ή πανί – συχνά ωστόσο, ήταν εντελώς γυμνές.
Για το σύγχρονο μάτι, τα σώματά τους είναι ιδανικά – με εξαίρεση μια σημαντική, “αιχμηρή” λεπτομέρεια. «Έχουν μικρά έως πολύ μικρά πέη, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ανθρωπότητας», λέει ο ιστορικός τέχνης Andrew Lear, ειδικός στην αρχαία ελληνική τέχνη και σεξουαλικότητα. “Και είναι συνήθως άτονα.”
Αμέτρητοι λάτρεις της σύγχρονης τέχνης και ιστορικοί έχουν προβληματιστεί από τη μέτρια φύση των φαλλών, όπως παρουσιάζονται σε κλασικά γλυπτά θεών, βασιλέων και άλλων γνωστών προσωπικοτήτων – από τον Δία έως φημισμένους αθλητές. Τα μικρά μέλη φαίνεται να έρχονται σε αντίθεση με τα τεράστια σώματα και τις μυθικές προσωπικότητες που συνοδεύουν. Αλλά οι αρχαίοι Έλληνες είχαν τους λόγους τους για αυτή την αισθητική επιλογή.
Αν ανατρέξουμε στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, περίπου του 400 π.Χ., θα διαπιστώσουμε ότι τα μεγάλα, όρθια πέη, δεν θεωρούνταν επιθυμητά, ούτε ήταν σημάδι εξουσίας ή δύναμης. Στο έργο του, “Νεφέλες” (419-423 π.Χ.) ο αρχαίος θεατρικός συγγραφέας Αριστοφάνης, συνόψισε τα ιδανικά χαρακτηριστικά των αντρών. ως έχοντας “ένα λαμπερό στήθος και δέρμα, ευρείς ώμους, μικροσκοπική γλώσσα, ισχυρούς γλουτούς και ένα μικρό πέος.”
Ο ιστορικός Paul Chrystal διεξήγαγε επίσης έρευνα πάνω σε αυτό το αρχαίο ιδεώδες. «Το μικρό πέος ήταν σύμφωνο με τα ελληνικά ιδεώδη περί της αρσενικής ομορφιάς», γράφει στο βιβλίο του στο κρεβάτι με τους αρχαίους Έλληνες (2016). “Ήταν ένα δείγμα υψηλότερης κουλτούρας και ενός παραγώγου του πολιτισμού.”Στην αρχαία ελληνική τέχνη, τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά ενός ένδοξου άνδρα αντιπροσωπεύονταν ως ευμεγέθη, στιλπνά και λαμπερά – γιατί όμως δεν ήταν αυτές οι ίδιες αισθητικές αρχές που εφαρμόζονταν στο πέος; Όπως υποδεικνύει ο Lear και άλλοι ιστορικοί, μέρος της απάντησης έγκειται στο πώς απεικονίστηκαν οι φαλλοί των λιγότερο αξιοθαύμαστων αντρών.
Συγκεκριμένα, οι φτωχότεροι, στερημένοι σάτυροι, αποδίδονταν με πολύ μεγάλα, όρθια γεννητικά όργανα, μερικές φορές σχεδόν τόσο έντονα που έφταναν ως το ύψος της μέσης τους. Σύμφωνα με τη μυθολογία, αυτά τα πλάσματα ήταν κατά το ήμισυ άνθρωποι και κατά το ήμισυ ζώα και στερούνταν αυτοσυγκράτησης – ενός χαρακτηριστικού εξαιρετικά μεμπτού στην ελληνική υψηλή κοινωνία. «Τα μεγάλα πέη ήταν χυδαία και έξω από τον πολιτισμικό κανόνα, κάτι που έφεραν πάνω τους οι βάρβαροι του κόσμου», γράφει ο Chrystal. Πράγματι, σε πολλά δοχεία αμφορέα και ζωφόρους, οι καλά προικισμένοι σάτυροι απεικονίζονται να πίνουν και να απολαμβάνουν τη ζωή και τον εαυτό τους ανεύθυνα και χωρίς μέτρο.
Επίσης, στην ελληνική κωμωδία, οι ανόητοι απεικονίζονταν με μεγάλα γεννητικά όργανα – «το σημάδι της βλακείας, χαρακτηριστικό πιο ταιριαστό σε ένα θηρίο παρά σε έναν άνδρα», σύμφωνα με τον Chrystal. Επίσης, ανάλογα έκαναν και καλλιτεχνικές παραστάσεις των Αιγυπτίων, λέει ο Lear, που ήταν εχθροί των Ελλήνων εδώ και πολύ καιρό.
Με αυτόν τον τρόπο, οι σάτυροι, οι ανόητοι και οι εχθροί χρησίμευαν ως αρνητικό παράδειγμα σύγκρισης απέναντι σε θεούς και ήρωες, οι οποίοι τιμήθηκαν για τον αυτοέλεγχο και την ευφυΐα τους (μαζί με άλλες ιδιότητες που απαιτούν αυτοσυγκράτηση, όπως η πίστη και η σύνεση). Αν τα μεγάλα πέη αντιπροσώπευαν λαίμαργες ορέξεις, τότε «μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι το μικρό, χαλαρό πέος αντιπροσώπευε τον αυτοέλεγχο», εξηγεί ο Lear.
Ενώ σήμερα, το να είναι κανείς προικισμένος συχνά ισοδυναμεί με δύναμη και ακόμη και ηγεσία, «το πέος δεν ήταν ποτέ δείγμα δυνατότητας ή ανδρείας στην αρχαία Ελλάδα όπως ήταν σε άλλους πολιτισμούς», γράφει ο Chrystal. “Η ισχύς προερχόταν από τη διανοητική ικανότητα που τροφοδοτούσε το αίσθημα ευθύνης ώστε να τεκνοποιήσει, να διατηρήσει τη φήμη και την μακροβιότητα της οικογένειας και του οίκου [οικογενειακή μονάδα ή νοικοκυριό] και να στηρίξει την πόλη [πόλη-κράτος]”.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στην αρχαία ελληνική τέχνη, η αναπαράσταση του φαλλού – και το διαφορετικό του μέγεθος – ήταν συμβολική. Όπως προτείνει ο Lear, αυτό θα μπορούσε να υποδείξει γιατί οι καλλιτέχνες της εποχής απεικόνιζαν αρσενικά γυμνά σώματα τόσες φορές, ακόμα και όταν ένας χαρακτήρας ή αφήγηση ίσως δεν το απαιτούσε.«Χρησιμοποίησαν το πέος ως δείκτη χαρακτήρα», εξηγεί ο Lear. “Αυτό λέει κάτι.”
Τότε, αυτό έδειχνε αν ένας άνθρωπος ήταν ή ενάρετος ή όχι. Αλλά ενώ ο πολιτιστικός συμβολισμός του πέους έχει μετατοπιστεί κι αλλάξει από τότε, μερικά πράγματα δεν έχουν αλλάξει. Τότε, όπως και τώρα, το ανδρικό φύλο φαίνεται να είναι η μοναδική πλατφόρμα της ικανότητας του ανθρώπου να κυριαρχεί.
Με στοιχεία από το Artsy.net
