Από τον εκτοπισμό των Αρμενίων από την Τραπεζούντα το 1915 έως τις μετέπειτα δοκιμασίες στην ΕΣΣΔ.
[dropcap size=big]Τ[/dropcap]ραπεζούντα 1915. Στην Ευρώπη τα κανόνια του πολέμου μετρούν ήδη ένα χρόνο. Ταυτόχρονα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, αποδυναμωμένη, αποτελεί τον μεγάλο ασθενή. Εθνικοαπελευθερωτικά και άλλα πολιτικά κινήματα απειλούν την εξουσία του Σουλτάνου. Το ισχυρότερο είναι αυτό των Νεότουρκων. Τον ίδιο χρόνο και ενώ οι εθνικιστικές τάσεις εντείνονται, ξεκινά ο διωγμός των Αρμενίων. Εκεί μια πανέμορφη Αρμενοπούλα θα καταφύγει στο σπίτι ενός αγνώστου για να σωθεί. Πιο δυτικά, στα Κοτύωρα, την Ορντού, όπως τη λένε, μια κόρη ευκατάστατης οικογένειας ετοιμάζεται να παντρευτεί έναν άνθρωπο για τον οποίο δεν γνωρίζει πολλά πράγματα.
Ο κεντρικός ήρωας, Γαληνός Φιλονίδης, είναι ακριβώς αυτός ο άγνωστος. Ένας φιλόλογος, πολυμαθής, απόφοιτος του Φροντιστηρίου της Τραπεζούντας, πυγμάχος, θρήσκος αλλά και χαρισματικός άνθρωπος θα βρεθεί ανάμεσα σε δυο γυναίκες και κάτω από πολλές πιέσεις και δοκιμασίες θα νιώσει να φτάνει στα όριά του.
[dropcap size=big]Ο[/dropcap]ι εικόνες που το βιβλίο του Γιάννη Καλπούζου Σέρρα, Η ψυχή του Πόντου σχηματίζει στη σκέψη του αναγνώστη είναι κάτι παραπάνω από παραστατικές. Τούρκοι τσέτες, Ρώσοι κατάσκοποι, Έλληνες προδότες, Γερμανοί αξιωματούχοι, Νεότουρκοι, Κεμαλιστές συνθέτουν το σκηνικό, ενώ ιστορικά και φανταστικά πρόσωπα συναντιούνται στις σελίδες αυτού του βιβλίου. Γίνεται λόγος για το βομβαρδισμό της Ορντού από τους Ρώσους, την είσοδο του τσαρικού στρατού στην Τραπεζούντα, αλλά και την απόσυρση των στρατευμάτων από τους Μπολσεβίκους μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Ακολουθούν σκηνές από το Ποντιακό Αντάρτικο, το όραμα της Δημοκρατίας του Πόντου, τη Γενοκτονία, την προσφυγιά, την εγκατάσταση και τη μετέπειτα ζωή στη Σοβιετική Ένωση και στην Ελλάδα, τις μετατοπίσεις πληθυσμών, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις προστριβές που δημιουργήθηκαν με το ελληνικό κράτος και τους ντόπιους πληθυσμούς.
Μια ιστορία για μια γη, «χωνευτήρι λαών και θρησκειών». Από τους Μυρίους του Ξενοφώντος και την καταγωγή του χορού Σέρρα από τον ένοπλο Πυρρίχιο χορό μέχρι τα παρχάρεα και το Σοχούμ στα μετά της Γενοκτονίας χρόνια και την Αλεξάνδρεια την Εσχάτη, κάπου στο σημερινό Τατζικιστάν, ο αναγνώστης απολαμβάνει ένα ταξίδι φαντασίας και ιστορίας.
«Χόρευαν και έδειχναν να υπερίπτανται του κόσμου».
Κείμενο: Μελέτης Τσαχουρίδης (Lavart)
Φωτογραφίες: Ευλαμπία Χουτουριάδου (Lavart)
