Το σύνορο της σκέψης, η αρχή της ελευθερίας
«Η ελευθερία ενός ατόμου πρέπει να φτάνει ως το σημείο που δεν παραβιάζει την ελευθερία των άλλων».
[dropcap size=big]Α[/dropcap]υτή είναι μια εκ των κυριότερων θέσεων του συγγραφέα του «Περί Ελευθερίας», του στοχαστή και φιλοσόφου, John Stuart Mill. Για τον Mill, άλλωστε, το άτομο ζει και δρα εκτός του κρατικού παρεμβατισμού, με το κράτος να υπηρετεί ως το όχημα της κοινωνίας, όχι τον οδηγό. Πού έγκειται, λοιπόν, ο πυρήνας που τροφοδοτεί με νόημα τις ανθρώπινες ενέργειες; Ποια είναι η πηγή της ελευθερίας του ατόμου; Σύμφωνα με τον Mill, πάντα, η πραγματική ελευθερία μπορεί να κυριαρχήσει μονάχα όταν το υποκείμενο μπορέσει να αποκομήσει από αυτήν ένα πρότυπο ωφέλιμο προς αυτόν. Με άλλα λόγια, όσο το άτομο μπορεί να συνεχίσει να απομυζεί αυτοεκτίμηση και αυτοεπιβράβευση από την παροντική του κατάσταση, χωρίς να καταστρατηγεί τις ανάλογες «ελευθερίες» των υπολοίπων, τότε δοκιμάζει μια κατάσταση πραγματικής ελευθερίας. Εντεύθεν συνάγεται πως η ελευθερία αποτελεί την αναζήτηση της ατομικής αρμονίας εντός των συνόρων της συλλογικής: αποσκοπώντας στην πληρότητα της προσωπικής σπουδαιότητας, το μέρος ανιτλαμβάνεται το όλο. Πάντοτε, όμως, σε ένα πλαίσιο παρατηρήσιμο και λογικό, αγκιστρωμένο στα σύνορα του δυνατού και επιτεύξιμου. «Έχω μάθει να αναζητώ την ευτυχία, βάζοντας όρια στις επιθυμίες μου, παρά προσπαθώντας να τις ικανοποιήσω» γράφει ο Mill, κάνοντας λόγο για θεωρητικά σχήματα που δεν επεκτείνονται σε ακρότητες και ιδανικές συνθήκες.
«Αναρωτήσου αν είσαι ευτυχισμένος
και αμέσως θα πάψεις να είσαι ευτυχισμένος»
[dropcap size=big]Ε[/dropcap]ισηγητής της θεωρίας του «ωφελιμισμού», μαζί με τον Jeremy Bentham, o Mill αναλύει πως σκοπός των ανθρώπινων πράξεων πρέπει να είναι η μεγαλύτερη κατά το δυνατόν ωφέλεια για τον μεγαλύτερο κατά το δυνατόν αριθμό ατόμων, με τον όρο ωφέλεια να αντιστοιχεί στην εξατομικευμένη ευτυχία. Έτσι οριοθετεί την συνεπειοκρατική αυτή ηθική θεωρία, διαχωρίζοντάς την από τις αντίστοιχες δεοντολογικές και αρεταϊκές.
20 Μαιου γεννήθηκε ένας άνθρωπος που βρισκόταν μπροστά για την εποχή του, συνθέτοντας μέσω του έργου του το αρμολόγημα της λογικής και ηθικής, ονομάζοντας το έργο του «Περί Ελευθερίας». Διαπερνώντας τα χρονικά και νοητικά σύνορα, ο στρατιωτικός και συγγραφέας του «Περί Πολέμου», Carl von Clausewitz, συμπληρώνει «το τι είναι σήμερα, μας διδάσκει το τί θα είναι αύριο».
