Στη Ρωσία τους αποκαλούσαν Πόντιους, ενώ στην Ελλάδα αναφέρονταν ως Ρωσοπόντιοι. Τίθεται το ερώτημα: είναι αυτή η ονοματολογία ακριβής ή προέρχεται από προκατειλημμένα αισθήματα; Η αλήθεια αποκαλύπτεται όταν εμβαθύνουμε στα ιστορικά γεγονότα από τη Γενοκτονία μέχρι σήμερα.
Η Γενοκτονία των Ποντίων, που θεωρείται από τις μεγαλύτερες του αιώνα, ξεκίνησε το 1916 και ολοκληρώθηκε το 1922 με τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ο απολογισμός ξεπέρασε τα 353.000 θύματα και όσοι απέφυγαν τις τουρκικές διώξεις, εκτοπισμένοι πλέον πρόσφυγες, αναζήτησαν καταφύγιο στην Ελλάδα.
Περίπου 400.000 έφτασαν στην Ελλάδα, ενώ άλλοι αναζήτησαν καταφύγιο στη νότια Ρωσία. Παρά τις δύσκολες συνθήκες, διαφύλαξαν τη γλώσσα και τη θρησκεία τους, συμβάλλοντας με εργατικές προσπάθειες στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Η ταχεία αύξηση του πληθυσμού τους ανάγκασε να επεκταθούν στον Καύκασο και την Κριμαία.
«Να τα βόλια, μην αγγίξετε τις κολώνες»: Πώς η αυτοθυσία των αγωνιστών του 1821 έσωσε την Ακρόπολη;
Οι σημερινοί απόγονοι, που συχνά αμφισβητούνται για την ελληνική καταγωγή τους, αντιμετώπισαν μια πραγματικότητα όπου ακόμη και οι ίδιοι οι Πόντιοι χαρακτήριζαν τους Πόντιους της Γεωργίας και της νότιας Ρωσίας ως Καυκάσιους, χωρίς όμως αυτό να αναιρεί την καταγωγή τους.
Από τη δεκαετία του 1960 άρχισαν να εγκαθίστανται στην Ελλάδα, θεωρώντας την πατρίδα τους και ταυτιζόμενοι ως Έλληνες. Δυστυχώς, η πατρίδα τους έγινε το σκηνικό σημαντικού ρατσισμού, που επιδεινώθηκε από τον κακό χειρισμό του ελληνικού κράτους στις παράνομες πολιτογραφήσεις από γειτονικές χώρες, με αποτέλεσμα οι Πόντιοι να υπομένουν τον έλεγχο των ελληνικών αρχών για να αποδείξουν την ελληνική καταγωγή τους.
Εμφανίστηκε ο όρος “Ρωσοπόντιος”, ο οποίος εξελίχθηκε σε υποτιμητικό και ρατσιστικό χαρακτηρισμό. Ακόμη και όσοι κατοικούν στη Ρωσία αναγνωρίζονται μόνο ως “Έλληνες του Πόντου”, χωρίς να υπάρχουν ανάλογοι όροι για τους Πόντιους σε άλλες παγκόσμιες τοποθεσίες (π.χ. Αμερικανός Πόντιος, Γερμανός Πόντιος). Η διάκριση των Ρωσοπόντιων θα πρέπει να ισχύει για τα άτομα που γεννήθηκαν από ενώσεις μεταξύ Ρώσων και Ποντίων.
Ενώ το περιβάλλον γέννησης και ανατροφής αναμφίβολα διαμορφώνει τον τρόπο ζωής, δεν μπορεί να αλλάξει την πολιτιστική ταυτότητα και τις ρίζες. Οι Έλληνες του Πόντου δεν διατήρησαν απλώς τις παραδόσεις, τα έθιμα, τη μουσική και τους χορούς τους, αλλά μέχρι σήμερα προσπαθούν ενεργά να τα μεταδώσουν σε άλλους πολιτισμούς με αξιοθαύμαστο τρόπο.
H γλώσσα των ποντίων
Η ποντιακή διάλεκτος είναι απόγονος της αρχαίας ιωνικής διαλέκτου, λόγω της καταγωγής των Ελλήνων αποίκων του Εύξεινου Πόντου από την ιωνική Μίλητο, κυρίως. Στην πορεία της ιστορίας της, μέσα στους 28 αιώνες που ακολούθησαν, η αρχαία ποντιακή διάλεκτος επηρεάστηκε από την κοινή των αλεξανδρινών χρόνων και από τη μεσαιωνική κοινή του Βυζαντίου, δέχτηκε μερικές λέξεις από τους Γενουάτες και Βενετσιάνους της Τραπεζούντας και από τους γείτονες των Ποντίων Πέρσες και Γεωργιανούς, και πήρε άλλες τόσες τούρκικες λέξεις, κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, άλλες αυτούσιες κι άλλες προσθέτοντας σ’ αυτές ελληνικές καταλήξεις.
Γραπτά μνημεία της ποντιακής διαλέκτου, πριν από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, δε βρέθηκαν, αν εξαιρέσει κανείς μόνο μια επιγραφή του έτους 1306 που σώθηκε και δημοσιεύτηκε στο αρχαιολογικό παράρτημα του ΙΖ’ τόμου του περιοδικού «Ξενοφάνης», το οποίο εξέδιδε «Ο εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικός Φιλολογικός Σύλλογος».
Εκτός από τον κυρίως Πόντο, η ποντιακή διάλεκτος, και ιδιαίτερα το Αργυρουπολίτικο ιδίωμα, μιλιόταν ως το 1922 και στις αποικίες των Αργυρουπολιτών, στα διάφορα μέρη της Μικρασίας, της Νότιας Ρωσίας και του Καυκάσου, όπως στην περιφέρεια Άκνταγ-μαντέν της Άγκυρας, στο Μπουλγάρ-μαντέν και Μπερεκετλί-μαντέν του Ικονίου, στα μεταλλεία της Συρίας, της Μεσοποταμίας και του Διάρμπεκιρ, στην περιφέρεια του Καρς, στις παράλιες κοινότητες της Νότιας Ρωσίας και του Καυκάσου και όπου αλλού εγκαταστάθηκαν άποικοι Πόντιοι.
Η Μαρία Ευθυμίου απαντά σε ερωτήματα για το 1821 σε μια διεισδυτική διάλεξη (ΒΙΝΤΕΟ)
