«Η ζωή κάθε ανθρώπου, ειπωμένη αληθινά, είναι ένα μυθιστόρημα».
Πολεμικός ανταποκριτής, δημοσιογράφος, λογοτέχνης. Βραβευμένος με Πούλιτζερ το 1953 και Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1954. Ένας ακόμα χαμένος συγγραφέας της «Χαμένης Γενιάς» των Αμερικανών λογοτεχνών στο Παρίσι, με περισσότερα από 100 διηγήματα, 88 ποιήματα και 15 μυθιστορήματα στο όνομά του. Στις 21 Ιουλίου 1899 δακρύζουν οι χείμαρροι της άνοιξης του Έρνεστ Μίλερ Χέμινγουεϊ, με την καμπάνα να χτυπά πένθιμα στις 2 Ιουλίου 1961.
«Ο πεζός λόγος είναι αρχιτεκτονική, δεν είναι εσωτερική διακόσμηση».
Όντας δημοσιογράφος και συγγραφέας σύντομων ιστοριών, ο Χέμινγουεϊ συμπυκνώνει τον πυρήνα των παραγράφων του σε προτάσεις, και την καρδιά των προτάσεών του σε όρους: Αν μπορεί να πει κάτι με δύο λέξεις, το λέει με μία. Υποστηρίζει το κάδρο των ιστοριών του με στοιχεία που δανείζεται από την ζωή του, δομώντας μια βιογραφία που διατρέχει τις εκατοντάδες ενσαρκώσεις του εαυτού του -τις διαφορετικές εκφάνσεις του ιδίου σε διαφορετικές περιόδους της ζωής του, τους χαρακτήρες των έργων του. Αυτοί –οι ήρωες– δεν αισθάνονται, παρά ενεργούν με τις συνθήκες και τα αντικείμενα που παρουσιάζονται ενώπιόν τους. «Έχει συναισθήματα; Στραγγάλισέ τα» είχε παρατηρήσει κάποτε ο συγγραφέας Saul Bellow για τους χάρτινους ανθρώπους του Χέμινγουεϊ.
«Ποτέ μη μπερδεύεις την κίνηση με τη δράση».
Η Θεωρία του Παγόβουνου. Έτσι αποκαλεί τη μινιμαλιστική, σχεδόν δημοσιογραφική (αντεστραμμένη πυραμίδα) μέθοδο γραφής του: το κομμάτι που προεξέχει από την επιφάνεια του νερού είναι τα γεγονότα που μετατρέπονται σε συμβάντα, το κομμάτι που βρίσκεται βυθισμένο είναι οι διακλαδιζόμενες νοηματοδοτήσεις. Το νόημα, όμως, προκύπτει μέσω της δράσης και του διαλόγου -της λέξης και της παύσης, πηγάζει δε από τη δυνατότητα του ασήμαντου και τετριμμένου να αντικαταστήσουν το περίπλοκο και πομπώδες. Ο Έρνεστ Μίλερ Χέμινγουεϊ δε βερμπαλίζει, δεν εξηγεί, δε νουθετεί, ούτε και προσμένει στον συμβολικό παραλληλισμό των αντικειμένων του μέσω εξόφθαλμων παρομοιώσεων και προσωποποιήσεων. Αφήνει το συμπέρασμα -κάθε συμπέρασμα- να εννοηθεί μέσω της παράληψης. Χρησιμοποιεί τον σύνδεσμο «και» στη θέση του κόμματος. Οι προτάσεις του είναι κοφτές. Σύντομες. Απλές. Φωτογραφίζει με λέξεις τις σκηνές, επιτρέποντας στον αναγνώστη να αντλήσει τα δικά του πορίσματα μέσω της παρατήρησης, μέσω της ερμηνείας. Δεν κυρτώνει τους χαρακτήρες του με βαρυφορτωμένους εσωτερικούς στοχασμούς: η ελαστικότητά που λαμβάνουν είναι καρπός των πράξεών τους, η δυναμική τους ακουμπά στην κοινοτοπία των μόχθων και κούφιων επιθυμιών που διαθέτουν, με λίγα λόγια, εξισορροπεί μέσα τους το εξαντλητικά καθημερινό με το αναπάντεχα υπερβολικό -ένα «υπερβολικό» που ορίζεται τοιουτοτρόπως από την ένταξή του στη χορεία εκατομμυρίων «συνηθισμένων». Διότι όταν κάποιος εκδηλώσει έστω και μια χούφτα ανδρείας εκεί που οι υπόλοιποι πνίγονται στο δισταγμό και την αδράνεια, αυτή η ανδρεία θα διαλάμψει με εκθετική αύξηση στα μάτια του αναγνώστη. Έτσι συμβαίνει, άλλωστε, ο αποφασιστικός μπροστά στους δειλούς να είναι ο πιο θαρρετός, και αυτός που αγαπά με τη δύναμη ενός ανθρώπου να είναι ο πιο ρομαντικός μπροστά σε εκείνους που δεν αγαπούν καθόλου.
Η πλάστιγγα που στήνει ο Χέμινγουεϊ μέσα στους χαρακτήρες του ταλαντεύεται στο σαρκώδες της άξονα με ένα ελάχιστο τριβής -ένα φύσημα, μια σπίθα αρκεί για να φουσκώσουν τα πανιά και να φλογίσει ο κινητήρας. Για που θα πλεύσει το μηχανοκίνητο τούτο καράβι, ωστόσο, αυτό, εξαρτάται μονάχα από την επόμενη σελίδα -και κάθε κεφάλαιο είναι μια νέα θάλασσα στον ωκεανό των πιθανοτήτων, με τους χαρακτήρες του Χέμινγουεϊ γέρους θαλασσοπόρους και άφτερους ναυαγούς συνάμα.
Κείμενο: Νικήτας Διαμαντόπουλος (Lavart)
Links φωτογραφιών: 1, 2, 3, 4,
