Πώς Ένας Ληστής Θέλησε Να Εξευτελίσει Τη Χούντα Με Όπλα Και Λουλούδια
Ο ελληνικός κινηματογράφος ανέκαθεν έκρυβε ταινίες που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε μικρά διαμαντάκια που, είτε δεν κατάφεραν να ακουστούν, είτε δεν πρέπει να σταματήσουν να ακούγονται. Έτσι αυτή τη φορά, θα μιλήσουμε για την καλτ ταινία του Γιάννη Φαφούτη που θα μας πάει πίσω στο 1981 και στην αληθινή ιστορία του «ληστή με τις γλαδιόλες», του Θεόδωρου Βενάρδου.
Στη διάρκεια της Χούντας, ο Απόστολος έρχεται να εγκατασταθεί στην Αθήνα, μαζί με την αδερφή του Νανότα. Η αδερφή του φτιάχνει τη ζωή της και γίνεται διάσημη ως μοντέλο, χορεύτρια και ηθοποιός. Ο ίδιος συμμετέχει σε μια αντιφασιστική ομάδα, αλλά τα υπόλοιπα μέλη τον απομακρύνουν λόγω ορισμένων κατηγοριών εναντίον του. Έτσι, αρχίζει να ληστεύει τράπεζες κρατώντας ένα μπουκέτο λουλούδια. Συλλαμβάνεται αλλά δραπετεύει με έναν κινηματογραφικό τρόπο από τη φυλακή. Κατορθώνει να επικηρυχθεί από τις αρχές και να γίνει γνωστή η ιστορία του σε όλη την Ελλάδα. Όλη αυτή η ιστορία, καταστρέφει και τη φήμη της αδερφής του και αυτό έχει ως φυσικό αποτέλεσμα μια σειρά δικαστηρίων εις βάρος του. Βέβαια ο ίδιος δηλώνει αθώος καθώς έκανε τις ληστείες κατά το διάστημα της Χούντας και είχε ως στόχο τον εξευτελισμό αυτής.
Τα όπλα και τα λουλούδια ως σημεία του τίτλου:
Ο τίτλος, αφορά τον τρόπο με τον οποίο διεξήγαγε ο Απόστολος τις ληστείες των τραπεζών. Κρατούσε ένα μπουκέτο λουλούδια και πίσω από αυτό έκρυβε ένα όπλο με το οποίο εκφόβιζε τους τραπεζικούς, ώστε να του δώσουν χρηματικά ποσά. Ο εναλλακτικός τίτλος της ταινίας, «Ο ληστής με τα λουλούδια», παραπέμπει ακόμη περισσότερο στον ληστή Θεόδωρο Βενάρδο, που έμεινε στην ιστορία της Ελλάδας για τον εξευτελισμό της δικτατορίας και ήταν γνωστός ως «ο ληστής με τις γλαδιόλες». Αλλά ο επικρατών τίτλος, «Τα όπλα μου ρίχνουν λουλούδια», ηχεί πιο ρομαντικός και επαναστατικός, καθώς δεν προτάσσεται ο όρος “ληστής” που φέρει μια αρνητική χροιά. Άλλωστε η δράση του είχε αντιχουντικούς στόχους σύμφωνα με την απολογία του. Επομένως, για να διατηρηθεί η ρομαντική οπτική του θεατή και να μην χρωματιστεί αρνητικά πριν καν ξεκινήσει η ταινία, ο τίτλος παρουσιάζεται ωραιοποιημένος και ρομαντικός σε αγωνιστικά επίπεδα.
Προς επίρρωση των λεγομένων, ας εξηγήσουμε μια λεπτομέρεια της σημειολογίας του τίτλου. Πρόκειται φυσικά για την επιτυχή προσπάθεια λείανσης του βίαιου πολεμικού συνειρμού με τη λέξη “όπλα”, μέσω της λέξης “λουλούδια”. Αυτό κυρίως αφορά την κάθαρση που προσφέρει ο Γιάννης Φαφούτης, που υπογράφει το σενάριο και τη σκηνοθεσία της ταινίας, στον κεντρικό ήρωα και τις πράξεις του. Μια δήλωση όπως αυτή πως τα όπλα του δεν ρίχνουν σφαίρες – αλλά λουλούδια, μέσα από τον έκδηλο και αντιθετικό συμβολισμό της έρχεται να παίξει τον ρόλο του πρώτου βασικού μηνύματος ανάμεσα στον δημιουργό-πομπό και στον θεατή-δέκτη. Από την άλλη δεν αρνείται τη χρήση της λέξης “όπλο”, πράγμα που διατηρεί τις ισορροπίες ανάμεσα στο φαίνεσθε και στο είναι των πράξεων του ήρωα. Πιο απλά, τα όπλα είναι καθ’ αυτή η ενέργεια του Απόστολου και τα λουλούδια είναι η συμβολική πρόθεση.
Σύντομη αναλυτική προσέγγιση της ταινίας:
Τον Απόστολο Λινάρδο υποδύεται ο Γιώργος Κιμούλης. Καλείται να ενσαρκώσει ένα χαρακτήρα με περίπλοκο τρόπο σκέψης, που δεν διστάζει να δείξει την άρνησή του προς το δικτατορικό καθεστώς. Όταν πλέον δρα ως μονάδα, καταφεύγει σε διάφορες μεθόδους εξευτελισμού της δικτατορίας, όπως η μεταμφίεσή του ως γυναίκα με τα ρούχα της αδερφής του προκειμένου να πάρει πίσω το όπλο του από την αντιφασιστική οργάνωση. Αργότερα εκπονεί ληστείες τραπεζών, ενώ ενδιάμεσα φυλακίζεται και δραπετεύει με ευφάνταστους και κινηματογραφικούς τρόπους. Φαινομενικά, αλλά εν τέλη και πρακτικά, είναι ένας άνθρωπος που δύσκολα μπορεί να φυλακιστεί. Είναι ελεύθερος, όπως επιλέγει να χαρακτηρίζεται και ο ίδιος.
Ο Γιώργος Κιμούλης αποδίδει επακριβώς την ελεύθερη μορφή του Απόστολου και ταυτόχρονα την άνεση που έχει να ομολογήσει και να δικαιολογήσει τις ενέργειές του. Ο Απόστολος δεν φαίνεται να μετανιώνει ούτε στιγμή για όσα έχει κάνει, αφού μέσα του ξέρει την αιτία που τον οδήγησε ως εκεί. Μάλιστα αναφέρεται στα κίνητρά του και στο δικαστήριο, υποστηρίζοντας πως όλα αφορούσαν τον εξευτελισμό της Δικτατορίας και σε καμία περίπτωση δεν είναι αντιεξουσιαστικά ή τρομοκρατικά δείγματα.
Φυσικά, οι προτιμήσεις του γίνονται αντικείμενο συζήτησης, καθώς την εποχή εκείνη οι άνθρωποι ήταν ακόμη λιγότερο εξοικειωμένοι με την διαφορετικότητα από ότι σήμερα. Αυτό όμως δεν τον εμπόδισε να συνάψει σχέση με την Μπέτυ – την Μπελίντα στην πραγματικότητα – που ήταν μια από τις πρώτες τρανσέξουαλ στην Ελλάδα. Αυτό αποτελεί άλλο ένα δείγμα ενός ανθρώπου ουσιαστικά ελεύθερου που δεν φυλακίζεται ούτε σε κελί ούτε και σε στερεότυπα. Και η εμφάνισή του αποδίδει μια άλλη εικόνα από αυτή που θα περίμενε κανείς να αντικρίσει. Εμφανίζεται στο δικαστήριο με μια επιβλητική μαύρη γούνα και λουλούδι στο πέτο. Βαδίζει χωρίς ανασφάλεια σε ένα χώρο εχθρικό προς το άτομό του. Εντύπωση προκαλεί πως ίσως να αποτελεί τον μοναδικό πολιτικό κρατούμενο που εισπράττει τόσο ενδιαφέρον από τους απλούς πολίτες και καταφέρνει να γοητεύσει το γυναικείο κοινό που παρακολουθεί την υπόθεσή του.
Συμπερασματικά, ο Απόστολος είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος που υποστηρίζει την άποψή του, τις προτιμήσεις και τις πεποιθήσεις του χωρίς αναστολές και δεύτερες σκέψεις. Όμως η σκέψη του, και κατ’ επέκταση οι ενέργειές του, δεν γίνονται κατανοητές από τις αρχές. Παραμένει ως αντιεξουσιαστής ληστής στο μυαλό τους και δεν αναλώνεται να υπεραναλύσει σε κανέναν το σκεπτικό του. Εκεί φαίνεται και η ευφυΐα του, αφού γνωρίζει καλά πως είναι μάταιο να προσπαθήσει κάτι τέτοιο.
Fun Facts:
- Μιλάμε για την πρώτη ταινία του Γιάννη Φαφούτη και το κινηματογραφικό ντεμπούτο του Γιώργου Κιμούλη στα 25 του χρόνια.
- Συνίσταται και για όσους ενδιαφέρονται για πολιτικά ντοκιμαντέρ, αφού ενώ η ταινία που παρουσιάζεται σαν δράμα, περιέχει πραγματικά γεγονότα. Ο Βενάρδος πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη φυλακή. Μάλιστα είναι πιθανόν η ταινία να περιέχει και δικές του προσωπικές λεπτομέρειες. Αυτοκτόνησε στο κελί του στις 10 Ιουλίου του 1984. Η ταινία είχε ήδη παρουσιαστεί το 1981.
- Στις 16 Νοεμβρίου 1973, δηλαδή μια μέρα πριν από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, ο Βενάρδος λήστεψε την Εθνική Τράπεζα μεταμφιεσμένος σε καθολικό ιερέα. Οι επόμενες ληστείες του είχαν τη συνοδεία μπουκέτου με λουλούδια. Και όλες είχαν πολιτικό στόχο – τον εξευτελισμό της Χούντας.
- Η αυλαία της ταινίας κλείνει με τον Καραγκιόζη του Διονύση Σαββόπουλου, τον Απόστολο να αυτοκτονεί στη φυλακή και τη Νανότα να χορεύει επί σκηνής, δίνοντάς μας μέχρι τελευταίου λεπτού την ειρωνεία της ζωής του πρωταγωνιστή. Δείτε εδώ την ταινία.
Κείμενο: Μελίνα Καριώρη (Lavart)
Δείτε επίσης τα νέα της Lavart για τον κινηματογράφο και μείνετε ενημερωμένοι για ελληνικές και ξένες ταινίες.
