Γνωρίζατε ότι ο Βάρδος του Έιβον, παρά τα «λίγα λατινικά και τα λιγότερα ελληνικά» (όπως σχολίαζε ο σύγχρονος του Μπεν Τζόνσον), ήταν βαθιά επηρεασμένος από τους κλασικούς συγγραφείς;
Αν και η φήμη του Σαίξπηρ κλίνει συχνά προς την πλευρά της ιδιοφυΐας που πηγάζει από το ακατέργαστο ταλέντο, αυτό δεν αποδίδει ακριβώς την πλήρη εικόνα. Πίσω από τα απαράμιλλα έργα του κρύβεται ένα μυαλό που αντλούσε εκτενώς από αρχαίους στοχαστές όπως ο Οβίδιος, ο Πλούταρχος και ο Βιργίλιος, διαμορφώνοντας το έργο τους σε κάτι που κατέληγε εντελώς προσωπική του υπόθεση.
Βέβαια, ο Σαίξπηρ δε μιμήθηκε απλώς τους αρχαίους έδωσε ζωή στις ιστορίες τους, δημιουργώντας κωμωδίες, τραγωδίες και ποιμενικές φαντασιώσεις που παραμένουν απαράμιλλες. Στο «Όνειρο θερινής νυκτός», μετατρέπει την τραγική ιστορία του Οβιδίου σε ένα ξεκαρδιστικό θεατρικό χάος.
Στο «Όπως σας αρέσει», δανείζεται ποιμενικά τροπάρια αλλά πασπαλίζει τόσο κυνισμό όσο και ελπίδα. Και στο «Πολύς θόρυβος για το τίποτα», ακόμη και τα πνευματώδη πειράγματα μεταξύ των εραστών είναι διανθισμένα με κλασικές αναφορές. Η ιδιοφυΐα του Σαίξπηρ έγκειται στο να παίρνει αυτό που ήταν διαχρονικό και να το κάνει σύγχρονο, σχετικό και, πάνω απ’ όλα, διασκεδαστικό.
Σε ποια ερωτήματα θα απαντήσουμε;
- Ήταν ο Σαίξπηρ ένας λογοτεχνικός επαναστάτης, που χρησιμοποιούσε τους κλασικούς για να σπάσει τους κανόνες ή να τους ξαναγράψει;
- Τι συμβαίνει όταν μια τραγική ερωτική ιστορία από τον Οβίδιο συγκρούεται με την άγρια αίσθηση του χιούμορ του Σαίξπηρ;
- Είναι το Δάσος του Άρντεν μια ονειρική απόδραση ή μια αιχμηρή κριτική της ειδυλλιακής ζωής;
- Πώς ο Σαίξπηρ μετέτρεψε τους μυθολογικούς θρύλους σε αιχμηρό, καυστικό διάλογο για χαρακτήρες όπως η Βεατρίκη;
- Τι κάνει τη στροφή του Σαίξπηρ στην κλασική λογοτεχνία τόσο διαχρονική, ακόμη και για τους επαναστάτες της σύγχρονης αφήγησης;
(Μη χάσετε ούτε λέξη, διαβάστε ολόκληρο το άρθρο παρακάτω)
Ας ασχοληθούμε με τρεις συναρπαστικούς τρόπους με τους οποίους οι κλασικοί τροφοδότησαν τη δημιουργική φλόγα του Σαίξπηρ.
1. Όνειρο θερινής νυκτός
Στο Όνειρο θερινής νυκτός, ο Σαίξπηρ παρωδεί την τραγική ιστορία του Οβιδίου για τον Πύραμο και τη Θίσβη από τις Μεταμορφώσεις, μετατρέποντάς την σε ένα κωμικό αριστούργημα.
Η εκδοχή του Οβιδίου αφηγείται δύο εραστές που χωρίζονται και τα σχέδια τους να κλεφτούν καταλήγουν σε τραγική παρεξήγηση και διπλή αυτοκτονία. Ο Σαίξπηρ παίρνει αυτή τη σκοτεινή υπόθεση και την αναποδογυρίζει.
Πέρα από το χιούμορ, το έργο εξετάζει τα θέματα της εμφάνισης έναντι της πραγματικότητας, ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο στο Όνειρο θερινής νυκτός.
2. Όπως σας αρέσει
Με φόντο το ειδυλλιακό δάσος του Άρντεν, το As You Like It απηχεί την ποιμενική παράδοση αρχαίων Ελλήνων ποιητών όπως ο Ησίοδος και ο Θεόκριτος, οι οποίοι εξιδανίκευαν την ύπαιθρο ως μια χαμένη Χρυσή Εποχή. Για τον Σαίξπηρ, το δάσος γίνεται καταφύγιο από τη διαφθορά της αυλής του δούκα Φρειδερίκου, ένας ουτοπικός χώρος όπου ανθίζουν η ελευθερία και η μεταμόρφωση.
Ωστόσο, ο Σαίξπηρ δεν ρομαντικοποιεί άκριτα την ποιμενική. Ενώ το Άρντεν προσφέρει σε χαρακτήρες όπως η Ρόζαλιντ και ο Ορλάντο απελευθέρωση και αυτογνωσία, φιλοξενεί επίσης κινδύνους, όπως ανθρωποφάγα λιοντάρια και φίδια. Κυνικές φιγούρες όπως ο Jaques μας υπενθυμίζουν ότι η φύση έχει τη δική της σκληρή πραγματικότητα, αμφισβητώντας την αγνότητα που συνδέεται με το ποιμενικό είδος.
Μέσω της σάτιρας και του ρεαλισμού, ο Σαίξπηρ ασκεί κριτική στο κλασικό ποιμενικό ιδεώδες, παρουσιάζοντας μια διαφοροποιημένη εξερεύνηση της σχέσης της ανθρωπότητας με τη φύση. Το Δάσος του Άρντεν είναι ταυτόχρονα ένα καταφύγιο και ένας καθρέφτης, αντανακλώντας την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ζωής και αγάπης.
3. Πολύς θόρυβος για το τίποτα
Οι λεκτικές μονομαχίες μεταξύ της Βεατρίκης και του Μπένεντικ λάμπουν από κλασικές αναφορές. Ο «εύθυμος πόλεμος» των λέξεών τους αναδεικνύει όχι μόνο την ευφυΐα τους αλλά και την κοινή πολιτιστική τους καλλιέργεια, καθώς εμπλουτίζουν τις ανταλλαγές τους με αναφορές στην ελληνική μυθολογία.
Ο Μπένεντικ, για παράδειγμα, συγκρίνει τη Βεατρίκη με τη θεά Άτη, που ενσαρκώνει τη διχόνοια και την εκδίκηση, και επικαλείται την ιστορία του Ηρακλή και της Ομφαλούς για να τονίσει την ευφυολογητική δύναμη του πνεύματός της. Αυτοί οι υπαινιγμοί προσθέτουν επίπεδα στα πειράγματά τους, αποκαλύπτοντας την πνευματική τους ισοτιμία και τη συναισθηματική τους συμβατότητα.
Υφαίνοντας την κλασική μυθολογία στις ατάκες τους, ο Σαίξπηρ αναβαθμίζει τη σχέση τους, συνδυάζοντας το χιούμορ με το βάθος. Το έξυπνο λογοπαίγνιο της Βεατρίκης και του Μπένεντικ τους απαθανατίζει ως ένα από τα πιο δυναμικά δίδυμα της λογοτεχνίας.
Ο Σαίξπηρ δεν δανείστηκε απλώς από τους κλασικούς, τους επινόησε εκ νέου για την εποχή του και, με τον τρόπο αυτό, τους διατήρησε για τη δική μας. Νιώθετε έμπνευση να εξερευνήσετε πώς άλλα λογοτεχνικά είδωλα διαμορφώθηκαν από τη σοφία του παρελθόντος; Γιατί να μην κάνετε ένα ταξίδι στις φιλοσοφίες που τροφοδότησαν τα γραπτά του Νίτσε;
Διαβάστε περισσότερα για τα αγαπημένα μας βιβλία:
- Η αγάπη της πρώτης σελίδας: 10 εναρκτήριες φράσεις βιβλίων που διαβάζουμε ξανά και ξανά
- Το βιβλίο του Χάρι Πότερ στα αρχαία ελληνικά υπάρχει και μάθαμε σε ποια χώρα βρίσκεται (ΒΙΝΤΕΟ)
- Από τη σελίδα στην οθόνη: 6 χαρακτήρες βιβλίων που κατακρεούργησε το Χόλιγουντ
- Παρατηρήσαμε πως τα «Φιλαράκια» διάβαζαν πολλά βιβλία και τα καταγράψαμε όλα
- Πρέπει να διαβάσεις τα 6 κλασικά βιβλία που μπήκαν στις τάσεις του Booktok το 2024
- 11 αποφθέγματα από τα βιβλία των νικητών των Βραβείων Νόμπελ λογοτεχνίας
- 2 βιβλία Ελλήνων συγγραφέων που αξίζουν να λατρευτούν με «μανία»
- 7 χαρακτήρες της Disney που έχουν «κόλλημα» με τα βιβλία
- 3 βιβλία για να γνωρίσετε τον Ντοστογιέφσκι χωρίς να βαρεθείτε ούτε στιγμή
- Βιβλία που αξίζει να μισείς: Όταν η λογοτεχνία προκαλεί οργή
- 5 μη τετριμμένα βιβλία ψυχολογίας και φιλοσοφίας για να προκαλέσετε το μυαλό σας
- «Όπου καίνε βιβλία, θα καίνε τελικά και ανθρώπους»: Όταν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα είχαν κοινά «χόμπι»
- 4 «αιρετικά» σχολικά βιβλία που καταργήθηκαν από το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα
