Ο Πέτερ Χάντκε, αυστριακός συγγραφέας και θεατρικός συγγραφέας, γνωστός για την πλούσια λογοτεχνική του συνεισφορά, αποτύπωσε βαθιά την ουσία της πολιτιστικής κληρονομιάς στο απόσπασμά του: “Αν ένα έθνος χάσει τους παραμυθάδες του, χάνει την παιδική του ηλικία”. Η δήλωση αυτή συμπυκνώνει τον ζωτικό ρόλο που διαδραματίζει η αφήγηση ιστοριών στη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και της ταυτότητας ενός έθνους.
Ο Πέτερ Χάντκε υπογραμμίζει τη σημασία των αφηγητών ως θεματοφυλάκων της αφηγηματικής κληρονομιάς ενός έθνους. Η αφήγηση δεν είναι απλώς μια ενασχόληση- χρησιμεύει ως το δοχείο μέσω του οποίου οι πολιτιστικές αξίες, οι παραδόσεις και οι κοινές εμπειρίες ενός λαού μεταδίδονται από γενιά σε γενιά. Σε αυτό το πλαίσιο, η “παιδική ηλικία” συμβολίζει τη θεμελιώδη περίοδο της ύπαρξης ενός έθνους, που χαρακτηρίζεται από την αθωότητα, την αυθεντικότητα και τις αφιλτράριστες αφηγήσεις που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα του.
Υπονοώντας ότι η απώλεια των παραμυθάδων ισοδυναμεί με την απώλεια της παιδικής ηλικίας, ο Handke υπονοεί ότι χωρίς τις προφορικές και γραπτές παραδόσεις που μεταδίδονται μέσω της αφήγησης, ένα έθνος κινδυνεύει να αποκόψει τη σύνδεσή του με τις ρίζες του. Η ζωντάνια, η ποικιλομορφία και το ιστορικό βάθος που περικλείεται στις ιστορίες συμβάλλουν στη συλλογική ταυτότητα, επιτρέποντας σε κάθε γενιά να κατανοήσει, να εκτιμήσει και να μάθει από τις εμπειρίες που έχουν διαμορφώσει το έθνος.
Ας διαβάσουμε και ένα από τα αγαπημένα μας ποιήματα του Πέτερ Χάντκε:
Σαν ήταν το παιδί παιδί, του Πέτερ Χάντκε
Σαν ήταν το παιδί παιδί,
περπάταγε και κούναγε τα χέρια,
ήθελε να’ταν το ρυάκι ποταμός,
ο ποταμός να’τανε χείμαρρος,
και τα λασπόνερα αυτά να ‘ταν η θάλασσα.
Σαν ήταν το παιδί παιδί,
δεν ήξερε πως είν’ παιδί,
όλα γι’ αυτό είχαν ψυχή,
και οι ψυχές ήτανε όλες ένα.
Σαν ήταν το παιδί παιδί,
για τίποτε δεν είχε γνώμη,
συνήθειες δεν είχε,
συχνά καθόταν σταυροπόδι,
κι άρχιζε ξαφνικά να τρέχει,
είχε τσουλούφι στα μαλλιά
κι όταν το φωτογράφιζαν δεν έκανε φατσούλες.
Σαν ήταν το παιδί παιδί,
γι’ αυτές τις ερωτήσεις ήταν η ώρα:
Γιατί είμαι εγώ εγώ και όχι εσύ;
Γιατί είμαι εγώ εδώ και όχι εκεί;
O χρόνος πότε άρχισε κι ο χώρος πού τελειώνει;
Mήπως δεν είναι παρά όνειρο η ζωή κάτω απ’ τον ήλιο;
Mήπως αυτά που βλέπω, ακούω κι οσμίζομαι
δεν είναι παρά το είδωλο ενός κόσμου πριν τον κόσμο;
Στ’ αλήθεια υπάρχει το κακό,
και άνθρωποι που είναι πραγματικά κακοί;
Πώς γίνεται εγώ, αυτό που είμαι εγώ,
να μην υπάρχω πριν να υπάρξω,
και κάποτε εγώ, αυτό που είμαι εγώ,
αυτό που ήμουν να μην είμαι πια;
Σαν ήταν το παιδί παιδί
σπανάκι κι αρακάς
και το βραστό το κουνουπίδι του στέκαν στο λαιμό
και τώρα όλα αυτά τα τρώει, κι όχι μονάχα στην ανάγκη.
Σαν ήταν το παιδί παιδί,
ξύπνησε μιά φορά σ’ ένα κρεβάτι ξένο και τώρα όλο έτσι γίνεται,
πολλοί του φαίνονταν τότε όμορφοι και τώρα μόνο λίγοι, κατά τύχη,
έβλεπε καθαρά έναν παράδεισο και τώρα το πολύ να τον φαντάζεται,
το Tίποτα τίποτα δεν του έλεγε
και τώρα αναρριγάει μπροστά του.
Σαν ήταν το παιδί παιδί,
ενθουσιαζόταν όταν έπαιζε,
έτσι ακριβώς και τώρα, όπως τότε,
μα μονάχα όταν αυτά τα έτσι είναι η δουλειά του.
Σαν ήταν το παιδί παιδί,
για φαγητό του’φτανε μήλο και ψωμί,
κι ακόμα έτσι είναι.
Σαν ήταν το παιδί παιδί,
μόνο σαν μούρα του’μοιαζαν στα χέρια του τα μούρα
και τώρα ακόμα το ίδιο,
τα φρέσκα τα καρύδια του’γδερναν τη γλώσσα και τώρα ακόμα το ίδιο,
σ’ όποιο βουνό και να βρισκότανε ποθούσε ακόμα πιο ψηλό βουνό,
σε κάθε πάλι πόλη ποθούσε πόλη ακόμα πιο μεγάλη,
κι ακόμα το ίδιο νοιώθει,
λαχτάραγε να βρει κεράσια στην κορφή του δέντρου όπως και σήμερα ακόμα,
ντρεπότανε τον κάθε ξένο κι ακόμα έτσι νοιώθει,
περίμενε το πρώτο χιόνι, κι ακόμα έτσι περιμένει.
Σαν ήταν το παιδί παιδί,
ένα μπαστούνι έριξε στο δέντρο σαν ακόντιο,
που τρέμει εκεί και σήμερα ακόμα.
Το ποίημα αυτό είναι του βραβευθέντος με το Νόμπελ λογοτεχνίας 2019
Πέτερ Χάντκε ( Γκρίφεν Αυστρίας , 1942)
και ακούγεται στην καλύτερη κατά πολλούς ταινία του Βιμ Βέντερς
“Τα φτερά του έρωτα” (1987).
Als das Kind Kind war
Διαβάστε περισσότερα:
20 λυτρωτικά αποφθέγματα του Καρλ Γιουνγκ ελέγχουν το ασυνείδητό μας
11 αποφθέγματα του Ίρβιν Γιάλομ: «Αν θέλεις να αλλάξεις, πρέπει να είσαι πρόθυμος να νιώσεις άβολα»
10 σοφά αποφθέγματα του Ιπποκράτη για την ισορροπία του νου
13 αποφθέγματα από τους «βασικούς νόμους της ανθρώπινης ηλιθιότητας»
