The Death of Stalin / Armando Iannucci / 2017
Ένας βιρτουόζος μιας σάτιρας που συχνά καταλήγει σε μεθοδικό τεμαχισμό των πολιτικών ιδεών εμβολιασμένο με κριτική σκέψη, ο Armando Iannucci αποδεικνύει ακόμη μια φορά πως μπορεί να παντρέψει το εκκεντρικό και παράλογο ύφος του με στεγνά ιστορικά στοιχεία για έναν άντρα που κατάφερε να κάνει μια παγκόσμια υπερδύναμη να ματώσει για εκείνον: τον Ιωσήφ Στάλιν.
Το έργο ξεκινά τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου του 1953, με έναν ατσάλινο αλλά ετοιμόρροπο Στάλιν (Adrian McLoughlin) να κυβερνά τις ζωές της Σοβιετικής Ένωσης όπως ο έμπειρος αλλά άχαρος μαριονετίστας που κανείς δεν τολμά να αμφισβητήσει στις μεθόδους του (ακόμα και αν αυτές καταλήγουν ως εγκλήματα πολέμου που έχουν μετατρέψει μια κοινωνία σε ένα καθεστώς φόβου και παράνοιας). Μαζί με τους Khrushchev (Steve Buscemi) και Molotov (Michael Palin) – δύο από τα άτομα των γκρίζων κολάκων που αποτελούν τον στενό κύκλο του ηγέτη – απολαμβάνει κλασσική μουσική και ταινίες western, υπενθυμίζοντάς μας πως η βαρβαρότητα και η κουλτούρα (και δη, η αμερικανική κουλτούρα) συχνά μοιράζονται κοινό κρεβάτι. Με μια θεατρική σχεδόν εναλλαγή βίαιων εκτελέσεων και στιγμών καλοπέρασης και αμήχανου, βεβιασμένου γέλιου από το επιτελείο του Στάλιν για τα αστεία του, αυτός αρρωσταίνει (ξαφνικά και αναπάντεχα) και, πεθαίνει (σχεδόν). Αυτό που ακολουθεί είναι ένα μείγμα πανικού, μομφής αλλά και λατρείας για το πρόσωπο του εκλιπόντα και θαρραλέες δόσεις συνωμοσίας και κατασκοπικής παράνοιας, με τους υπουργούς του έτοιμους να προδώσουν και να αποδείξουν πως οι ίδιοι δεν είναι προδότες με κάθε πιθανή τους ενέργεια.
Βασισμένο στα graphic novels των Fabien Nury και Thierry Robin, το έργο αποκτά ζωή με ένα εξαιρετικό καστ βετεράνων ηθοποιών, με τον Steve Buscemi στον ρόλο του αμήχανου, άχαρου και συμπονετικού Khrushchev να κερδίζει γέλιο και συμπάθεια. Οι λεγόμενες «λίστες» των προσώπων που θα εκτελεστούν αποτελούν έναν από τους κυριότερους μοχλούς δράσης του έργου, με τα ιστορικά γεγονότα των ωμών βαναυσοτήτων να ντύνονται τα χιουμοριστικά και μακάβρια φορέματα που έχει υφάνει ο Iannucci σε μια συνεχής εναλλαγή slapstick και τρόμου, γέλιου και περισυλλογής για το αν αυτό που εκτυλίσσεται επί οθόνης «χωρά» στην κατηγορία των θεμάτων που επιδέχονται χιούμορ. Κανένα όμως θέμα δεν είναι εκτός των ορίων του χιούμορ, κάτι που ο κ. Iannucci θα μας θυμίσει ξανά και ξανά.
Το Death of Stalin τιθασεύει τα κύματα ωμής πραγματικότητας, φόβου, σοκ και ρεαλισμού που πραγματεύεται με ατάκες και θεατρισμούς που μετατρέπουν τους ηθοποιούς του στα ιστορικά πρόσωπα τα οποία καταλήγουν ως καρικατούρες: τα αφηγήματα που επιλέγει να χρησιμοποιήσει ο σκηνοθέτης γίνονται πάντα με κίνηση, όχι απλή και στείρα εξήγηση, οπτική αναπαράσταση και όχι exposition. Αυτό φυσικά προσδίδει μια φρέσκια πνοή στο έργο, ενισχύοντας την ατμόσφαιρα της παρατεταμένης και αφοπλιστικής τρομοκρατίας με σκηνές που θα μπορούσαν κάλλιστα να εμφανίζονται σε κάποιο ντοκιμαντέρ για τη Σοβιετική Ένωση (αν φυσικά μετά δεν ακολουθούσε η εικόνα του Steve Buscemi με ριγέ πιτζάμες).
Τικάροντας όλα τα σωστά σημεία ανάμεσα σε παρωδία, σάτιρα αλλά και πολιτικού σχολίου (όλοι οι ηθοποιοί υπερτονίζουν τις βρετανικές προφορές τους), το Death of Stalin κερδίζει τουλάχιστον πέντε στα πέντε ερυθρά αστέρια, υπενθυμίζοντας πως τίποτα δεν είναι άνευ του χιούμορ και της τέχνης. Ούτε καν ο Στάλιν, ούτε καν ο θάνατος.
Κείμενο: Νικήτας Διαμαντόπουλος (Lavart)
