Σε αυτή τη δήλωση, ο Καζαντζάκης φαίνεται να υποδηλώνει ότι η αληθινή σωτηρία και η ελευθερία προέρχονται από την απελευθέρωση της εξάρτησης από εξωτερικούς σωτήρες ή αρχές. Άραγε, πόσοι άνθρωποι πιστεύουν ακόμη σε σωτήρες και ακολουθούν πιστά τα δόγματά τους;
«Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες· αυτή ‘ναι η ανώτατη λευτεριά, η πιο αψηλή, όπου με δυσκολία αναπνέει ο άνθρωπος. Αντέχεις;»
Η ιδέα είναι να απελευθερωθεί κανείς από την εξάρτηση από τους άλλους για την παροχή σωτηρίας ή λύτρωσης και αντ’ αυτού να βρει το δικό του μονοπάτι για προσωπική ανάπτυξη, αυτογνωσία και εκπλήρωση.
Αυτή η έννοια μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους, αλλά μια πιθανή ερμηνεία είναι η έκκληση για ατομική αυτονομία και αυτοδιάθεση. Υποδηλώνει ότι η υπερβολική στήριξη σε εξωτερικές φιγούρες ή κινήματα για σωτηρία μπορεί να περιορίσει την προσωπική δράση και να εμποδίσει την ανάπτυξη της δικής μας ηθικής και υπαρξιακής πυξίδας.
Τώρα, ας συνδέσουμε αυτή την ιδέα με τα σύγχρονα κινήματα δικαιωματιστών και τις ομάδες που αναλαμβάνουν το ρόλο ενός σωτήρα. Στη σύγχρονη κοινωνία, διάφορα κοινωνικά και πολιτικά κινήματα υπερασπίζονται τα δικαιώματα, τη δικαιοσύνη και την ισότητα. Ενώ πολλά από αυτά τα κινήματα στοχεύουν στην αντιμετώπιση των δικαιολογημένων παραπόνων και στην προώθηση θετικών αλλαγών, υπάρχει ο κίνδυνος να αναλάβουν ρόλο σωτήρα.
Τα σύγχρονα κινήματα δικαιωματιστών συχνά επιδιώκουν να ενδυναμώσουν περιθωριοποιημένες ή καταπιεσμένες ομάδες, και αυτή η ενδυνάμωση είναι απαραίτητη για τη θετική κοινωνική αλλαγή. Ωστόσο, αν τα άτομα που συμμετέχουν σε αυτά τα κινήματα εξαρτώνται υπερβολικά από το κίνημα ή τους ηγέτες του για την αίσθηση της ταυτότητας ή της σωτηρίας τους, αυτό μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με την ιδέα της προσωπικής ελευθερίας και της αυτολύτρωσης.
Η προοπτική του Καζαντζάκη ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και τον αυτοστοχασμό. Στο πλαίσιο των κινημάτων δικαιωμάτων, τα άτομα ενθαρρύνονται να αξιολογούν κριτικά τους στόχους, τις μεθόδους και τις ιδεολογίες του κινήματος αντί να ακολουθούν τυφλά έναν αντιληπτό σωτήρα. Αυτό δεν γίνεται για να υπονομευθεί η σημασία της συλλογικής δράσης, αλλά για να τονιστεί η ανάγκη τα άτομα στο πλαίσιο των κινημάτων να διατηρήσουν την αυτονομία τους.
Όταν ένα κίνημα ή μια ομάδα υιοθετεί μια αμετακίνητη στάση ως ο μοναδικός σωτήρας ή προάγγελος του καλού, υπάρχει ο κίνδυνος του δογματισμού. Αυτό μπορεί να περιορίσει τον ανοιχτό διάλογο, να καταπνίξει τις διαφορετικές προοπτικές και να εμποδίσει τη συλλογική ικανότητα προσαρμογής και ανάπτυξης.
Η ένταση έγκειται στην εξεύρεση ισορροπίας μεταξύ των συλλογικών προσπαθειών για κοινωνική αλλαγή και της διατήρησης της ατομικής δράσης. Τα κινήματα θα πρέπει να ενδυναμώνουν τα άτομα να συμβάλλουν στη θετική αλλαγή, σεβόμενα παράλληλα την αυτονομία και τις διαφορετικές εμπειρίες τους.
Επίκαιρο το απόφθεγμα του Νίκου Καζαντζάκη και καθοδηγητικό για όλους τους σύγχρονους αυτού του κόσμου!
30 αποφθέγματα του Νίκου Καζαντζάκη
- «Το μεγαλύτερο ταξίδι μας το κάνουμε με την ψυχή μας»
- «Αξιοπρέπεια δεν είναι στο να κατέχω τιμές, αλλά στο να τις αξίζω»
- «Ποιο είναι πάνω από τα λόγια; Η πράξη. Ποιο είναι πάνω από την πράξη; Η σιωπή»
- «Μπόρα είναι μαθές η ζωή, θα περάσει»
- «Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες· αυτή ‘ναι η ανώτατη λευτεριά, η πιο αψηλή, όπου με δυσκολία αναπνέει ο άνθρωπος. Αντέχεις;»
- «Τα τετραθέμελα του κόσμου τούτου: ψωμί, κρασί, φωτιά, γυναίκα»
- «Η Ελλάδα επιζεί ακόμα, επιζεί νομίζω μέσα από διαδοχικά θαύματα»
- «Η Κρήτη δεν θέλει νοικοκυραίους, θέλει κουζουλούς. Αυτοί οι κουζουλοί την κάνουν αθάνατη»
- «Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: “Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;”. Πολέμα!»
- «Νίκησα; Νικήθηκα; Τούτο μόνο ξέρω: Είμαι γεμάτος πληγές και στέκομαι όρθιος»
- «Αν μπορείς, κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει»
- «Όσο υπάρχουν παιδιά που πεινούν, Θεός δεν υπάρχει»
- «Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο -ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο»
- «Κάθε Έλληνας που δεν παίρνει, ας είναι και μια φορά στη ζωή του, μια γενναία απόφαση, προδίνει τη ράτσα του»
- «Η αιωνιότητα είναι ποιότητα, δεν είναι ποσότητα, αυτό είναι το μεγάλο, πολύ απλό μυστικό»
- «Σα δεν φτάσει ο άνθρωπος στην άκρη του γκρεμού, δεν βγάζει στην πλάτη του φτερούγες να πετάξει»
- «Θεός δεν είναι; Ό,τι του καπνίσει κάνει. Αν δεν μπορούσε να κάμει αδικίες, τι παντοδύναμος θα ’ταν;»
- «Ξέρω τώρα. Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, λυτρώθηκα από το νου κι από την καρδιά, ανέβηκα πιο πάνω, είμαι λέφτερος. Αυτό θέλω. Δε θέλω τίποτα άλλο»
- «Μια αστραπή η ζωή μας… μα προλαβαίνουμε»
- «Ό,τι δεν συνέβη ποτέ, είναι ό,τι δεν ποθήσαμε αρκετά»
- «Να πεθαίνεις κάθε μέρα. Να γεννιέσαι κάθε μέρα. Ν’ αρνιέσαι ό,τι έχεις κάθε μέρα»
- «Ε κακομοίρη άνθρωπε, μπορείς να μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάματα, κι εσύ να βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιά και στην απιστία! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το
- ξέρεις – το μαθαίνεις μονάχα την ώρα που πεθαίνεις, μα ‘ναι πολύ αργά»
- «Ο σωστός δρόμος είναι ο ανήφορος»
- «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή»
- «Αγάπα τον άνθρωπο γιατί είσαι εσύ…»
- «Ολάνθιστος γκρεμός της γυναικός το σώμα»
- «Ο,τι επιθυμείς να το φωνάζεις δυνατά, αγρίμι να γίνεσαι. Δεν ταιριάζει η μετριότητα με τη λαχτάρα»
- «Η ζωή όλη είναι μια φασαρία. Μόνο ο θάνατος δεν είναι. Η ζωή είναι όταν λύνεις το ζωνάρι σου και ζητάς φασαρίες»
- «Φτάσε όπου δεν μπορείς!»
- «Δεν υπάρχει βαρύτερη τιμωρία από τούτη: Να απαντάς στην κακία με καλοσύνη»
