Η Patricia Highsmith δεν είναι μια τυχαία περίπτωση συγγραφέα. Είναι από εκείνους τους συγγραφείς που τα έργα τους είναι πιο διάσημα από το όνομά τους, από το brandname τους, και τι μπορεί να είναι καλύτερο από αυτό για έναν συγγραφέα; Είναι πολύ πιθανό, λοιπόν, το όνομα Highsmith να μην μας λέει τίποτα στο πρώτο άκουσμά του, αλλά σίγουρα ο “Ταλαντούχος κύριος Ρίπλευ” ή “Τα πουλιά” του Χίτσκοκ, είναι σε όλους γνωστά.
Η Αμερικανίδα συγγραφέας, γεννημένη το 1921, ξεκίνησε την καριέρα της γράφοντας κείμενα για κόμικς κι έπειτα πέρασε στη μεγάλη φόρμα, στο μυθιστόρημα. Το πρώτο της μυθιστόρημα με τίτλο “Strangers on a Train” περιέχει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της γραφής της, καθώς και τα θέματα που πρόκειται να την απασχολήσουν στο μέλλον.
Ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά; Η Patricia Highsmith πλάθει ιστορίες με ρεαλιστική βάση και “σουρεαλιστική” ή υπερφυσική εξέλιξη. Οι ήρωές της είναι κατά βάση τυχοδιώκτες, άνθρωποι με δική τους προσωπική αίσθηση ηθικής που πολλές φορές δεν ανταποκρίνεται αλλά αντιθέτως αντιτίθεται σε ό,τι μπορεί να ονομαστεί κοινωνική ηθική. Δεν πρόκειται, όμως, για ανθρώπους του περιθωρίου αλλά για ανθρώπους από εκείνους που όπως λέει η λαϊκή ρήση “δεν τους πιάνει το μάτι σου”. Πολιτικοί, επιστήμονες, επιχειρηματίες όλοι κάτι έχουν να κρύψουν, κάτι να σώσουν και από κάτι να διασωθούν. Ακόμη κι αν οι δαίμονες που τους περιτριγυρίζουν μοιάζει να μην έχουν πραγματική σχέση με το κοινωνικό τους περιβάλλον και την θέση τους στον κόσμο, τελικά αποδεικνύεται πως για τον κόσμο της Highsmith αν σαπίσει ένα φύλο, θα σαπίσει όλο το δέντρο.
Κάπως έτσι είναι και η κατάσταση στη συλλογή διηγημάτων της Ιστορίες φυσικών και αφύσικων καταστροφών, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα και περιλαμβάνει 10 διηγήματα. Με ιδιαίτερα ευφάνταστους τίτλους όπως Γλυκιά ελευθερία! Κι ένα πικ νικ στα γρασίδια του Λευκού Οίκου ή Σίξτος ο ΣΤ’ ή ο Πάπας της Κόκκινης Παντόφλας, η Highsmith καταφέρνει να γεννήσει την περιέργεια στον αναγνώστη για το τι πρόκειται να συμβεί στις σελίδες του κάθε διηγήματος. Η συγγραφέας με όπλο της το χιούμορ κι ένα είδος ανεμελιάς στη γραφή – ως τίποτα να μην είναι ιδιαίτερα άξιο λόγου – μοιράζεται μαζί μας ιστορίες με την απλότητα, την καθαρότητα και το απαραίτητο σασπένς με τα οποία θα ιστορούσε τα γεγονότα αυτά και σε φίλους της κάποιο καλοκαιριάτικο βράδυ στο μπαλκόνι. Τίποτα βαρύ, τίποτα δύσκολο. Μόνο πού και πού κάποια “ανατριχίλα” κάνει την εμφάνισή της βγαλμένη μέσα απ’ τις σελίδες.
Παρ’ όλα αυτά, δεν θα μπορούσαμε να αποσιωπήσουμε το γεγονός πως υπάρχει έντονη επαναληπτικότητα στο σχήμα και στη δομή που χρησιμοποιεί η συγγραφέας στα διηγήματα. Μετά από δύο ή τρία διηγήματα, κι αφού έχεις πια εξοικειωθεί και με τη φόρμα και με το περιεχόμενό τους η ανάγνωση πηγαίνει στον αυτόματο πιλότο. Οπότε εναπόκειται πλέον εντελώς στην κρίση και στα αναγνωστικά γούστα του εκάστοτε αναγνώστη, να αποφασίσει αν αυτό το σύμπαν που δημιουργεί η Highsmith τον ενδιαφέρει ή όχι.
Γιατί η Patricia Highsmith πάνω από όλα κάνει ακριβώς αυτό το πράγμα και το κάνει καλά: δημιουργεί ένα σύμπαν, ένα πλαίσιο, μια μυθολογία ιδιαίτερα συνεκτική, όπου όλα τα πρόσωπα και όλοι οι κόσμοι της (από τα διηγήματα, τα μυθιστορήματα κλπ) συγκατοικούν και αλληλεπιδρούν.
Κείμενο: Ιωάννα Λιούτσια (Lavart)
