«Οι πιο καυτές θέσεις στην κόλαση είναι κρατημένες γι’ αυτούς που, σε καιρούς μεγάλης ηθικής κρίσης, διατηρούν ουδέτερη στάση»
Το 1265 είναι η χρονιά που έρχεται στη ζωή ο Δάντης Αλιγκιέρι, ο οποίος αφήνει ένα πέπλο μυστηρίου γύρω από την ακριβή ημερομηνία γέννησής του, που τοποθετείται αόριστα κάπου «στον αστερισμό των Διδύμων». Πατρίδα του είναι η Φλωρεντία και γονείς του οι αριστοκράτες Alighiero di Bellincione και Bella degli Abati. Όπως οι περισσότεροι γόνοι ευγενών οικογενειών, λαμβάνει εξαιρετική εκπαίδευση στο σπίτι και δείχνει μεγάλη αδυναμία στο Βιργίλιο.
Η νεαρή Βεατρίκη είναι ο πρώτος του έρωτας, που όμως μένει καθαρά πλατωνικός, αφού το κορίτσι πεθαίνει γρήγορα, χτυπημένο από κάποια αρρώστια της εποχής. Ο θάνατός της τον πληγώνει ανεπανόρθωτα και, παρά το γάμο του με τη Τζέμμα, ο πληγωμένος του έρωτας τον ωθεί να βρει παρηγοριά στη λογοτεχνία. Το έργο του μάλιστα Νέα Ζωή είναι αφιερωμένο στην αδικοχαμένη του αγάπη.
Μια σειρά ατυχών πολιτικών επιλογών κάνουν το Δάντη εξόριστο, περιπλανώμενο σε πόλεις της Ιταλίας και της υπόλοιπης Ευρώπης. Τότε αρχίζει και τη συγγραφή της Θείας Κωμωδίας, ενός έργου που ξεκίνησε ως ένας τρόπος έκφρασης του συγγραφέα, αλλά εξελίχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Η Κωμωδία, όπως είναι ο αρχικός της τίτλος, περιγράφει ένα ταξίδι του συγγραφέα στον κόσμο των νεκρών, με συνοδοιπόρους τον ποιητή Βεργίλιο και την αγαπημένη του Βεατρίκη. Το ογκώδες αυτό έργο χωρίζεται σε τρία μέρη: Κόλαση, Καθαρτήριο και τελικά Παράδεισος. Η Θεία Κωμωδία συνδυάζει στοιχεία χριστιανικά, μεσαιωνικές αντιλήψεις, παραμυθικά ψήγματα, ιδέες από το ομηρικό ταξίδι του Οδυσσέα στον Κάτω Κόσμο και φιλοσοφικά ερωτήματα. Μια σημαντική πρωτοτυπία του Δάντη είναι ότι κατόρθωσε να συνδυάσει την καθαρή μορφή της λατινικής γλώσσας με τη φλωρεντιανή διάλεκτο, δημιουργώντας έτσι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον γλωσσικό αποτέλεσμα.
«Εγώ οδηγώ προς τη θλιμμένη χώρα,
εγώ προς τον απέθαντο τον πόνο,
εγώ προς τις ψυχές τις κολασμένες.
Δικαιοσύνη τον Πλάστη μου έχει σπρώξει
κι η Δύναμη μαστόρεψέ με η θεία,
η υπέρτατη Σοφία κι η πρώτη Αγάπη.
Πριν από με δεν ήταν πλάσματα άλλα
παρά αιώνια μοναχά· κι εγώ ‘μαι αιώνια.
Την πάσα ελπίδα αφήστε όσοι περνάτε».
Τα λόγια αυτά τα σκοτεινά βαμμένα
ξαγνάντεψα γραφτά σε απανωπόρτι».
Τη Θεία Κωμωδία έχει μεταφράσει στα ελληνικά, μεταξύ άλλων, ο Νίκος Καζαντζάκης (1962), ο οποίος γοητεύτηκε από το μυστηριακό περιεχόμενο και τις αιρετικές, κάποιες φορές, αποχρώσεις του έργου.
Τα τελευταία του χρόνια ο Δάντης τα περνάει στην αυλή του άρχοντα της Ραβέννας, όπου τελικά αφήνει και την τελευταία του πνοή, στις 13 Σεπτεμβρίου 1321.
Η επιρροή του μεγάλου αυτού διανοούμενου είναι τόσο σημαντική στην ιταλική και παγκόσμια λογοτεχνία, ώστε το όνομά του δίνεται, τιμής ένεκεν, σε έναν αστεροειδή που ανακαλύπτεται το 1981, αλλά και σε ένα σεληνιακό κρατήρα. Η ιταλική ποίηση και η παγκόσμια διανόηση χρωστούν πολλά στον άνθρωπο που κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα έργο καινοτόμο, διδάσκοντας και παράλληλα τέρποντας το κοινό.
