Στις 23 Ιανουαρίου γεννήθηκε ένας, αλλά έφυγαν από τη ζωή δύο σπουδαίοι καλλιτέχνες της σύγχρονης τέχνης
Μαζί με τις αλκυονίδες μέρες και τον χειμερινό ήλιο ήρθε στην ζωή ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους ζωγράφους που διαμόρφωσε την μοντέρνα τέχνη, ενώ δύο άλλοι πέρασαν στο πάνθεο των εικαστικών τεχνών, αφήνοντας πίσω τους τεράστιο καλλιτεχνικό έργο. Ο λόγος για τους Édouard Manet (23 Ιανουαρίου 1832 – 30 Απριλίου 1883), Edvard Munch (12 Δεκεμβρίου 1863 – 23 Ιανουαρίου 1944) και Salvador Dalí (11 Μαΐου 1904 – 23 Ιανουαρίου 1989). Τρεις διαφορετικοί καλλιτέχνες, ο οποίοι ανήκουν σε ξεχωριστά καλλιτεχνικά κινήματα, χωρίς κοινά χαρακτηριστικά στην τέχνη τους που όμως επηρέασαν ο καθένας ξεχωριστά σε τεράστιο βαθμό την ζωγραφική και τις εικαστικές τέχνες γενικότερα. Από τον 19ο έως τα τέλη του 20ου αιώνα διαμόρφωσαν αυτό που σήμερα αποκαλούμε μοντέρνα τέχνη.
Ο Édouard Manet, ο παλαιότερος εκ των τριών, γεννήθηκε και μεγάλωσε την Γαλλία του 19ου αιώνα. Ξεκίνησε ως καλλιτέχνης της παραστατικής ζωγραφικής και τα πρώτα του έργα ανήκουν στον ρεαλισμό. Σύντομα, η προσέγγιση του στον τρόπο απεικόνισης της ζωής άλλαξε δραστικά και δημιούργησε αμφιλεγόμενα έργα που προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στον χώρο της τέχνης. Αυτά τα πρώιμα έργα του και η υπόλοιπη πορεία του ως ζωγράφος έγινε η βάση για το επόμενο καλλιτεχνικό κίνημα, αυτό του Ιμπρεσιονισμού. Η αποστασιοποίηση από τον αυστηρό ρεαλισμό, η αφαίρεση και η απλοποίηση των λεπτομερειών έδωσαν στα έργα του έναν πιο αφηρημένο χαρακτήρα, οδηγώντας σε μία περισσότερο προσωπική αποτύπωση του κόσμου κάτι που ενέτεινε την καλλιτεχνική έκφραση και για τον δημιουργό αλλά και για τους αποδέκτες της τέχνης του.
Ο Edvard Munch γεννήθηκε στην Νορβηγία. Το έργο του ήταν έντονα επηρεασμένο από το συναίσθημα και την απόδοση της ψυχολογικής κατάστασης του ατόμου. Ξεκίνησε να δουλεύει πάνω στον Νατουραλισμό και τον Ιμπρεσιονισμό και ορισμένα από τα πρώτα έργα του έχουν επιρροές από τον Manet. Ωστόσο το κίνημα του Ιμπρεσιονισμού δεν τον κάλυπτε στο κομμάτι της συναισθηματικής του έκφρασης και έτσι, αποφάσισε να δουλέψει με μία δική του προσέγγιση που ο ίδιος αποκαλούσε soul painting. Αυτό οδήγησε σε μία μετά-ιμπρεσιονιστική ζωγραφική που αργότερα ονομάστηκε Εξπρεσιονισμός. Μέσα από ταξίδια στην Ευρώπη, ο Munch ήρθε σε επαφή με άλλους καλλιτέχνες και επηρεάστηκε έντονα από τον Vincent van Gogh και τον Toulouse-Lautrec. Το πιο γνωστό του έργο είναι το “The Scream” το οποίο δημιούργησε το 1893. Ο ίδιος έχει περιγράψει το έργο ως μία απόδοση του άγχους (angst) του μοντέρνου ανθρώπου ενώ παράλληλα αποτυπώνει το μεγαλείο της φύσης μπροστά στο οποίο ο άνθρωπος έχει ως ισχυρότερο όπλο την κραυγή του. Τα έργα του απαγορεύθηκαν στην ναζιστική Γερμανία αλλά ευτυχώς, τα περισσότερα διασώθηκαν κατά την διάρκεια του πολέμου.
Ο Salvador Dalí γεννήθηκε στην Ισπανία και είναι ο πιο γνωστός εκπρόσωπος του κινήματος του σουρεαλισμού. Πάντοτε εκκεντρικός, ο Dalí ξεκίνησε την πορεία του ως κυβιστής αλλά, βρήκε ενδιαφέρον σε όλα τα τότε σύγχρονα Avant-garde κινήματα ενώ στα τέλη της δεκαετίας του ’20 άρχισε η σχέση του με τον σουρεαλισμό ή υπερρεαλισμό, μία σχέση που διατηρήθηκε σε όλη την καλλιτεχνική πορεία του. Ασχολήθηκε σε μεγαλύτερο βαθμό με την ζωγραφική αλλά και με τις γραφιστικές τέχνες, τον κινηματογράφο, την γλυπτική, την φωτογραφία καθώς και την συγγραφή κυρίως ποίησης και διηγημάτων. Οι θεματικές των έργων του, καθώς ανήκε στο κίνημα του σουρεαλισμού, σχετίζονται με τα όνειρα και το υποσυνείδητο. Πιο συγκεκριμένα, σε πολλά έργα του υπάρχουν αναφορές στις ανθρώπινες σχέσεις, την σεξουαλικότητα, την θρησκεία και την επιστήμη. Επηρέασε σε μεγάλο βαθμό ολόκληρο το κίνημα του υπερρεαλισμού καθώς και την pop art που εμφανίστηκε λίγα χρόνια αργότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κείμενο: Αφροδίτη Αυγέρου (Lavart)
