Ο Φρίντριχ Νίτσε (15 Οκτωβρίου του 1844 – 25 Αυγούστου 1900) γεννήθηκε στη μικρή γερμανική πόλη Ρέκεν της Σαξονίας, από όπου η οικογένειά του θα φύγει μετά τον θάνατο του πατέρα και θα μετακομίσει μόνιμα στο Νάουμπουργκ.
Το 1864 ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Βόννης πάνω στην κλασική φιλολογία. Αργότερα με την υποστήριξη του καθηγητή Ριτσλ θα επιλεχθεί για να καταλάβει την έδρα κλασικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας στην Ελβετία, την οποία θα διατηρήσει μέχρι το 1978 όταν και θα παραιτηθεί για λόγους υγείας.
Αυτό που θα καθορίσει όμως τόσο την πορεία του ίδιου όσο και τη φιλοσοφία του αιώνα του αλλά και των επόμενων δεκαετιών ήταν η έκδοση του βιβλίου του Η Γέννηση της Τραγωδίας. Μετά από αυτό θα κυκλοφορήσει μια πλειάδα έργων με σημαντικότερα από αυτά: το μεγαλειώδες, Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα, το Ανθρώπινο, πάρα πολύ Ανθρώπινο, η Χαρούμενη Επιστήμη, η Γενεαλογία της Ηθικής, ο Αντίχριστος, το αυτοβιογραφικό Ecce Homo και τέλος η Θέληση για Δύναμη, το οποίο θεωρείται ανολοκλήρωτο και αμφιλεγόμενο από πλευράς γνησιότητας, καθώς εκδόθηκε από την αδερφή του μετά τον πρόωρο θάνατό του.
Η φιλοσοφική του σκέψη, αν και δεν θα βρει άμεσα αναγνώριση, έμελλε να επηρεάσει πολλούς και διαφορετικούς ανθρώπους και ιδεολογίες. Αυτό που μπορούμε να πούμε ότι τη διακρίνει γενικότερα είναι η επικέντρωση στον «τραγικό τρόπο ζωής» – πνευματική παρακαταθήκη από την εποχή της μελέτης της αρχαίας Τραγωδίας από τον συγγραφέα, ως ενεργό δίαυλο μιας νέας υπαρξιακής βίωσης της πραγματικότητας και η καυστική ματιά με την οποία ο φιλόσοφος παρατηρεί την εποχή του και καταγράφει τις εξελίξεις που φύονταν τότε εντός της.
Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την «τραγική θέαση του κόσμου» θέλει να προσδιορίσει τις αρχές μιας μελλοντικής παιδείας, μέσω της οποίας θα αποφεύγονταν τόσο τα απόλυτα ερμηνευτικά σχήματα της τότε επιστήμης όσο και τα υποκατάστατα των μορφών της τέχνης, τα οποία καλλιεργούσαν στους ανθρώπους μια ακατάσχετη αισιοδοξία και πίστη στην «πρόοδο».
Μέσω αυτής της κατάδυσης στα νάματα της νέας αυτής παιδείας θα «γεννηθεί» ένας νέος τύπος ανθρώπου, ο Καλλιτέχνης, ο οποίος παρουσιάζεται ως δημιουργός «νέων μύθων», μέσω των οποίων η Ευρώπη, ως σύνολο, θα είχε περιθώρια πολιτισμικής αναγέννησης.
Συνεχίζοντας την ανάλυση, ο Καλλιτέχνης αυτός του Νίτσε ταυτίζεται με τον ανθρωπότυπο των «Ανώτερων Ανθρώπων» ή «Καλών Ευρωπαίων», οι οποίοι φέρουν μέσα τους στοιχεία του «Υπερανθρώπου» και θα αποτελέσουν την προμετωπίδα για την προσπέραση του μηδενισμού και της αίσθησης παρακμής εντός του σύγχρονου κόσμου.
Αποτέλεσμα της δράσης τους αυτής θα ήταν ένα νέο είδος κοινωνίας, η οποία θα βασιζόταν πάνω σε μια συλλογική πνευματική ανύψωση με πρωτεργάτες τους ίδιους, μέσα στην οποία θα κυριαρχούσε ένα ιδιαίτερο είδος ισότητας, κυρίως κοινών στόχων και όχι ολοκληρωτικής εξίσωσης, με βάση την οποία ο «Ανώτερος Άνθρωπος» θα προσπαθούσε να ανέβει επίπεδο βοηθώντας, όμως, ταυτόχρονα να ανέβουν και όλοι οι υπόλοιποι.
Εξάλλου, μέσα στη νέα αυτή κοινωνική πραγματικότητα δεν θα είχε θέση οποιαδήποτε μορφή «ατομικισμού». Καθώς αυτός, ως κοινωνικό φαινόμενο, προσιδίαζε, κατά τον φιλόσοφο, στον «τελευταίο άνθρωπο» και στη «αγελαία ηθική» του, και αυτό διότι εκφράζει κατά βάθος μια κατάσταση στασιμότητας και κοινωνικής παθητικότητας.
Κλείνοντας, πρέπει να ειπωθεί ότι ο Νίτσε μέσα στην αγωνία του για τις μεταβαλλόμενες συνθήκες της εποχής του και σε συνδυασμό με τη χρόνια αρρώστια του, οδηγήθηκε πολλές φορές μέσα στο έργο του σε μια «κυνική διάθεση» κατάκρισης των πάντων. Πράγμα που κάνει ίσως «δυσάρεστη» σε πολλούς αναγνώστες τη γραφή του, διότι ίσως δεν αρέσει τόσο η διανοητική καταβύθιση του φιλοσόφου στην Άβυσσο της σκέψης του.
Όμως, ο Νίτσε δεν οδηγεί στον πεσιμισμό ούτε στην παραίτηση. Αντιθέτως, είναι μια προσωπικότητα που τα γραπτά της, χωρίς εκθειασμούς και παρερμηνείες, μπορούν να οδηγήσουν τον υπομονετικό και αμερόληπτο αναγνώστη σε ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις πάνω στην ευμεταβλητότητα του ανθρώπινου παράγοντα μέσα στον ρου του κόσμου και της ιστορίας.
Διαβάστε επίσης:
Κείμενο: Γιώργος Δρίτσας (Lavart)
Βιβλιογραφικές Πηγές:
Φρίντριχ Νίτσε, Η Γέννηση της Τραγωδίας, μτφρ.Χρήστος Μαρσέλλος, Εστία, Αθήνα 2009
____________ Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο, μτφρ.Ζήσης Σαρίκας, Πανοπτικόν, Αθήνα 2011
____________Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα, μτφρ. Ζήσης Σαρίκας, Πανοπτικόν, Αθήνα 2010
____________ Γενεαλογία της Ηθικής-Οι Διθύραμβοι του Διονύσου, μτφρ. Άρης Δικταίος, Γκοβόστης, Αθήνα 1980
____________ Ο Αντίχριστος, μτφρ. Ζήσης Σαρίκας, Πανοπτικόν, Αθήνα 2012
____________ Η Θέληση για Δύναμη, μτφρ. Ζήσης Σαρίκας, Πανοπτικόν, Αθήνα 2014.
Domenico Losurdo, Nietzsche, the Aristocratic Rebel, μτφρ.Gregor Benton, Brill, Leiben 2019
Mazzino Montinari, Νίτσε: Τι πραγματικά είπε, μτφρ. Δημήτρης Γ.Ραυτόπουλος, Σαββάλας, Αθήνα 1998
Walter Kaufmann, Nietzsche: Philosopher, Psychologist, Antichrist, Meridian Books, New York 1956
Νικήτας Σινιόσογλου, «Φιλοσοφία χωρίς μοραλίνη: Για τον Νίτσε σήμερα», The Athens Review of books, τχ.43, Σεπτέμβριος 2013
