Η επαναστάτρια
Στις 17 Ιουνίου 1922, στο Ηράκλειο της Κρήτης, έρχεται στη ζωή η Λιλή Ζωγράφου. Κόρη του εκδότη της τοπικής εφημερίδας «Ανόρθωση», απολαμβάνει μια ζωή άνετη, δίχως έγνοιες. Φοιτά στο Καθολικό Γυμνάσιο Ουρσουλίνων και όλα δείχνουν ότι πρόκειται για μια νεαρή κοπέλα με ανατροφή αντάξια των συντηρητικών παραδόσεων της εποχής.
Ωστόσο, το ατίθασο κρητικό πνεύμα ξυπνά πολύ γρήγορα μέσα της, φανερώνοντας ένα κορίτσι με ασυνήθιστο δυναμισμό. Η Γερμανική Κατοχή τη βρίσκει οργανωμένη στην αντίσταση, γεγονός που οδηγεί στη φυλάκισή της.
Μετά την απελευθέρωση εργάζεται ως δημοσιογράφος σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες, ενώ παράλληλα ταξιδεύει συχνά στην Ευρώπη. Αίσθηση κάνει η τόλμη της, κατά την περίοδο της Δικτατορίας, να δημοσιεύσει στο περιοδικό Γυναίκα άρθρα με αιχμηρό πολιτικό περιεχόμενο, γεγονός που εκτοξεύει στα ύψη την κυκλοφορία του περιοδικού κάνοντας την ίδια εξαιρετικά δημοφιλή.
Στο λογοτεχνικό στερέωμα εμφανίζεται το 1949 με τη συλλογή από νουβέλες Αγάπη, ωστόσο είναι το έργο της Νίκος Καζαντζάκης – Ένας τραγικός (1959) που δημιουργεί αίσθηση, καθώς πρόκειται για μια αποδόμηση του μεγάλου συγγραφέα. Η Λιλή Ζωγράφου δεν είναι ασεβής, ούτε επιδιώκει τις προκλήσεις, ωστόσο επιμένει να εκφράζει τη δική της οπτική, ακόμη και όταν αυτή αγγίζει ογκόλιθους της λογοτεχνίας. Το 1971, το βιβλίο της Ελύτης Ο Ηλιοπότης προκαλεί την οργή του ποιητή, ο οποίος της διαμηνύει ρητά να το αποκηρύξει. Εκείνη τον αγνοεί.
Σκάνδαλο προκαλεί και το δοκίμιο με τίτλο Αντίγνωση – Τα δεκανίκια του καπιταλισμού, στο οποίο θίγει το ρόλο του χριστιανισμού στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι, με την Ιερά Σύνοδο να την απειλεί με αφορισμό. «Κρίμα που οι «νοήμονες» δεν της το επιτρέψανε, στερώντας μου έτσι την τιμή να αποκτήσω το αυθεντικό πιστοποιητικό πως είμαι υπηρέτης της αλήθειας», είναι η δική της απάντηση.
Το 1998, κυκλοφορεί το τελευταίο της βιβλίο με τίτλο Από τη Μήδεια στη Σταχτοπούτα – Η ιστορία του φαλλού, στον πρόλογο του οποίου δηλώνει «Είμαι παθιασμένη αντιφεμινίστρια για τον απλό λόγο ότι είμαι ευτυχής που γεννήθηκα γυναίκα», προκαλώντας ξανά συζητήσεις για την πολιτική ορθότητα αυτής της τοποθέτησης.
Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό, άλλωστε – η δήλωσή της «Τα πτυχία είναι πιστοποιητικά δουλείας» προκαλεί την ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας. Πνεύμα φιλελεύθερο, με ανοιχτούς ορίζοντες και αγάπη για το καινούργιο, η Λιλή Ζωγράφου απεχθάνεται κάθε είδους περιορισμό, ακόμη και στη γνώση. Συνολικά έχει δημοσιεύσει 24 βιβλία, δοκίμια, νουβέλες και μυθιστορήματα, από τα οποία το Η αγάπη άργησε μια μέρα (1994) μεταφέρθηκε και στη μικρή οθόνη.
Στην προσωπική της ζωή, επιδεικνύει το ίδιο ασυμβίβαστο πνεύμα – προχωρά σε τρεις γάμους, η αληθινή της μεγάλη αγάπη, όμως, είναι η μοναχοκόρη της Ρένα Χατζηδάκη.
Στις 2 Οκτωβρίου 1998, η αντισυμβατική Λιλή Ζωγράφου αφήνει την τελευταία της πνοή στην ιδιαίτερη πατρίδα της, την Κρήτη, βυθίζοντας στο πένθος τον κόσμο των γραμμάτων.
