Η φράση «Το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος, αλλά η απάθεια» αποδίδεται συχνά στα ζωηρά και σοφά λόγια του Λέο Μπουσκάλια, ενός ανθρώπου του οποίου το έργο ζωής περπάτησε γύρω από τη δύναμη της αγάπης.
Πρόκειται για μια φράση που σε πιάνει απροετοίμαστο, επειδή οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μεγαλώσει με τη σπασμωδική παραδοχή ότι ο εχθρός της αγάπης είναι το μίσος. Αλλά ο Μπουσκάλια τραβάει το χαλί κάτω από αυτό το απλό δυαδικό σύστημα και προσφέρει μια πολύ πιο σύνθετη -και, ειλικρινά, ανατριχιαστική- αλήθεια: η πραγματική απειλή για την αγάπη δεν είναι η φλογερή ζέστη του μίσους αλλά η ψυχρή, ασφυκτική αδιαφορία της απάθειας.
Ας το ξετυλίξουμε αυτό. Το μίσος, όσο παθιασμένο και καταστροφικό κι αν είναι, αναγνωρίζει τουλάχιστον την ύπαρξη του άλλου προσώπου. Όταν μισείς, εξακολουθείς να εμπλέκεσαι. Υπάρχει ακόμα μια σχέση, αν και στρεβλή. Το μίσος έχει ενέργεια, μια εμμονή με τον στόχο. Καίει, σιγοκαίει, απαιτεί προσοχή. Αλλά η απάθεια; Αυτή είναι ο σιωπηλός δολοφόνος. Απάθεια είναι όταν σταματάς να νοιάζεσαι εντελώς. Είναι όταν δεν συγκεντρώνεις αρκετή ενέργεια για να αναγνωρίσεις την παρουσία του άλλου. Δεν είναι φωτιά, είναι πάγος. Η απουσία της ζεστασιάς της αγάπης. Και αυτό είναι πολύ πιο καταστροφικό.
Σκεφτείτε το στο πλαίσιο των σχέσεων. Είτε πρόκειται για ρομαντικές, οικογενειακές ή πλατωνικές σχέσεις, ενώ υπάρχει μίσος, υπάρχει ακόμα μια ευκαιρία για αλλαγή. Υπάρχει μια σπίθα που, αν και επώδυνη, μπορεί να αναπροσανατολιστεί ή να διαχυθεί. Αλλά η απάθεια; Μόλις σταματήσεις να νοιάζεσαι, μόλις κάποιος γίνει αόρατος στα μάτια σου, η σύνδεση διακόπτεται. Επί της ουσίας η απάθεια είναι ένας αθόρυβος αφανισμός. Και δεν καταστρέφει απλώς τις σχέσεις, αλλά σας μουδιάζει τη ψυχή.
Αν το σκεφτείτε εις βάθος ίσως εκεί μπορεί να κρύβεται και η προβληματική κατάσταση στην σύγχρονη κοινωνία, όπου παιδιά χτυπιούνται μέσα στις αυλές των σχολείων, όπου οι άνθρωποι αφήνουν τα αστικά κέντρα να μετατρέπονται σε χώρους βρωμιάς και ανομίας. Αδιαφορούμε για τη γειτονιά μας, τη χώρα μας, τους φίλους μας, τους συμμαθητές μας. Κάποιοι μπερδεύτηκαν και ονόμασαν αυτό το φαινόμενο ως «αποδοχή» αλλά μεγάλο μέρος της αποτελείται από την παντελή αδιαφορία. Ας μην το ξεχνάμε αυτό !
Ο Λέο Μπουσκάλια για την αγάπη
«Υποθέτουμε πως η πραγματικότητα είναι αυτό το κουτί που μας βάλανε μέσα, κι όμως σας βεβαιώνω πως δεν είναι έτσι. Ανοίξτε την πόρτα κάποτε και κοιτάξτε τι υπάρχει έξω. Το όνειρο του σήμερα θα είναι η πραγματικότητα του αύριο. Κι όμως έχουμε ξεχάσει να ονειρευόμαστε».
«Κατ’ αρχήν πιστεύω ότι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου που αγαπάει είναι ότι αγαπάει τον εαυτό του. (…)Δε μιλάω για το χάιδεμα του εγώ μας. (…) Μιλάω για τον άνθρωπο που συνειδητοποιεί, ότι δεν μπορείς να δώσεις παρά αυτό που έχεις και γι’ αυτό καλά θα κάνεις να προσπαθήσεις όσο μπορείς ν’ αποχτήσεις κάτι. Θέλεις να είσαι ο πιο μορφωμένος, ο πιο λαμπερός, ο πιο ενδιαφέρων, ο πιο πολυτάλαντος, ο πιο δημιουργικός άνθρωπος του κόσμου, γιατί έτσι θα μπορέσεις να τα δώσεις όλα αυτά. Ο μοναδικός λόγος που έχεις κάτι είναι για να το δίνεις». «Θεωρούμε το «εγώ» μας σαν κάτι ουσιαστικό, τον εαυτό που κατασκευάσαμε. Θα σας πω όμως μια αλήθεια, δεν τον κατασκευάσατεεσείς αυτό τον εαυτό. Άλλοι τον έφτιαξαν. Οι άλλοι σας είπαν ποιος πρέπει να είστε και ποιος όχι, πώς πρέπει να κινείστε, να μυρίζετε και να κάνετε τα περισσότερα πράγματα που κάνετε. […] Βγες από τον εαυτό σου και άφησέ τον εκεί. (…])Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα μπουν μέσα σου τα νέα μηνύματα.
Ο εαυτός κατασκευάζει τεράστια τείχη γύρω του για «αυτο»προστασία. Αυτά τα τείχη τα ονομάζει πραγματικότητα. Ο,τιδήποτε δεν ταιριάζει μ’ αυτό που ο περιτειχισμένος εαυτός θεωρεί πραγματικό, δεν αφήνεται να περάσει από το τείχος∙ έτσι, όταν πια φτάνει μέσα η νέα αντίληψη, έχει γίνει αυτό που ήθελε από την αρχή. Έτσι οι περισσότεροι από μας περνάμε τη ζωή μας βλέποντας μόνον ό,τι θέλουμε να δούμε, ακούγοντας μόνον ό,τι θέλουμε να ακούσουμε, μυρίζοντας ό,τι θέλουμε να μυρίσουμε, ενώ όλα τα υπόλοιπα παραμένουν απολύτως αόρατα. Όλα τα πράγματα βρίσκονται εδώ. Για να δούμε, το μόνο που χρειάζεται είναι να τα αφήσουμε να μπουν, να τα αγγίξουμε, να τα γευτούμε, να τα δαγκώσουμε, να τα αγκαλιάσουμε (το πιο ευχάριστο), να τα ζήσουμε όπως είναι –όχι όπως είμαστε εμείς».
«Το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος, αλλά η απάθεια».
Μπουσκάλια: «Τα παιδιά μας μεγαλώνουν τόσο γρήγορα, που δεν τα βλέπουμε»
