Προτάσεις βιβλίων για μεγάλα παιδιά με έντονες ανησυχίες για τον κόσμο μας και την φύση των ανθρώπινων σχέσεων.
Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου (Άλκη Ζέη, βιβλία για εφήβους)
27 Οκτωβρίου 1940. Θα την θυμάται αυτήν την μέρα ο Πέτρος. Ήταν η μέρα που πέθανε το τριζόνι του. Ίσως την επόμενη θα την θυμάται πιο πολύ. «Σήκω, έγινε πόλεμος!», ξεχνιέται αυτή η φράση; Έτσι ξεκινάει ο μεγάλος περίπατος του μικρού Πέτρου στην Αθήνα της κατοχής.
Η Άλκη Ζέη, η οποία έχει γράψει πολυάριθμα βιβλία για μεγάλα παιδιά και εφήβους, έγραψε το συγκεκριμένο στο Παρίσι, όπου ζούσε αυτοεξόριστη με την οικογένειά της κατά τα χρόνια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Το 2011 το μυθιστόρημα διασκευάστηκε και παρουσιάστηκε στο Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία του Παναγιώτη Τζαμαργιά.
Η σπηλιά της γοργόνας (Λίτσα Ψαραύτη)
Ένα από τα πολλά αξιοσημείωτα βιβλία για εφήβους της Λίτσας Ψαραύτη, το οποίο πραγματεύεται ζητήματα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας μετά το 1922, δοσμένα από την πιο ανθρώπινη και βιωματική ματιά. Μια προγιαγιά που έζησε 100 χρόνια και διηγείται παιδικά χρόνια, εφηβίες, φόβους, ελπίδες, για την Ελλάδα που αντιστάθηκε και πολέμησε και αργότερα πολέμησε τον ίδιο της τον εαυτό. Για ανθρώπους με ιδέες και ιδανικά και για ανθρώπους που τα ξεπούλησαν και για μια γοργόνα. Μα πώς κολλάει μια γοργόνα σε όλα αυτά;
Ένα παιδί μετράει τα άστρα (Μενέλαος Λουντέμης, βιβλία για εφήβους)
Πού μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί η δίψα για μάθηση; Ο Μέλιος ξέρει καλά την απάντηση σε αυτήν την ερώτηση. Ο Μέλιος είναι ένα φτωχό και ορφανό παιδί με μια απέραντη αγάπη για τα βιβλία. Το αφεντικό του, όμως, δεν τον αφήνει να διαβάσει γιατί πιστεύει πως το διάβασμα θα τον αποσπάσει από την εργασία του. Ωστόσο, ένας δάσκαλος του χωριού καταλαβαίνει την λαχτάρα του Μέλιου και τον βοηθάει στο ταξίδι του προς την γνώση. Όμως, οι δρόμοι του παιδιού και του δασκάλου χωρίζονται. Ο Μέλιος πηγαίνει στην πόλη για να φοιτήσει στο σχολείο κι εκεί, όπου συναντά το άδικο, φωνάζει. Και το συναντάει συχνά.
Κάποτε ο Μενέλαος Λουντέμης είπε το εξής: «Η λακωνικότερη ιστορία του κόσμου είναι η ιστορία των δειλών ανθρώπων…»
και μάλλον είχε δίκιο.
Το καπλάνι της βιτρίνας (Άλκη Ζέη)
Η Μυρτώ και η Μέλια μεγαλώνουν στην Σάμο το 1936. Ο παππούς τους διηγείται ιστορίες από την ελληνική μυθολογία και ο ξάδελφός τους ο Νίκος, φοιτητής στην Αθήνα, τους διηγείται ιστορίες για το καπλάνι, μια βαλσαμωμένη τίγρη που βρίσκεται μέσα στην βιτρίνα του σαλονιού του σπιτιού τους. Οι δεύτερες τους φαίνονται πιο ενδιαφέρουσες. Έρχεται, όμως, η δικατορία του Μεταξά και τα δυο κορίτσια αναγκάζονται να ωριμάσουν γρήγορα.
Το 1990 το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στην μικρή οθόνη σε σενάριο και σκηνοθεσία του Πέτρου Λύκα και προβλήθηκε από την ΕΤ1 σε έναν κύκλο 10 επεισοδίων. Ένα ακόμα από τα βιβλία για εφήβους της Άλκης Ζέη που αξίζει να διαβαστεί.
Παραμύθι χωρίς όνομα (Πηνελόπη Δέλτα, βιβλία για εφήβους)
Το έργο αυτό εκδόθηκε σε μία περίοδο αναδιοργάνωσης για την Ελλάδα. Ο πόλεμος του 1897 με την Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε αφήσει ορατές πληγές. Η ανάγκη αλλαγών οδήγησε το 1909 στο κίνημα στο Γουδί, με το οποίο συντάχθηκε αμέσως και η συγγραφέας του βιβλίου. Το περιεχόμενό του είναι αλληγορικό και διδακτικό, όπως άλλωστε μαρτυρούν και τα ονόματα των πρωταγωνιστών του: ο βασιλιάς Αστόχαστος, η Παλάβω, ο Συνετός, η Ζήλιω, η Πικρόχολη και η Ειρηνούλα. Όλοι αυτοί στην Χώρα των Μοιρολάτρων (ο τόνος σκόπιμα στο -λά-).
«Παραμύθι χωρίς όνομα» είναι επίσης ο τίτλος του θεατρικού έργου του Ιάκωβου Καμπανέλλη, το οποίο βασίζεται πάνω στο συγκεκριμένο βιβλίο.
Το διπλό ταξίδι (Λίτσα Ψαραύτη)
Μία άγνωστη σελίδα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Όταν ο Πόλεμος βρισκόταν στην κορύφωσή του, η λεγόμενη MERRA (Middle East Relief and Refugee Administration) λειτουργούσε προσφυγικούς καταυλισμούς στη Συρία, την Αίγυπτο και την Παλαιστίνη, όπου αναζήτησαν καταφύγιο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι από όλη την Ευρώπη, ανάμεσα σε αυτούς και Έλληνες. Πολλοί φορείς και οργανισμοί παροχής κοινωνικής βοήθειας – μεταξύ αυτών και η Διεθνής Υπηρεσία Μετανάστευσης, ο Ερυθρός Σταυρός, το Ίδρυμα Εγγύς Ανατολή και ο Οργανισμός Save the Children Fund – συμμετείχαν σε αυτή την κινητοποίηση υποστήριξης της Merra. Στη συνέχεια, τη λειτουργία των προσφυγικών καταυλισμών ανέλαβε ο ΟΗΕ.
Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο και πιο συγκεκριμένα μετά από έναν ανελέητο βομβαρδισμό στο νησί της Σάμου, μια οικογένεια αναγκάζεται να εγκαταλείψει το νησί και να πάρει τον δρόμο προς την Παλαιστίνη. Σαράντα χρόνια αργότερα η κεντρική ηρωίδα επιστρέφει σε αυτόν τον τόπο για να γίνει μάρτυρας ενός άλλου προσφυγικού ρεύματος σε ένα δέσιμο του παρόντος με το παρελθόν.
Η ιστορία του γάτου που έμαθε σε έναν γλάρο να πετάει (Λουίς Σεπούλδεβα)
Μια γλαροπούλα πέφτει θύμα της θαλάσσιας ρύπανσης. Πριν ξεψυχήσει, εμπιστεύεται το αβγό της στον καλό γάτο Ζορμπά και του ζητά το λόγο του, ότι θα κλωσήσει το αβγό, δεν θα φάει το γλαρόπουλο, και θα του μάθει να πετά. Ο Ζορμπάς τον δίνει. Μα είναι ποτέ δυνατόν ένας γάτος να μάθει σ’ ένα γλάρο να πετάει;
Μια ιστορία για την καταστροφική ρύπανση του πλανήτη από τους ανθρώπους και ένα παράλληλο μάθημα ανθρωπιάς από δασκάλους που δεν είναι άνθρωποι. Η γλαροπούλα την στιγμή που βιώνει την καταστροφή καταριέται τους ανθρώπους για όλα αυτά τα δεινά.
«Όχι, όμως, όλους. Να μην είμαι και άδικη…»
Ένα βιβλίο γραμμένο για παιδιά που χρειάζεται, ωστόσο, να το διαβάσουν και οι μεγάλοι.
Ο Λουίς Σεπούλβεδα, συγγραφέας του βιβλίου, γεννήθηκε το 1949 στο Οβάλ της Χιλής. Από τα φοιτητικά του χρόνια έλαβε μέρος σε φοιτητικές και συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις κατά του δικτατορικού καθεστώτος της χώρας του με συνέπεια να φυλακιστεί. Ταξίδεψε σε πολλά μέρη και συνδέθηκε με την οικολογική οργάνωση Greenpeace και ασχολήθηκε παράλληλα με την δημοσιογραφία, την ποίηση, την πεζογραφία και το θέατρο.
Κείμενο: Εύη Καλαϊτζή (Lavart)
Πηγές φωτογραφιών: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8.
Για περισσότερες προτάσεις βιβλίων από τη Lavart πατήστε εδώ.
