Υπνοβατώντας στις λεωφόρους του Lynch
[dropcap size=big]Η[/dropcap] μέρα είναι πάντοτε ήσυχη. Μονοτονία. Ακινησία. Έντονα, βαρετά χρώματα. Πλατιά χαμόγελα με ανέκφραστα μάτια. Ύστερα νυχτώνει.. Τα πλάνα αλλάζουν. Οι δρόμοι γίνονται επικίνδυνοι. Οι άνθρωποι ακόμη περισσότερο. Ησυχία που αγχώνει το αυτί σου, πριν ακουστεί ο πρώτος κρότος. Η πραγματικότητα, η ρεαλιστική πραγματικότητα, κάθε λεπτό που περνάει, διακρίνεται όλο και πιο δύσκολα. Σύντομα, αυτό που βλέπεις σου θυμίζει όνειρο και όχι ταινία. Οι ρόλοι αλλάζουν, οι αισθήσεις μπερδεύονται. Μπερδεύεσαι κι εσύ και τότε είναι που ο Lynch σε αρπάζει και σε μεταφέρει στην άλλη όψη του Αμερικανικού κινηματογράφου.
Οι ταινίες του είναι μετρημένες στα δάκτυλα. Τα χρόνια, όμως, που χρειάστηκαν για να αποδοθεί στην οθόνη η κάθε φαντασίωσή του, ήταν πολλά. Κι αυτό, γιατί στον εν λόγω σκηνοθέτη δεν πρωταγωνιστεί το συνειδητό, αλλά το υποσυνείδητο. Η κινηματογραφική «αίρεση» του Lynch θέλει το Χόλυγουντ βουτηγμένο στο σκοτάδι και την ατμόσφαιρα βαριά. Πολύ βαριά. Οι χρονικές βαθμίδες στις ταινίες του σπάνια ακολουθούν την τυπική ευθύγραμμη πορεία. Το νήμα που συνέχει τα πλάνα του δεν είναι απαραίτητα η εξέλιξη της ιστορίας. Η πλοκή εκτυλίσσεται μέσα από τις αισθήσεις, τις παραισθήσεις και αυτή την – όχι και τόσο ευχάριστη- αίσθηση του «μη πραγματικού» που βιώνουν οι πρωταγωνιστές του. Οι χαρακτήρες του είναι ακραίοι. Παράξενες φιγούρες. Έχουν εμμονές και εμπλέκονται σε καταστάσεις, όπου τα πράγματα ξεφεύγουν από τον έλεγχό τους. Έντονος ερωτισμός. Το σεξ τείνει προς τη βία. Κυρίαρχο συναίσθημα, ο φόβος.
[dropcap size=big]Μ[/dropcap]ε την υπερβολή και τις αντιθέσεις για εργαλεία, ο καθολικά σουρεαλιστής Lynch τοποθετεί τους ήρωές τους σε καταστάσεις παράνοιας. Σκληροί ήχοι, χαμηλός φωτισμός και προβολές που διαδέχονται η μια την άλλη, χωρίς απαραίτητα κάποια λογική συνέχεια, δημιουργούν μια αίσθηση κινδύνου. Η επιτηδευμένη «αδιαφορία» του ως προς το σενάριο σε εξαναγκάζει να ακολουθήσεις κι εσύ αυτή την άνευ λογικής διαδρομή. Μια διαδρομή που μόνο σε όνειρα και εφιάλτες έχει κανείς τη δυνατότητα να διανύσει.
Ο Lynch είναι Αμερικάνος σκηνοθέτης. Ωστόσο, η Ευρωπαική «ματιά» στον κινηματογράφο φαίνεται να είναι αυτή που επηρέασε τις επιλογές του. Αυτό διακρίνεται τόσο στις ιδέες του, όσο και στον τρόπο με τον οποίο τις αποδίδει, κρατώντας αποστάσεις ασφαλείας από οτιδήποτε θυμίζει Χόλυγουντ. Διχάζοντας για χρόνια τους κριτικούς, ο ίδιος αρνείται να αποκωδικοποιήσει οποιοδήποτε από τα σύμβολα που χρησιμοποίησε. Προτιμά να αφήσει την ερμηνεία στην κρίση του κάθε θεατή. Σαν ερμηνεία ονείρου. Με ανακρίβειες. Με κενά. Με παράλογα. Με σφίξιμο στο στομάχι.
Και δεν έχει νόημα να ψάχνεις το νόημα στον Lynch. Όλη η μαγεία των ταινιών του – διότι περί μαγείας πρόκειται- κρύβεται ακριβώς εκεί. Στο σφίξιμο.
Κείμενο: Πέππυ Λουπεϊδου (Lavart)
