Να χάνει κανείς τον δρόμο του

Μετά από έξι ημέρες και επτά νύχτες, φτάνετε στο Zobeide… με δρόμους που τυλίγονται γύρω από τον εαυτό τους, όπως ένα κουβάρι. Λέγεται η ιστορία αυτή για την ίδρυσή του: οι άνδρες διαφόρων εθνών είχαν το ίδιο όνειρο. Είδαν μια γυναίκα να τρέχει το βράδυ μέσα σε μια άγνωστη πόλη. Την είδαν μόνο από πίσω, είχε μακριά μαλλιά, και ήταν γυμνή. Ονειρεύτηκαν να την καταδιώκουν. Καθώς έστριψαν και γύρισαν, ο καθένας τους την είχε χάσει. Μετά από αυτό το
όνειρο ξεκίνησαν να αναζητούν αυτή την πόλη που ποτέ δεν βρέθηκε, αλλά βρήκαν ο ένας τον άλλον. Αποφάσισαν να χτίσουν μια πόλη σαν εκείνο το όνειρο. Σε ότι αφορά τους δρόμους, καθένας ακολούθησε τον δικό του. Στο σημείο όπου είχαν χάσει το ίχνος αυτής της γυναίκας, έφτιαξαν χώρους και τοίχους με διαφορετικό τρόπο απ’ ότι στο όνειρο, κι έτσι δεν θα μπορούσε
να ξεφύγει πάλι. Αυτή ήταν η πόλη της Zobeide, όπου εγκαταστάθηκαν, περιμένοντας αυτή τη σκηνή να επαναληφθεί μία νύχτα. (Αόρατες Πόλεις, Ίταλο Καλβίνο)

[dropcap size=big]Ο[/dropcap]ι λαβύρινθοι βασίζονται σε ένα καθολικό σχέδιο αποπροσανατολισμού, με ψυχοσωματικές ποιότητες. Η σημασία τους εκφράζεται τόσο σε συνειδητό (αρχιτεκτονική), όσο και σε ασυνείδητο επίπεδο (μνήμη και εμπειρία).

Ακόμη, οι σύγχρονες πόλεις είναι και αυτές λαβύρινθοι δραστηριοτήτων. Ορισμένες από αυτές είναι η υλοποίηση του αρχαίου ανθρώπινου ονείρου που έχει την αδυναμία να αντιληφθεί τον χώρο και την εμπειρία την ίδια στιγμή. Αν και οι αισθήσεις και τα συναισθήματά μας είναι έντονα, δε γνωρίζουμε πώς να βγούμε από αυτά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο παράγεται σύγχυση και αποπροσανατολισμός και έτσι κάπως, όπως δήλωσε ο Walter Benjamin, ο σύγχρονος πολίτης γίνεται ο Θησέας μέσα στο λαβύρινθο του Μινώταυρου… Ίσως αυτός να είναι ο πιο οικείος σε εμάς λαβύρινθος: μια διαδρομή, χωρίς αδιέξοδα να παραπλανούν τον εξερευνητή, που οδηγεί απευθείας στο κέντρο και από εκεί κανείς βγαίνει προς την έξοδο. Ο Μινώταυρος περιμένει στο κέντρο και ενστικτωδώς ο τρόμος μεγαλώνει, καθώς δε ξέρει κανείς από που θα βγει και τι θα κάνει.

Συχνά, στο εσωτερικό των λαβυρίνθων που συναντούμε σε εξωτερικούς χώρους (κήπους, φυλακές, κέντρα απεξάρτησης και άλλες ιατρικές εγκαταστάσεις), ο περιπατητής προσωρινά χάνει το δρόμο του, ενώ βρίσκεται σε σύγχυση και έτσι εισέρχεται σταδιακά στη διάσταση της Φύσης.

O λαβύρινθος είναι κάτω από το πρίσμα μιας συγκεκριμένης ανάγνωσης, ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο.

[dropcap size=big]Ο[/dropcap] Καθρέφτης της Κρίσεως
[η μεταφορά του λαβυρίνθου σε σύγχρονες εγκαταστάσεις τέχνης]
Το 2011 ο Ιταλός καλλιτέχνης Michelangelo Pistoletto δημιούργησε στη Serpentine Gallery του Λονδίνου ένα λαβύρινθο από κυματοειδές χαρτόνι που έκρυβε μέσα του γλυπτά σχετικά με το Χριστιανισμό, το Ισλάμ, τον Ιουδαϊσμό και τον Βουδισμό. Αντανακλώντας τα κύρια θέματα της σύγχρονης ζωής, ο Καθρέφτης της Κρίσεως ανοίγει ένα διάλογο για το περιβάλλον, την πολιτική, την εκπαίδευση και την πνευματικότητα.

Ο Michelangelo Pistoletto μέσα στο έργο του Τhe Mirror of Judgement στη Serpentine Gallery του Λονδίνου, 11/07/2011

Ο Pistoletto που γενικά φημίζεται για τη χρήση ανακλαστικών επιφανειών στα έργα του, έχει τοποθετήσει και σε αυτή την περίπτωση καθρέφτες δίπλα από τα γλυπτά που αντανακλούν το χαρτόνι το οποίο φτάνει μέχρι το ύψος των ώμων.

Τα μονοπάτια σχηματίζουν έναν απλό λαβύρινθο, που διακόπτεται από τα σύμβολα των τεσσάρων μεγάλων θρησκειών, ενώ στην κεντρική αίθουσα της γκαλερί, υπάρχουν τρεις μαύρες ελλείψεις, μια μεγάλη και δύο μικρές, που κρέμονται πάνω από έναν κατοπτρικό οβελίσκο. Το σύνολο του έργου φέρει, θα λέγαμε, κάποιο μυστικιστικό μήνυμα.