«1984»
Τζ. Όργουελ
Σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου
Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου
«1984» σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου, από την εταιρία Λυκόφως, στο Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου
Άραγε «κακόβουλοι χρήστες» με «ειδικά εργαλεία» μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στους υπολογιστές μας, και κυρίως στις κάμερες των υπολογιστών μας, να τρυπώσουν σαν αρουραίοι στην ιδιωτικότητά μας; Άραγε οι ratters, δηλαδή οι «λαθροεισβολείς» μπορούν να αποσπάσουν αρχεία μας, να τα τροποποιήσουν, να μας παρακολουθούν από τις κάμερες του laptop, του smart phone, του tablet; Άραγε τα κλεμμένα προσωπικά δεδομένα διακινούνται και μήπως μετατρέπονται σε παγίδα οικονομικών εκβιασμών; Αν η διαδικτυακή παρακολούθηση είναι γεγονός, τότε ο Μεγάλος Αδελφός είναι παρόν. Τότε το «1984» δεν ήταν δυστοπικό μυθιστόρημα αλλά ζοφερή προφητεία.
Παιδιά και ενήλικες είμαστε καθηλωμένοι μπροστά σε οθόνες, συνεπαρμένοι από τα εξελιγμένα applications, υπερ-φορτώνοντας τους εγκεφάλους μας με άχρηστα δεδομένα και εναποθέτοντας τις λύσεις όλων των προβλημάτων μας στο νέου τύπου «ελβετικό σουγιά», δηλαδή το smart phone (τηλέφωνο, κομπιούτερ, χάρτης, φακός, θερμόμετρο, αποθήκη μουσικής, μικρόφωνο, παιχνιδομηχανή, βηματομετρητής, ημερολόγιο, μηχανή αναζήτησης πληροφοριών κ.α.). Κάθε φορά που θέλεις να χαλαρώσεις, γραπώνεις το τηλέφωνο και η νοητική ομίχλη εξαπλώνεται. Χωρίς την ντόπα της οθόνης, ο εγκέφαλος δεν διεγείρεται. Χωρίς τα οπιοειδή likes νιώθεις θλίψη… Η ανθρώπινη ενσυναίσθηση έχει καταντήσει έγκλημα σκέψης. Μήπως τελικά μετακομίσαμε στην Ωκεανία και εξ αιτίας του νευρωνικού εθισμού δεν το έχουμε καταλάβει;
Η θεατρική διασκευή του «1984»
Στη διασκευή των Ρόμπερτ Άικι και Ντάνκαν Μακμίλαν η δυστοπική αφήγηση του 1984 τοποθετείται στο παρελθόν και όχι στο μέλλον. Οι αναγνώστες μιας λέσχης βιβλίου, οι οποίοι ζουν μετά το 2050, δηλαδή την πτώση του καθεστώτος, αναμετριούνται με τα γεγονότα και την αυθεντικότητά του «1984». Μία ενδιαφέρουσα μετα-θεατρική συνθήκη, όπου η ψευδαίσθηση (οι μελλοντικοί αναγνώστες του Όργουελ) και η υπερ-ψευδαίσθηση (το μυθιστόρημα «1984») απ’ τη μια ενισχύουν τη θεατρικότητα συνδέοντας παρελθόν, παρόν και μέλλον και απ’ την άλλη κλονίζουν τις βεβαιότητες μας: τελικά τι συνέβη πραγματικά σε αυτήν τη θεατρική διασκευή; Μήπως το καθεστώς σκηνοθέτησε την πτώση του; Μήπως ο Ουίνστον Σμιθ δεν υπήρξε ποτέ; Ή μήπως υπήρξε; Μήπως το «1984» τελικά δεν ήταν μυθιστόρημα αλλά μαρτυρία της σκοτεινότερης περιόδου της ιστορίας; Σε αυτό το διακείμενο η φουτουριστική ομάδα των αναγνωστών σπέρνουν τις αμφιβολίες και αυτές ριζώνουν στο κοινό.
Η παράσταση
Στην παράσταση η σκηνοθέτης και μεταφράστρια της διασκευής Κατερίνα Ευαγγελάτου εμφανίζει τους αναγνώστες στο τέλος, η οποίοι μας «ξυπνούν» από τον οργουελικό εφιάλτη, μας απαλλάσσουν από τα οδυνηρά βασανιστήρια του δωματίου 101 και μας επαναφέρουν με «ασφάλεια» στην υποκειμενική μας πραγματικότητα.
Το «1984» στο θέατρο Βασιλάκου είναι καθηλωτικό. Η Ευαγγελάτου εξαλείφει τους εφησυχασμούς μας και σε μια ξέφρενη πορεία σχεδόν δύο ωρών πολτοποιεί τις βεβαιότητες της εικονικής μας πραγματικότητας. Ψυχολογική βία, σωματική βία μα πάνω απ’ όλα σαρκασμός για τις υφέρπουσες ανησυχίες μας (π.χ. οι συναντήσεις του ζευγαριού στο «ασφαλές» άβατον δωμάτιο τους προβάλλονται με live-streaming μετάδοση μετατρέποντας τους ίδιους τους θεατές, όχι απλά σε ηδονοβλεψίες αλλά σε Μεγάλους Αδελφούς… χαχαχα).
Ξεχωρίζει το βιομηχανικό σκηνικό με μεταπάνκ στοιχεία της Εύας Μανιδάκη, τα κοστούμια «καταναγκασμού» της βασιλικής Σύρμα, οι αιφνίδιοι φωτισμοί του Νίκου Βλασόπουλου, το «άγριο» μακιγιάζ της Εύης Ζαφειροπούλου, οι παροξυσμικές μουσικές του Γιώργου Πούλιου.
Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι άριστα σχεδιασμένες, κωδικοποιημένες, όπως πάντα προκύπτει στις σκηνοθεσίες της Ευαγγελάτου. Ο Αργύρης Πανταζάρας (Ουίνστον Σμιθ) προσπαθεί να αρθρώσει έναν αντι-ήρωα που αντιστέκεται πνευματικά και όχι να καταθέσει έναν αναγνωρίσιμο επαναστάτη. Ο Νίκος Κουρής (Ο’Μπράιεν) υποδύεται «σχολιαστικά» δίχως όμως ρητορικές υπογραμμίσεις. Η Λένα Δροσάκη (Τζούλια) υπαινικτική, αμφιταλαντεύεται πνευματικά και ψυχολογικά, συνθέτοντας μια αμφίσημη υπόκριση. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί (Τσάρινγκτον: Σωτήρης Τσακομίδης, Πάρσονς: Νίκος Πυροκάκος, Κυρία Πάρσονς: Σεραφίτα Γρηγοριάδου, Σάιμ: Ερρίκος Μηλιάρης, Μάρτιν: Αγησίλαος Μικελάτος) αξιοποιούν άριστα τα εκφραστικά τους μέσα (σαφής εκφορά λόγου, ξεκάθαρες κινητικές ενέργειες κ.α.), ενισχύοντας το θετικό αποτέλεσμα.
