H(o)ey , h(o)ey ,h(o)ey! Perry Christmas and a Happy New Year
Ιωάννα της Λωραίνης, Μαρία Αντουανέττα και smart phone/app αισθητική – κράμα χρόνου, μυθοπλασίας και πραγματικότητας, υπό το πλέον χαρακτηριστικό pop cartoonish κωμικό ύφος της Katy Perry – συνθέτουν την φιλμική αποτύπωση του πιο πρόσφατου (και κατά πάσα πιθανότητα ύστατου) single του album Witness (2017). Hey, hey, hey από την Katy Perry αλλά και από εμένα για το καλωσόρισμα του 2018. Η έννοια του χρόνου φαντάζει η πλέον αρμόζουσα θεματική για την πρώτη οπτικοακουστική ανάγνωση (του νέου έτους).
Σε σκηνοθεσία Isaac Rentz και παραγωγή Dluhy-Miller & Lockwood, το αφηγηματικό πλαίσιο του video clip Hey, hey, hey, δεν είναι άλλο από το συνοικέσιο της Μαριάς Αντουανέττας και του Λουδοβίκου XVI, το οποίο δεν καταλήγει εν προκειμένω στη γαμήλια ένωση των δύο, καθώς η Αντουανέττα επαναστατεί και απορρίπτει το Λουδοβίκο. Παρόλα αυτά, η φαντασιακή αυτή επανάσταση – όπως άλλωστε και η πραγματική – καταδικάζει την Αντουανέττα σε αποκεφαλισμό. Η επιδερμική φεμινιστική ατζέντα του αφηγηματικού μύθου συνάδει απόλυτα με αυτή της στιχουργικής θεματολογίας του τραγουδιού (βλ. A. Zaleski, https://music.avclub.com/katy–perry–runs–away–from–her–strengths–on–the–pop–slog-1798191576), αλλά δεν θα μας απασχολήσει στη συγκεκριμένη ανάγνωση.
Αυτό που παρουσιάζει ίσως περισσότερο ενδιαφέρον, είναι η αναπαράσταση της αποτυχίας του φεμινιστικού κινήματος και της σεξουαλικής επανάστασης να εξασφαλίσουν στη γυναίκα πραγματική ελευθερία για αυτοπραγμάτωση. Ήδη πρόδηλη από τη σεναριακή λύση του μύθου του κεντρικού χαρακτήρα, η αποτυχία αυτή ενισχύεται με την επιλογή της Ιωάννας της Λωραίνης, ως alter ego της Αντουανέττας. Ως εναλλακτική της γυναικείας καταπίεσης προτείνεται η μεταμόρφωση στην αρρενωπή μορφή του πολεμιστή, καταλήγοντας στο αδιέξοδο της πατριαρχίας. Μέσο απελευθέρωσης αποτελεί για ακόμη μια φορά η μεταφορά της τροφής και του γεύματος – η Perry κάνει επανειλημμένως χρήση αυτού του συμβολισμού California Gurls (2010), Bon Apetit (2017) για να συσχετίσει τη γυναικεία σεξουαλικότητα με το γλύκισμα – καθώς η Ιωάννα της Λωραίνης παραγεμίζει τα γυναικεία στόματα με γλυκά, αποπροσανατολίζοντας έτσι τη γυναίκα από την καταπίεση του κορσέ στη βουλημική εξάρτηση από τη ζάχαρη. Ακλόνητη παραμένει η πατριαρχική θέση που ορίζει τη γυναίκα αντικείμενο ικανοποίησης των ορέξεων – ερωτικών ή μη – του αρσενικού, αφού και ο απελευθερωτής εν τέλει καταναλώνει λαίμαργα κι αισθησιακά τούρτα λίγο πριν επιδοθεί σε διστακτικό twerking μαζί με τη συνοδεία των κυριών του 18ου αιώνα. Οι άνδρες μπορεί να είναι γουρούνια – και μάλιστα εδώδιμα χοιρινά – αλλά παραμένουν το κυρίως γεύμα, ενώ οι γυναίκες περιθωριοποιούνται και περιορίζονται στο στενότερο πλαίσιο του επιδορπίου.
Η αποκατάσταση της υπόληψης του ονόματος της Μαρίας Αντουανέττας και η σύνδεσή της με την ποπ κουλτούρα, δεν αποτελούν και καμία καινοτομία, αν αναλογιστεί κανείς τις αντίστοιχες παλαιότερες απόπειρες με πιο χαρακτηριστική ίσως εκείνη της Σοφίας Κόπολα στο ομώνυμο φιλμ του 2006, Marie Antouanette. Αυτό που κάνει όμως την περίπτωση αυτή να έχει ενδιαφέρον είναι ο τρόπος, με τον οποίο χρησιμοποιείται το αφηγηματικό πλαίσιο του 18ου αιώνα, έτσι ώστε να αμφισβητηθεί η γραμμικότητα της αντίληψης του χρόνου. Στο βίντεο κλιπ απαντώνται τρεις διαφορετικές χρονικότητες, οι οποίες συστήνουν επί της ουσίας μια άχρονη πραγματικότητα. Καταργώντας τη σειριακή υπόσταση του χρόνου και αντικαθιστώντας την με μια διακλαδωτή και κάθετη θεώρηση, προάγεται μια ρευστότητα των ορίων παρελθόντος-παρόντος-μέλλοντος, η οποία εν συνεχεία καταλήγει σε μια ανορθόδοξη πρόσληψη της ιστορικότητας της ίδιας της ανθρωπότητας. Ο 18ος αιώνας συνιστά την υλική διάσταση του αφηγηματικού παρόντος, ο 15ος τη φαντασιακή του παρελθόντος (Ιωάννα της Λωραίνης ως φαντασίωση της Αντουανέττας) και ο 21ος την πολιτισμική του μέλλοντος (rock concert T-shirts του Μότσαρτ, smart phones/app, οπτικοποίηση ιντερνετικής slang, video game screen) – συνθέτοντας την ενιαία αφηγηματική πραγματικότητα του κλιπ.
You are currently viewing a placeholder content from YouTube. To access the actual content, click the button below. Please note that doing so will share data with third-party providers.
Η ρευστότητα του χρόνου, που προτείνεται εδώ, προεκτείνεται και στην οριοθέτηση της ανθρώπινης ύπαρξης και πραγματικότητας. Η video game heroine/avatar, Ιωάννα της Λωραίνης, ως άλλος Harry Potter, μπορεί μεν να ξεπηδά μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου, αποκτώντας έτσι ένα μαγικό/άυλο ίδιον – ο διαχωρισμός της όμως από την ταυτότητα της Αντουανέττας καθίσταται ολοένα και πιο ασαφής. Ενώ εισάγεται ως μια προβολή του επιθυμητού εαυτού της Αντουανέττας – το εν δυνάμει social media προφίλ της – στη συνέχεια μεταπηδά από τη φαντασιακή στην υλική διάσταση της αφήγησης, τη στιγμή που ο υλικός θάνατος της Αντουανέττας αυτο-αναιρείται (το κεφάλι συνεχίζει να ζει κι μετά το διαχωρισμό του από το σώμα). Η εισβολή αυτή προσβάλλει και αμφισβητεί την υλικότητα ως τεκμήριο της πραγματικότητας και κάνει το θεατή να αναρωτιέται αν η Αντουανέττα είναι εν τέλει ο πραγματικός χαρακτήρας ή η φαντασίωση.
Που τελειώνει το virtual και που ξεκινάει το ανθρώπινο; Είναι το ανθρώπινο virtual ή το virtual είναι ανθρώπινο; Υπάρχει άραγε στα αλήθεια το ανθρώπινο; Εάν τώρα η Katy έχει τις απαντήσεις, αδυνατώ να γνωρίζω, οφείλω να παραδεχτώ όμως πως έχει τις κατάλληλες ερωτήσεις, κατά πως φαίνεται. Maybe she’s not so fragile like a Faberge after all…
Κείμενο: Γιώργος Πανόπουλος (Lavart)
