Οι Άποικοι του Αλατζά Ιμαρέτ

Αντηχήσεις μνήμης, παρελθόντος και παρόντος

[dropcap size=big]Λ[/dropcap]ίγα μέτρα βορειοανατολικά του Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου βρίσκεται το Αλατζά Ιμαρέτ, στο τετράγωνο των οδών Κασσάνδρου, Σοφοκλέους, Γαλιλαίου και Αγ.Νικολάου. Ένα «πολύχρωμο πτωχοκομείο», όπως μεταφράζεται από την τούρκικη ονομασία του (Alaça Imaret), το οποίο κτίστηκε τον Φεβρουάριο του 1484 από το γιο του Ιμπραήμ, Ιναγκολού Ισαάκ πασά. Εξού και η άλλη ονομασία του, Ισ(χ)άκ Πασά Τζαμί. Οι χρήσεις του χώρου ήταν ποικίλες, όπως και στα υπόλοιπα πρώιμα οθωμανικά τζαμιά. Ιμαρέτ (πτωχοκομείο), μεντρεσές (ιερατική σχολή), χώρος προσευχής. Ώσπου έλαβε, σταδιακά, τη σημερινή του χρήση ως εκθεσιακός χώρος.

Το όνομά του προέρχεται από τις πολύχρωμες πέτρες σε σχήμα ρόμβου που κοσμούσαν το μιναρέ, από τον οποίο σώζεται σήμερα μόνο η βάση του. Πρόκειται για κτίριο σε σχήμα ανεστραμμένου Τ, με κεντρικό χώρο, πλάγια διαμερίσματα και κιονοστήρικτη στοά. Ο κεντρικός χώρος, ο οποίος χωρίζεται με μια μεγάλη καμάρα σε δυο επιμέρους τετράγωνα τμήματα, λειτουργούσε ως χώρος προσευχής, ενώ στους παράπλευρους λάμβαναν χώρα η διδασκαλία και τα συσσίτια. Από τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο σώζεται ένα μέρος στους θόλους (γεωμετρικά συμπλέγματα), στα «σφαιρικά τρίγωνα», ιδιαίτερα, του δεύτερου τρούλου και στους τοίχους. Στο βάθος του κεντρικού χώρου, απέναντι από την κύρια είσοδο, βρίσκεται το μιχράμπ, δηλαδή η κόγχη που σηματοδοτεί τον τοίχο, ο οποίος με τη σειρά του προσδιορίζει την κατεύθυνση προς τη Μέκκα.

[dropcap size=big]Σ'[/dropcap] αυτόν το χώρο, λοιπόν, φιλοξενείται η έκθεση Gulf‘s Settlers – Οι Άποικοι του Κόλπου, με εικαστικές εγκαταστάσεις των Μαρίας Ανδρικοπούλου, Θάλειας Γκατζούλη, Κωνσταντίνας Δούνια και Ιουλίας Χαραλάμπους. Η επιμελήτρια της έκθεσης, Θούλη Μισιρλόγλου, αναφέρει:

«Μπαίνοντας μέσα στο χώρο του Αλατζά Ιμαρέτ, οι τέσσερις εικαστικοί με τρόπο διακριτικό και διακριτό ταυτόχρονα, εκφράζουν την προσοχή με την οποία αφουγκράζεται κανείς το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται, βήμα προς βήμα. […] Χώρος προσευχής; Χώρος διδασκαλίας; Χώρος συγκομιδής; Χώρος όπου παίζεται το δράμα της ύλης ή το δράμα της αναμονής για το διαμοιραζόμενο φαγητό; Χώρος θρησκευτικής, κοσμικής ή καθημερινής ιεροτελεστίας; Με την έκθεσή τους ο χώρος γίνεται όλα αυτά μαζί και γεμίζει αντηχήσεις μνήμης. Μνήμης παρελθόντος και παρόντος, που εκ των πραγμάτων προσβλέπει στο μέλλον….»

Και οι τέσσερις εικαστικοί αναζητούν την ανατομία των ανθρώπινων συνθηκών. Τόσο με τη χρήση υλικών (χώμα, ξύλο κ.ά.) και τεχνικών (πυρογραφία), όσο και με τη μορφή των έργων, ανακαλούν τις αρχέγονες δυνάμεις της γης. Μορφές παραμορφωμένες και κατασκευασμένες, που ανακαλούν με διαφορετικό τρόπο το ανθρώπινο σώμα (Κ.Δούνια), έργα που προσδίδουν μια δραματικότητα μέσα από τις δυνατότητες καταστροφής της ύλης (Ι.Χαραλάμπους), η Γη και η Φωτιά που διεισδύουν στις πιο βαθιές ρίζες του πολιτισμού και της γραφής (Μ.Ανδρικοπούλου) και η ποιητικότητα της αγωνίας μιας ανθρώπινης κατάστασης (Θ.Γκατζούλη). Αυτά βιώνει κάποιος στο Αλατζά Ιμαρέτ, όταν έρχεται σ’ επαφή με τα έργα. Έργα που εγγράφονται στο χώρο και γίνονται ένα με «το Πνεύμα του Τόπου» (Genius Loci), ενισχύοντας τα υπάρχοντα και προσθέτοντας νέα νοήματα. Ο άνθρωπος καλείται να αντιληφθεί και να ταυτιστεί μ’ αυτό τον τόπο. Οι αφηρημένες εκφράσεις της καλλιτεχνικής γλώσσας που χρησιμοποιούνται στα έργα σε συνδυασμό με το φως που εισέρχεται στο κτίριο, δημιουργούν μια ιερή κατάσταση, μια μυσταγωγία. Ενισχύεται, έτσι, η διττή φύση της (συν)ύπαρξης: συμπαγές-κενό, φως-σκοτάδι, ένταση-γαλήνη.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 28 Φεβρουαρίου 2016 (Τρίτη-Κυριακή, 11:00-18:00).