Συνέντευξη για το Open House Thessaloniki

Με την υπεύθυνη επικοινωνίας του θεσμού στην Θεσσαλονίκη, Ρενάτα Δούμα.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Το Οpen House Greece ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη το 2012, καθώς ήταν η πρώτη ελληνική πόλη που συμμετείχε στο θεσμό αυτό. Πες μας, λοιπόν, για το παγκόσμιο πλαίσιο του Open House. Πώς γεννήθηκε αυτή η ιδέα και ποιες είναι οι προσδοκίες της;

Ρενάτα Δούμα – To Open House γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1992 και σκοπός του είναι να γνωρίσει ο κόσμος την αρχιτεκτονική της πόλης, να κατανοήσει την αξία της εντός της καθημερινότητας. Επιπλέον, είναι και αυτό που μας έχει πει η Victoria Thornton, ο άνθρωπος που το ίδρυσε στο Λονδίνο, ότι επιθυμεί να αποκαταστήσει το όνομα του αρχιτέκτονα προς την κοινωνία και να καταλάβει ο κόσμος πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του. Σήμερα, λοιπόν, έχει εξαπλωθεί σε τριανταπέντε πόλεις παγκοσμίως, το 2012 ήρθε στη Θεσσαλονίκη και το 2014 στην Αθήνα.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Με ποια κριτήρια επιλέχθηκαν οι πόλεις που συμμετέχουν στο Open House; Όπως ανέφερες, είναι τριανταπέντε πόλεις παγκοσμίως.

Ρενάτα Δούμα – Αυτό μάλλον δε μπορώ να το απαντήσω με απόλυτη ακρίβεια, γιατί δεν ξεκινά αυτή η επιλογή από μας ούτε έχουμε κάποια ανάμειξη. Υπάρχουν κάποια βασικά κριτήρια, όπως ότι πρέπει να έχει πάνω από πεντακόσιες χιλιάδες κατοίκους η κάθε πόλη που διοργανώνει το Open House και φαντάζομαι, προφανώς, ότι θα πρέπει να έχει και έναν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό πλούτο, έτσι ώστε να έχει να προσφέρει κάτι στον κόσμο.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – H Θεσσαλονίκη, αναμφισβήτητα, είναι μία πόλη με πολύ ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική. Τα κτίρια που συγκαταλέγονται στη λίστα του Open House παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία, ένα χαρακτηριστικό, φυσικά, και της αρχιτεκτονικής της ίδιας της Θεσσαλονίκης, εξαιτίας και του έντονου ιστορικά παρελθόντος της (ρωμαϊκά, βυζαντινά, οθωμανικά, εκλεκτικιστικά, νεοκλασικά, σύγχρονα). Τι πιστεύεις ότι θα αποκομίσει ο επισκέπτης από μία ξενάγηση το επερχόμενο σαββατοκύριακο;

Ρενάτα Δούμα – Μέσα από τα κτίρια που επιλέγουμε κάνουμε και μια αναδρομή στην αρχιτεκτονική και την ιστορία της πόλης. Θέλουμε να έχουμε μεγάλη ποικιλία, έτσι ώστε να καλύπτουμε ένα εύρος επιθυμιών του κόσμου, καθώς κάποιοι προτιμούνε τα εκλεκτικιστικά κτίρια, τις βίλες των εξοχικών, κάποιοι προτιμούνε τα σύγχρονα, άλλοι προτιμούνε τα βυζαντινά. Πιστεύουμε ότι ο κόσμος θα καταλάβει πόση σημασία έχει ένα μνημείο μέχρι ένα πολύ σύγχρονο κτίριο και πως αυτή η ενότητα κτιρίων διαμορφώνει αυτό το οποίο βιώνει καθημερινά.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Στη Θεσσαλονίκη, εκτός των άλλων, συναντάμε και οικοδομήματα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, τα οποία ως κτιριακά αποθέματα έχουν υποπέσει πλέον σε αχρησία. Για παράδειγμα, το εργοστάσιο της Υφανέτ, οι καπναποθήκες της Σταυρούπολης, τα στρατόπεδα κ.ά.. Θα χαρακτήριζες αυτά τα κτίρια υποδεέστερης σημασίας για την αρχιτεκτονική της πόλης; Θα επιδιώκατε να τα εντάξετε σε κάποιο μελλοντικό Open House;

Ρενάτα Δούμα – Εννοείται ότι όλα αυτά τα κτίρια έχουνε μεγάλη σημασία και κρύβουν μια μακρά ιστορία από πίσω τους, και για μας θα ήταν ευτύχημα αν κάποια στιγμή αποκατασταθούν και επαναχρησιμοποιηθούν. Για παράδειγμα, ένα κτίριο το οποίο ήταν εγκαταλελειμμένο και κανένας δεν ήξερε αν λειτουργεί ή τι είναι στην τελική, είναι τα Σφαγεία, που από πέρυσι τα έχουμε εντάξει στο πρόγραμμά μας. Ως κτίριο είχε πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα καθώς είναι ένα κόσμημα πραγματικά για την πόλη, που ευτυχώς αποκαταστάθηκε. Νομίζω, λοιπόν, πως θα θέλαμε πάρα πολύ αντίστοιχα κτίρια να ενταχθούν κάποια στιγμή στο πρόγραμμα, αλλά στην παρούσα φάση δεν είναι εφικτό, γιατί πολλά από αυτά αντιμετωπίζουν προβλήματα στατικότητας και τίθεται θέμα ασφάλειας.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Άρα, έπρεπε, μάλλον, να προηγηθεί η αποκατάσταση τέτοιων οικοδομημάτων και μετά να τεθεί λόγος για την όποια έκθεσή τους στον κόσμο;

Ρενάτα Δούμα – Ναι. Ένα τέτοιο κτίριο, σαν αυτά που ανέφερες, είναι και το Αλλατίνι που θα θέλαμε να αποκατασταθεί, επιτέλους, και να γίνει επισκέψιμο. Θα ήταν μία κίνηση πολύ σημαντική, όχι μόνο για το Open House, αλλά και για την πόλη.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Φέτος, παράλληλα με τις επισκέψεις στους χώρους υπάρχουν και κάποιες ιδιαίτερες δράσεις, όπως το Open Bike και το Made in Thessaloniki. Πώς πιστεύεις ότι συνδέονται με τη φύση και τους στόχους του Open House Thessaloniki;

Ρενάτα Δούμα – Κάθε χρόνο προσπαθούμε να μεγαλώσουμε αυτό το οποίο κάνουμε, ώστε να δώσουμε και στον κόσμο κάτι παραπάνω κάθε χρονιά. Πέρυσι, άνοιξε για πρώτη φορά το γυάλινο περίπτερο στην Αριστοτέλους. Φέτος, έχοντας το γυάλινο περίπτερο, είπαμε να εντάξουμε και άλλες δραστηριότητες και να μεγαλώσουμε τη διάρκεια αυτής της εκδήλωσης, καθώς το ένα σαββατοκύριακο είναι το concept από το Λονδίνο, οπότε δε μπορούμε να το παραβούμε. Η δράση που γίνεται από την Τετάρτη είναι το Made in Thessaloniki. Ήταν μια σκέψη που είχαμε, ώστε να προωθήσουμε χώρους παραγωγής και δημιουργίας της πόλης, καθώς για εμάς η έννοια αρχιτεκτονική δεν περιορίζεται μόνο στο κτίριο. Έχει να κάνει, για παράδειγμα, από το πώς ντύνεται κάποιος, μέχρι το πως είναι ένα κόσμημα, την αρχιτεκτονική, δηλαδή, που έχει ή το γεγονός ότι ένα φωτιστικό αποτελεί στοιχείο αρχιτεκτονικό μέσα σε ένα σπίτι.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Άρα αντιμετωπίζετε και την αρχιτεκτονική πιο γλυπτικά και με μια πιο ευρεία έννοια…

Ρενάτα Δούμα – Ναι. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, βάζουμε και το Made in Thessaloniki , στο οποίο ανοίγουμε εργοστασιακούς χώρους, όπως το ΤΙΤΑΝ, με το τεράστιο γκράφιτι σε ένα κτίριό του, το οποίο είναι πραγματικά πάρα πολύ εντυπωσιακό. Ανοίγουμε, επίσης, τη Μινέρβα που μπορεί κάποιος να δει πώς πλέκεται το ύφασμα, το οποίο είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον, γιατί νομίζω ότι κόσμος δεν το γνωρίζει και ίσως δεν το έχει δει ποτέ. Λόγω του ότι είναι και πολλά χρόνια χορηγός μας η Μινέρβα, είχαμε δει πώς γίνεται αυτή η διαδικασία στις μηχανές τους. Ακόμη, ανοίγουμε τη Ζυθοποιία Άλη, που παράγουν μπύρες, το Bord del’eau που φτιάχνουν κοσμήματα, το 157+173 designers που φτιάχνουν φωτιστικά, το CUTCUUTUR που φτιάχνουν ρούχα με laser cut -μια μέθοδο πολύ σύγχρονη που εφαρμόζεται και στην αρχιτεκτονική, από ένα κτίριο μέχρι ένα ρούχο- και τους ÜberKreative architecture & design που φτιάχνουν skateboards, τα οποία είναι πάρα πολύ ιδιαίτερα, σα γλυπτά. Στο πλαίσιο αυτό, πιστεύουμε ότι όλα αυτά είναι πολύ συναφή με αυτό το οποίο κάνουμε. Και φυσικά, φτιάχνονται και παράγονται στη Θεσσαλονίκη.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Όσο αυξάνεται η προσέλευση του κόσμου ανά τα χρόνια, άλλο τόσο αυξάνεται και το ενδιαφέρον των εθελοντών να παράσχουν την εργασία τους. Πού πιστεύεις ότι οφείλεται αυτή η ολοένα και αυξανόμενη επιθυμία των ανθρώπων (σχετικών με την αρχιτεκτονική και μη) να συνεισφέρουν εθελοντικά στην ανάδειξη της αρχιτεκτονικής και των τεχνών γενικότερα;

Ρενάτα Δούμα – Πολλοί μας ρωτάνε γι’ αυτό το φαινόμενο, αλήθεια είναι. Δεν μπορώ να δώσω μια πολύ συγκεκριμένη απάντηση στο γιατί έχει τόσο μεγάλη επιτυχία. Πιστεύω, σίγουρα, ότι είναι το ενδιαφέρον που δείχνει ο κόσμος, τελικά, στην αρχιτεκτονική και το δεύτερο, που αποδεικνύεται και μέσα από τη δράση των εθελοντών, καθώς έχουμε 350 εθελοντές κάθε χρόνο που τρέχουν την εκδήλωση με πάρα πολύ ενθουσιασμό, είναι αυτό που είχε πει μία εθελόντρια φωτογράφος το 2012 ότι «μαζί με τις πόρτες, ανοίξανε και οι καρδιές των ανθρώπων». Νομίζω ότι είναι όλη η αύρα που βγάζει αυτή η εκδήλωση, το κλίμα το θετικό που έχει, το χαρούμενο. Το ότι ο άλλος ανοίγει το σπίτι του και χαίρεται, ότι πεντακόσια άτομα επισκέπτονται το σπίτι και υπάρχει όρεξη να τους μιλήσει γι’ αυτό. Είναι η ατμόσφαιρα που βγάζει όλο αυτό, λοιπόν.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Κάθε φορά που ανοίγει την πόρτα του ένα κτίριο, ανοίγεται και η ίδια η πόλη προς τον τουρισμό. Αντλείς αισιοδοξία για την πολιτιστική πρόοδο και για την αρχιτεκτονική φροντίδα της Θεσσαλονίκης;

Ρενάτα Δούμα – Πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πάρα πολλές προσπάθειες προς το καλό για να αναδειχθεί τόσο τουριστικά όσο και αρχιτεκτονικά αυτή η πόλη. Πιστεύουμε ότι βοηθάμε μέσα από την εκδήλωση μας ως προς αυτό, αλλά δυστυχώς για πάρα πολλά χρόνια η Θεσσαλονίκη είχε μείνει πολύ πίσω. Είμαστε, βέβαια, πάρα πολύ αισιόδοξοι και τα επόμενα χρόνια θα είναι πολύ καθοριστικά για την περιοχή της Θεσσαλονίκης.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Εσείς πως πιστεύετε ότι συμβάλλετε σε αυτό λοιπόν;

Ρενάτα Δούμα – Πιστεύω ως ένα σημείο συμβάλλουμε με τις τόσες χιλιάδες επισκέψεις που έχουμε κάθε χρόνο. Επίσης, νομίζω ότι το Open House στη Θεσσαλονίκη έχει γίνει θεσμός, πλέον, δηλαδή, ο κόσμος το περιμένει, ξέρει ότι είναι το Νοέμβριο, έρχεται για τη συγκεκριμένη εκδήλωση στην πόλη μας, οπότε νομίζουμε ότι για αυτό το σαββατοκύριακο, τουλάχιστον, κινητοποιούμε πολύ τον κόσμο στο να έρθει στη Θεσσαλονίκη.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Κλείνοντας, τι περισσότερο προσδοκάτε συγκριτικά με τις προηγούμενες χρονιές;

Ρενάτα Δούμα – Κάθε χρόνο προσθέτουμε και κάτι παραπάνω, βάζουμε εκδηλώσεις παράλληλες, προσπαθούμε να αυξήσουμε το χρόνο της εκδήλωσης, δηλαδή να γίνει μια βδομάδα γιορτής για την αρχιτεκτονική. Φυσικά, προσδοκούμε να έχουμε περισσότερες επισκέψεις και, επίσης, μελλοντικά, θα θέλαμε να δούμε μια πιο σύγχρονη αρχιτεκτονική στη Θεσσαλονίκη.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Εννοείς να ενταχθούν πιο σύγχρονα κτίρια; Να δημιουργηθούν;

Ρενάτα Δούμα – Ναι, να δημιουργηθούν πιο σύγχρονα κτίρια. Γιατί, δυστυχώς, η Θεσσαλονίκη υστερεί σε αυτό το κομμάτι, τουλάχιστον στα δημόσια σύγχρονα κτίρια.

Θεανώ Τσονωνά (Lavart) – Πιστεύεις ότι θα μπορούσατε να το προωθήσετε κάπως αυτό; Ίσως, εισάγοντας τέτοιας κατηγορίας κτίρια ας πούμε;

Ρενάτα Δούμα – Νομίζω δεν έχει πολύ μεγάλο απόθεμα η Θεσσαλονίκη στη σύγχρονη αρχιτεκτονική. Είναι λίγο πολύ γνωστά τα σύγχρονα δημόσια κτίρια. Δε μιλάμε για κατοικίες, βέβαια, γιατί κατοικίες υπάρχουν. Πιστεύω ότι είμαστε και σε μια περίοδο ύφεσης, που είναι λίγο δύσκολο να δούμε τέτοιες κινήσεις. Νομίζω ότι και μέσα από την εκδήλωσή μας, όμως, ο κόσμος δείχνει ενδιαφέρον να δει κάτι παραπάνω.

Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε στον προαύλιο χώρο του Λαογραφικού Μουσείου Θεσσαλονίκης