Όλοι μας τις γνωρίζουμε και, ενδεχομένως, τις χρησιμοποιούμε. Πόσοι από εμάς, όμως, ξέρουμε την προέλευση από αυτές τις παροιμίες;
«ΠΙΣΩ ΕΧΕΙ Η ΑΧΛΑΔΑ ΤΗΝ ΟΥΡΑ», μία από τις πιο ενδιαφέρουσες παροιμίες και η προέλευσή της
Οι Ενετοί είναι αυτοί που εγκαινίασαν πρώτοι τα ιστιοφόρα μεταγωγικά για τη μεταφορά του στρατού τους. Οι Έλληνες είχαν βαφτίσει τα καράβια αυτά «αχλάδες», διότι ήταν πελώρια και είχαν σχήμα αχλαδιού, ενώ τις περισσότερες φορές έσερναν πίσω τους και ένα μικρό καραβάκι που χρησίμευε για τον εξοπλισμό, τα πολεμοφόδια και τα τρόφιμα. Έτσι, όταν οι νησιώτες έβλεπαν πάνω από τους βράχους να πλησιάζει ένα από ιστιοφόρο, δεν ανησυχούσαν, ενώ όταν έβλεπαν μία «Αχλάδα» συνειδητοποιούσαν ότι έρχονται μάχες και συμφορές, κι έτσι έφευγαν για να προετοιμάσουν την άμυνά τους. Έτσι βγήκε και η γνωστή φράση «Πίσω έχει η Αχλάδα την ουρά» που κυκλοφορούσε τότε από στόμα σε στόμα για να σημάνει την επίθεση και αποτελεί σήμερα μία από τις πιο ενδιαφέρουσες παροιμίες.
«ΕΙΜΑΣΤΕ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ»
Στην Κόρινθο παλαιότερα γινόντουσαν δύο μεγάλα πανηγύρια το χρόνο για τους εμπόρους που το καθένα είχε διάρκεια ενάμιση μήνα. Όταν οι Φράγκοι κατέκτησαν την πόλη, τα πανηγύρια αυτά συνεχίστηκαν. Έτσι, όσοι συμμετείχαν σε αυτά, όταν τους ρωτούσαν πού πηγαίνουν, απαντούσαν σαν να μην τρέχει τίποτα: «Είμαστε για τα πανηγύρια». Αυτή είναι η προέλευση μιας από τις παροιμίες που σώθηκαν μέχρι τις μέρες μας και όλοι ξέρουμε πως χρησιμοποιείται για όσους δεν έχουν επίγνωση της σοβαρότητας μιας κατάστασης. Είμαστε για τα πανηγύρια, λοιπόν…
«ΑΚΟΜΑ ΔΕΝ ΤΟΝ ΕΙΔΑΝΕ, ΓΙΑΝΝΗ ΤΟΝ ΒΑΦΤΙΣΑΝΕ»
Ο Τριπολιτσιώτης Αγγελάκης Νικηταράς ζήτησε κάποτε από τον γνωστό σε όλους μας Κολοκοτρώνη να κατέβει στο χωριό για να βαφτίσει το μωρό του. Είπε στον Κολοκοτρώνη πως είχαν σκοπό να βγάλουν το παιδί Γιάννη, αλλά τελικά για να τον τιμήσουν, θα το έβγαζαν Θεόδωρο. Ο Γέρος του Μοριά, όμως, ήταν πολυάσχολος κι εκείνες τις μέρες έδινε μάχες και υποσχέθηκε πως θα πήγαινε ευχαρίστως μόλις έβρισκε λίγο χρόνο. Έτσι, πέρασε ένας ολόκληρος μήνας. Ο Νικηταράς τον παρακάλεσε ξανά και ο Κολοκοτρώνης πήρε την απόφαση και κατέβηκε στο χωριό με δυο παλικάρια του.
Ωστόσο, όλως περιέργως, όταν μπήκε στο σπίτι του φίλου δεν αντίκρισε κανένα μωρό, ούτε κάποια προετοιμασία για βάφτιση. Τι είχε συμβεί; Η γυναίκα του Νικηταρά ήταν στις μέρες της να γεννήσει, όμως ο ίδιος ήξερε πως ο Κολοκοτρώνης εξαιτίας του γεμάτου προγράμματός του θα αργούσε να πάει, οπότε του το ζητούσε προκαταβολικά. Όταν ο Κολοκοτρώνης άκουσε την εξήγηση του Νικηταρά, ξέσπασε σε γέλια και φώναξε: «΄Ώχου, μωρέ! Ακόμα δεν τον είδανε και Γιάννη τον βαφτίσανε!».
«ΚΑΤΑ ΦΩΝΗ ΚΙ Ο ΓΑΪΔΑΡΟΣ»
Οι Φαραώ στην Αίγυπτο είχαν γαϊδάρους και τους θεωρούσαν ιερά ζώα και σύμβολα αρετών. Όταν ένας γάιδαρος γκάριζε πριν από κάποια μάχη, θεωρούσαν πως ήταν σημάδι των Θεών που προμήνυε τη νίκη, ως καλός οιωνός. Κάποτε, ο Φωκίωνας ετοιμαζόταν να επιτεθεί στους Μακεδόνες του Φιλίππου, αλλά ανησυχούσε για το αποτέλεσμα, επειδή οι στρατιώτες του ήταν λίγοι, κι έτσι αποφάσισε να αναβάλει για λίγο την επίθεση μέχρι να έρθουν στρατιώτες ως βοήθεια από την Αθήνα. Ενώ, λοιπόν, ήταν έτοιμος να διατάξει υποχώρηση, άκουσε ξαφνικά έναν γάιδαρο να γκαρίζει. «Κατά φωνή κι ο γάιδαρος!», αναφώνησε και διέταξε αμέσως να αρχίσει η επίθεση, με την οποία κατάφερε να νικήσει τους Μακεδόνες. Από είναι η προέλευση μίας ακόμη από τις παροιμίες που έχουν επιβιώσει, την οποία επικαλούμαστε όταν αντικρίζουμε κάποιον γνωστό μας σε στιγμή που δεν το περιμέναμε.
«Σ’ΑΓΑΠΑΕΙ Η ΠΕΘΕΡΑ ΣΟΥ»
Ο Νικόλας Πολίτης είναι αυτός που μας δίνει την εξήγηση για την έκφραση αυτή. Αναφέρει πως πριν παντρέψουν το κορίτσι τους οι πεθερές είναι ευγενικές με τον μέλλοντα γαμπρό τους. Τον περιποιούνται στο έπακρο, του κάνουν όλες τις χάρες και, μάλιστα, τον περιμένουν όταν στρώνουν το τραπέζι και δεν επιτρέπουν σε κανέναν να φάει πριν έρθει ο γαμπρός. Αφού, όμως, γίνει ο γάμος, η πεθερά δεν έχει κάποιο λόγο για να περιποιείται τόσο τον γαμπρό, ο οποίος δεν χαίρει της ίδιας φροντίδας, πλέον. Έτσι, όταν κάποιος εμφανίζεται την ώρα που έχουν αρχίσει να τρώνε σε κάποιο σπίτι, του λένε πως «τον αγαπάει η πεθερά του».
«ΑΥΤΟΣ ΧΡΩΣΤΑΕΙ ΤΗΣ ΜΙΧΑΛΟΥΣ»
Στα χρόνια του Όθωνα, σε κάποιο σοκάκι του Ναυπλίου βρισκόταν «η ταβέρνα της Μιχαλούς». Όταν πέθανε ο άντρας της, εκμεταλλευόταν τους λιγοστούς πελάτες της και τους έβαζε πίστωση για ένα χρονικό διάστημα, μετά το οποίο έπρεπε να εξοφληθεί ο λογαριασμός. Η Μιχαλού εξευτέλιζε όποιον δεν ήταν συνεπής. Ανάμεσα σε αυτούς που χρωστούσαν ήταν και ένας ευσυνείδητος άντρας, οποίος δεν μπορούσε να βρει τρόπο να την ξοφλήσει, διότι εκείνη την περίοδο ήταν άνεργος. Μέρα και νύχτα γύριζε ο καημένος στους δρόμους παραμιλώντας. Όταν ρωτούσαν οι άνθρωποι τι έχει αυτός, τους απαντούσαν: «Αυτός χρωστάει της Μιχαλούς…».
Κείμενο: Εύη Καλαϊτζή (Lavart)
Πηγές πληροφοριών: xenesglosses.eu, greekquotations.blogspot.com
