8 κλασικά βιβλία για να γνωρίστε τη φινλανδική λογοτεχνία

Η Φινλανδία φημίζεται για το εκπαιδευτικό υψηλής ποιότητας σύστημά της και κατατάσσεται σταθερά μεταξύ των πιο μορφωμένων εθνών στον κόσμο.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά στη λαογραφία και την αφήγηση αντικατοπτρίζεται σε έναν ποικίλο και συναρπαστικό λογοτεχνικό κανόνα. Ας δούμε 8 έργα για μια εισαγωγή στη φινλανδική λογοτεχνία.

Η Κική Δημουλά αναρωτιέται: Μάνα, λες να είναι κληρονομική η πραγματικότης;

1. Tales from Moominvalley της Tove Jansson

Αγαπημένο έργο σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο, τόσο από ενήλικες όσο και από παιδιά. Το “Tales from Moominvalley” (“Ιστορίες από την Κοιλάδα των Μούμιν”) γράφτηκε από τη σουηδόφωνη Φινλανδή Tove Jansson και κυκλοφόρησε το 1962.

Αυτή η συλλογή διηγημάτων αφηγείται τις περιπέτειες των Moomins, μιας οικογένειας παράξενων πλασμάτων με ιδιότροπα χαρακτηριστικά. Αντιμετωπίζοντας καθημερινά προβλήματα που μοιάζουν με αυτά της πραγματικής ζωής, οι Moomins μετατρέπουν μια φαινομενικά παιδική ιστορία σε ένα όχημα για βαθιά φιλοσοφικά ερωτήματα και καυστική σάτιρα.

Οι Moomins υιοθετήθηκαν πρόσφατα από την Oxfam ως μέρος μιας εκστρατείας για την ενδυνάμωση των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Πολλές από τις γυναικείες μορφές στα βιβλία βασίζονται σε πραγματικές γυναίκες από τη ζωή της Jansson, και το “Tales from Moominvalley” αμφισβητεί τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων με χιουμοριστικό, συγκινητικό και πάντα μαγικό τρόπο.

2. Troll: A Love Story της Johanna Sinisalo

Η Johanna Sinisalo, απόφοιτη Λογοτεχνίας και Θεάτρου από το Πανεπιστήμιο του Τάμπερε, φημίζεται για τα έργα επιστημονικής φαντασίας και φαντασίας. Ωστόσο, όπως η ίδια υποστηρίζει, “η κατηγοριοποίηση της λογοτεχνίας σε είδη οφείλει να μείνει το παρελθόν”.

Αυτή η άποψη αντικατοπτρίζεται έντονα στο μυθιστόρημά της “Troll: A Love Story”, όπου η πραγματικότητα έρχεται σε επαφή με στοιχεία της φινλανδικής μυθολογίας, ξεπερνώντας τα όρια της καθημερινότητας και ανατρέποντας τις προσδοκίες του είδους.

Χωρισμένο σε σύντομα κεφάλαια, το βιβλίο διανθίζεται με αποσπάσματα από λαογραφικές ιστορίες, δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο, ειδήσεις, ακόμα και θρησκευτικά κείμενα, αληθινά και φανταστικά. Η βασική υπόθεση; Τα τρολ, όντα που θεωρούνταν μυθικά, είναι όντως πραγματικά, έστω και σχεδόν εξαφανισμένα.

Βασισμένη σε αυτή την ασυνήθιστη ιδέα, η Sinisalo εξερευνά θέματα ετερότητας και αποξένωσης, σεξουαλικότητας και φύλου στην ανθρώπινη κοινωνία.

3. Seven Brothers του Aleksis Kivi

Γραμμένο το 1870, το έργο αυτό αποτελεί το παλαιότερο μυθιστόρημα στη λίστα και θεωρείται ευρέως ως φινλανδικό κλασικό, ίσως και το σπουδαιότερο. Πρώτο και μοναδικό έργο του Aleksis Kivi, γράφτηκε στα φινλανδικά σε μια εποχή που τα σουηδικά κυριαρχούσαν στις μορφωμένες τάξεις. Παρότι άσκησε τεράστια επιρροή αργότερα, δέχτηκε σκληρή κριτική την εποχή του, χαρακτηριζόμενο μάλιστα ως “κηλίδα” στη φινλανδική λογοτεχνία. Μέσα από τις ζωές και την εξέλιξη επτά αδερφών, η απεικόνιση της αγροτικής φινλανδικής ζωής τον 19ο αιώνα από τον Kivi έχει επαινεθεί για την καυστικότητα, την ειλικρίνεια και την επικαιρότητά της.

4. The Year of the Hare του Arto Paasilinna

To έργο αφηγείται με χιουμοριστικό και καυστικό τρόπο την ιστορία ενός εξουθενωμένου δημοσιογράφου. Ο ήρωας σώζει και υιοθετεί έναν τραυματισμένο λαγό και τον παίρνει μαζί του στα ταξίδια του. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του, έρχεται σε επαφή με πλήθος εκκεντρικών χαρακτήρων: μια αρκούδα δολοφόνο, έναν παγανιστή εκπαιδευτή σκι, τη σύζυγο ενός διπλωμάτη και, φυσικά, τους Ρώσους.

Παρότι η ιστορία φαντάζει αστεία και γεμάτη περιπέτειες, κρύβει μια σαρκαστική ματιά και στοιχεία φάρσας. Μέσα από την αφήγηση, ο συγγραφέας ασκεί κριτική στον παραλογισμό και τις αντιφάσεις της φινλανδικής κοινωνίας, ενώ παράλληλα παρουσιάζει την αιχμηρή και καυστική φύση του φινλανδικού χιούμορ.

5. The Unknown Soldier του Väinö Linna

Αν και αρχικά δεν προοριζόταν για εμπορική επιτυχία, έχει μεταφραστεί σε είκοσι γλώσσες και έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο πολλές φορές.

Το μυθιστόρημα εστιάζει στον άγνωστο και συχνά παραβλεπόμενο Ψυχρό Πόλεμο μεταξύ Φινλανδίας και Σοβιετικής Ένωσης. Ο Linna, στηριγμένος σε μεγάλο βαθμό στις δικές του πολεμικές εμπειρίες, δημιούργησε μια ρεαλιστική και σκληρή αφήγηση. Στόχος του ήταν να διαλύσει τον μύθο του “ευγενούς, τυφλά υπάκουου στρατιώτη” που κυριαρχούσε στη φινλανδική λογοτεχνία.

Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μυθιστορήματα πολέμου, δεν εστιάζει σε έναν και μοναδικό ήρωα. Αντ’ αυτού, ο Linna υιοθετεί πολλαπλές οπτικές γωνίες από χαρακτήρες σε όλη τη Φινλανδία, με διαφορετικά υπόβαθρα και πολιτικές πεποιθήσεις. Μέσα από τις αφηγήσεις τους, σκιαγραφείται η καθημερινότητα μιας διμοιρίας πολυβόλων του Φινλανδικού Στρατού στην Καρελία.

6. Under the North Star series του Väinö Linna

Ο Väinö Linna δημιούργησε και την εμβληματική σειρά “Κάτω από το Βόρειο Άστρο”. Η σειρά αυτή αφηγείται την ιστορία πολλών γενεών στη Φινλανδία, διανύοντας εποχές πολέμων και πολιτικών αναταραχών. Μέσα από την αφήγηση έρχονται στο προσκήνιο οι συγκρούσεις πεποιθήσεων και η τραγωδία του πολέμου.

Ο Linna υιοθετεί ένα μοναδικό ύφος. Με ρεαλισμό και κριτική ματιά, σκιαγραφεί τα θύματα του πολέμου και της πολιτικής, παρουσιάζοντας την σκοτεινή, χιουμοριστική και βαθιά ανθρώπινη πλευρά της φινλανδικής ιστορίας του 20ού αιώνα.

7. Purge της Sofi Oksanen

Η Sofi Oksanen, γνωστή για την ειλικρινή φεμινιστική της ματιά και τα κοινωνικά της σχόλια, διακρίνεται στην απεικόνιση άγνωστων πτυχών της ζωής στη Σοβιετική Εσθονία, γειτονική χώρα της Φινλανδίας πέρα από τη Βαλτική Θάλασσα. Έχοντας φινλανδο-εσθονικές ρίζες, η Oksanen πέρασε τα παιδικά της καλοκαίρια στην Εσθονία και αργότερα σπούδασε λογοτεχνία στα πανεπιστήμια Jyväskylä και Ελσίνκι.

Το βραβευμένο μυθιστόρημα “Purge” αποτελεί ένα συγκλονιστικό και βαθιά συναισθηματικό έργο. Ο τίτλος του παραπέμπει στις μαζικές απελάσεις Εσθονών από τον Στάλιν, οι οποίοι θεωρούνταν ύποπτοι για συνεργασία με τους Γερμανούς κατά την κατοχή του 1941-44. Η Oksanen ξεπερνά την απλή αφήγηση του πολέμου, εστιάζοντας στις επιπτώσεις του: πώς η συνωμοσία, η αντίσταση και τα τραύματα του παρελθόντος βαραίνουν τις επόμενες γενιές, ως εφιάλτες σεξουαλικής βίας και ηθικές ασάφειες στην ιδιωτική ζωή.

8. My First Murder της Leena Lehtolainen

Το “My First Murder” σηματοδοτεί την είσοδο της ντετέκτιβ Μαρία Κάλλιο στο αστυνομικό μυθιστόρημα, γραμμένο από την Leena Lehtolainen, διδάκτορα Σκανδιναβικής Λογοτεχνίας Εγκλήματος. Το μυθιστόρημα αποτελεί ιδανική επιλογή για τους λάτρεις του “Scandicrime”, καθώς εστιάζει σε μια φιλόδοξη και έξυπνη πρωταγωνίστρια.

Η Μαρία, νεαρή φοιτήτρια Νομικής στο Ελσίνκι, λαμβάνει μια προσωρινή θέση στην αστυνομία της πόλης. Η περιπέτειά της ξεκινά με τη δολοφονία ενός μέλους φοιτητικής χορωδίας. Στους ύποπτους περιλαμβάνονται φοιτητές που η ίδια γνωρίζει από το πανεπιστήμιο. Η Μαρία, αναλαμβάνοντας την έρευνα αυτής της στυγερής δολοφονίας, καλείται παράλληλα να αποδείξει την αξία της στους έμπειρους συναδέλφους της.