Στρατής Τσίρκας, ένας πρωτοπόρος της λογοτεχνίας.
[dropcap size=big]Σ[/dropcap]τις 10 Ιουλίου 1911, στο Κάιρο της Αιγύπτου, έρχεται στη ζωή ο Γιάννης Χατζηαντρέας.
Η ζωή του κυλά ήρεμα και όλα δείχνουν ότι πρόκειται για έναν συνηθισμένο νέο της εποχής του. Αποφοιτά από το εμπορικό τμήμα της Αμπετείου Σχολής και εργάζεται για δέκα χρόνια ως λογιστής.
Το 1930, ωστόσο, γνωρίζει στην Αλεξάνδρεια τον Καβάφη, ο οποίος τον επηρεάζει βαθιά. Μέχρι τότε, είχε γράψει σχετικά με τη ζωή των φελλάχων, όμως, γρήγορα η λογοτεχνική του παραγωγή επεκτείνεται και ανθίζει. Ασχολείται με την ποίηση (Το Λυρικό ταξίδι, 1938), το δοκίμιο και τις μελέτες (Ο Καβάφης και η σύγχρονη Αίγυπτος, 1963), το μυθιστόρημα (Η Χαμένη Άνοιξη, 1976), αλλά και με μεταφράσεις ξένων έργων (Τσεζάρε Παβέζε, Κοπέλες μόνες, 1969). Υπογράφει με το ψευδώνυμο Στρατής Τσίρκας, και η κορωνίδα της δημιουργίας του είναι η τριλογία Ακυβέρνητες Πολιτείες (1961-1962-1965). Το έργο του αυτό χαράζει νέους δρόμους στο ελληνικό μυθιστόρημα, με έντονα πειραματικά και μοντερνιστικά στοιχεία. Πολλοί κριτικοί, μάλιστα, το χαρακτηρίζουν έργο τέχνης, μακριά από κάθε είδους λογοτεχνική ταμπέλα.
[dropcap size=big]Τ[/dropcap]ο περιεχόμενο της τριλογίας αυτής, ωστόσο, προκαλεί την έντονη αντίδραση του Κ.Κ.Ε., το οποίο ζητά την αποκήρυξή του, για να εισπράξει την απάντηση του Τσίρκα «Κατέγραψα τα γεγονότα, όπως ακριβώς τα έζησα. Η συνείδησή μου δεν είναι καπέλο να την πάρω απ’ το ένα καρφί να την κρεμάσω στο άλλο». Βαθιά πολιτικοποιημένος, αλλά με δική του αντίληψη των γεγονότων, ο Τσίρκας συμμετέχει ενεργά στους αγώνες της Αριστεράς όπως, όμως, του υπαγορεύει ο προσωπικός του κώδικας.
Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών, το 1967, θέτει τον εαυτό του σε λογοτεχνική παύση, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τα όσα συμβαίνουν.
Κοσμοπολίτης, καθώς έζησε στην Αλεξάνδρεια, στο Παρίσι, στην Αθήνα, ιδεαλιστής, συνειδητοποιημένος, πρωτοπόρος, ένας άνθρωπος των γραμμάτων που τελικά αναδείχτηκε ανάμεσα στους πιο αξιόλογους πεζογράφους της Μεταπολεμικής περιόδου.
Άφησε την τελευταία του πνοή στις 27 Ιανουαρίου 1980, σε ηλικία 68 ετών.
«Έτσι γινήκαμε εμείς αιγυπτιώτικο γένος, αλεξανδρινοί. Οι σχέσεις μου με το πνεύμα, τον κόσμο της προσφυγιάς είναι πολύ έντονες, υπάρχουνε ρίζες».
[su_youtube url=”https://www.youtube.com/watch?v=PZqZ5FmJbTM” width=”200″ height=”100″ responsive=”no”]
Κείμενο: Μαρία Μερτίκα (Lavart)
