«Τα βιβλία θαρρείς μοιάζουν με επιτύμβιες πλάκες, έργο για ζωντανούς, που όμως σε λίγο είναι προορισμένα μονάχα τους νεκρούς να μας θυμίζουν».
- John Uri Lloyd, ETIDORPHA
Μπορεί να βρισκόμαστε στα μέσα Σεπτεμβρίου, κάποιος, όμως, άνοιξε το παράθυρο προς το χειμώνα – και μέσα μπήκε αέρας, χαλάζι, φαγωμένα φύλλα και αργοπορημένες πασχαλίτσες. Μαζί μ’ αυτά, φυσικά, ξαναγύρισαν (για τώρα) οι ζεστοί καφέδες, τα ελαφριά σκεπάσματα (ζακέτα να πάρεις) και η όρεξη για διάβασμα.
Οπότε voilà! Πέντε βιβλία (μικρά και λιγότερο μικρά) που θα βοηθήσουν στο γνωστό, επαναλαμβανόμενο πρόβλημα: Μετά την παραλία -τη θερινή εξορία- πίσω στα σχολεία, την εργασία, φασαρία, υπάρχει η ανάγκη να φορτίσει η μπαταρία με αφθονία φαντασίας, ευφορίας και απορίας, για ανθρώπων ιστορίες και σοφίες, μελωδίες, καμωμένες με μαγεία και τοπία που καμία προσδοκία δεν αγγίζει -ίσως, λίγο, τα βιβλία!
King Queen Knave (Vladimir Nabokov)
Γραμμένο (στα ρωσικά) το 1928 από τον μάστερ του παραφορτωμένου λόγου, Vladimir Nabokov, το King Queen Knave αποτελεί μια από αυτές τις διυλισμένες με στυλ νουβέλες του συγγραφέα της Lolita. Πρεσβεύει σε συμπυκνωμένη μορφή τον κυνισμό, τον επιθετικό σαρκασμό και τη νομιμοποιημένη παράνοια που τόσο πολύ αγαπά ο Nabokov.
Ο Franz είναι ένας νεαρός άντρας που ταξιδεύει στο Βερολίνο για να εργαστεί στην υπηρεσία του θείου του, Dreyer. Στο τραίνο θα συναντήσει (δίχως να το γνωρίζει και εντελώς τυχαία) τον θείο του και τη σύζυγό του, Martha, την οποία θα ερωτευτεί. Η σχέση και η δυναμική των τριών ανθρώπων δρα ως κεντρικός πυλώνας του έργου, ενός έργου που στάζει μαύρη κωμωδία, με τον Nabokov να τολμά και μια υπολανθάνουσα κριτική στο ναζισμό, τη μηχανοποιημένη και ντετερμινιστική συμπεριφορά κάθε ανθρώπου, την τυφλή υποταγή στην αγάπη και τα χρήματα, και τον θάνατο του έρωτα στο βωμό της συνήθειας.
Με χαρακτήρες μανεκέν που πέφτουν και σηκώνονται σε μια σκονισμένη αποθήκη, το King Queen Knave σχεδόν παρακαλεί για δροσερή ατμόσφαιρα και (ίσως) ένα ποτηράκι κρασί μαζί με την ανάγνωση του. Αν όχι η νουβέλα, τότε σίγουρα ο Nabokov.
Ητίδορφα ή Η Άκρη της Γης (John Uri Lloyd)
Με την Ητίδορφα θα δροσιστεί το σώμα και θα ζεσταθεί το μυαλό: ένα οδοιπορικό στον υπόγειο κόσμο με φιλοσοφικές λογομαχίες για την ανθρωπότητα και τη φυσική; Yes please! Εξάλλου, ο ίδιος ο Lloyd είναι αρκετά shady περσόνα για να διατηρήσει το κορμί σας σε μια αποδεκτά χαμηλή θερμοκρασία: Αμερικανός φαρμακοποιός, ο οποίος βοήθησε στην ανάπτυξη της εθνοβοτανικής και της φαρμακογνωσίας το 19ο αιώνα, με το έργο του να διατηρεί ακόμα και τώρα την περίοπτη, υπόγεια δημοτικότητά του.
Η Ητίδορφα είναι ένα μυητικό ταξίδι μέσα στον κόσμο της Κούφιας Γης: Ο πρωταγωνιστής μας, Λιούελιν Ντρούρι, επιχειρεί μια πραγματική (και στοχαστική) βόλτα στα σωθικά του κόσμου, με σύντροφο και συνοδοιπόρο ένα άμορφο πλάσμα (αλλά και το μυαλό του). Θα βρεθεί αντιμέτωπος με τα όρια της ανθρώπινης θνησιμότητας, τα «σύνορα» της επιστημονικής σκέψης, θα αναθεωρήσει τη γνώση και τα πεπραγμένα ολόκληρης της ζωής του, αναζητώντας την «κρούστα» της υπερβατικής Άκρης. Ταλαντευόμενη συνεχώς ανάμεσα στο ψυχεδελικό και το ψηλαφητό, η Ητίδορφα αποτελεί μια φαντασμαγορική αλχημιστική αλληγορία, μία επιστημονική υπόθεση για την Κούφια Γη, ένα μυθιστόρημα που σκιαγραφεί την πανέμορφη ωρίμανση ενός ιδιοφυούς νου.
Carpe την επόμενη γκρίζα μέρα, λοιπόν, φτιάξτε μια κούπα ελληνικό και χουχουλιάστε υπεύθυνα, επιχειρώντας τη δική σας αναζήτηση στα όρια της νόησης.
Η Γιαγιά μου σας Χαιρετά και Ζητά Συγγνώμη (Fredrick Backman)
Είναι δύσκολο να γράψει κανείς παιδική λογοτεχνία που να διατηρεί την αθωότητα και αβρότητα των νιάτων, χωρίς, όμως, ταυτόχρονα, να θυσιάζει τη σοβαρότητα στο βωμό της σοβαροφάνειας, την ουσιαστική εξιστόρηση στο βωμό των εφησυχαστικών κανακεμάτων. Αυτό καταφέρνει ο Σουηδός Frederick Backman με το Η Γιαγιά μου σας Χαιρετά και Ζητά Συγγνώμη (και άλλα βιβλία του παρόμοιου ύφους): χωρίς να υποτιμά τη δυνατότητα που διαθέτουν τα παιδιά για ώριμη σκέψη, με ειλικρίνεια και συνέπεια στη νοηματική ανάπτυξη της πλοκής, ο Backman συνθέτει μια ανθρώπινη ιστορία ντυμένη με ρούχα παραμυθιού καθώς μιλά για τις ζωές των ανθρώπων μιας πολυκατοικίας μέσα από τις σκέψεις ενός (σχεδόν) οκτάχρονου κοριτσιού, πλέκοντας το πραγματικό με το φανταστικό με αριστοτεχνικά φτιαγμένες βελόνες.
Μια εξαιρετική νέα ιστορία του Fredrik Backman γεμάτη μελαγχολικά χαμόγελα, όνειρα, τρίχες σκύλου, και αναπαραστάσεις μιας πικρής πραγματικότητας που προτιμά να μη κρύβεται πίσω από γλυκές κρούστες προσποιητού οπτιμισμού.
Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας (Carlo Cipolla)
«Οι ηλίθιοι βρίσκονται ανάμεσά μας. Είναι παντού, προέρχονται από όλες τις κοινωνικές τάξεις, και είναι πάντα έτοιμοι να προκαλέσουν ζημιά στους άλλους και φυσικά και στον ίδιο τους τον εαυτό»: αυτή την επισήμανση συναντούν τα μάτια του αναγνώστη που θα γυρίσει ανάποδα το μικρό βιβλίο του ιστορικού Carlo M. Cipolla, ένα πνευματώδες δοκίμιο που στοχεύει στην ανίχνευση, τον ορισμό και την εξουδετέρωση μιας εκ των ισχυρότερων και πιο απροσπέλαστων δυνάμεων του κόσμου: της ανθρώπινης ηλιθιότητας.
Με μαύρο χιούμορ και απολαυστικά προσηλωμένο στις αναλυτικές λεπτομέρειες ερευνητικό ενδιαφέρον, ο Cipolla μας οδηγεί με απλά και ξεκαρδιστικά λογικά παραδείγματα (και άλματα) στο πόρισμα ότι η κοινωνική ομάδα των ηλιθίων αποτελεί ένα θεριό τόσο χαοτικό και αδάμαστο στην πλήρη αβεβαιότητα της ύπαρξής του, που βλάπτει με ιστορική συνέπεια την ανθρωπότητα σε κάθε στάδιο της εξέλιξής της. Μόλις μας το ορίσει, όμως, ο καθηγητής θα μας πει με ποιον τρόπο λύνουμε (σχεδόν) το ζήτημα.
«Και αν αποδειχθεί ότι είναι αδύνατον να σώσουμε τον εαυτό μας από την ηλιθιότητα που μας περιβάλλει, τουλάχιστον μπορούμε να πάρουμε την εκδίκησή μας περιγελώντας την» γράφει στο έργο ο καθηγητής (μάλλον μειδιώντας).
Η Πριγκιπέσσα Ιζαμπώ (Άγγελος Τερζάκης)
Κεντρικός χαρακτήρας του έργου το ιστορικό πρόσωπο Ισαβέλλα (ή Ιζαμπώ) των Βιλλαρδουίνων, μία εκ των «πρωταγωνιστριών» στην κατάληψη του φραγκικού κάστρου της Καλαμάτας το 1293 από Έλληνες και Σλάβους χωρικούς. Με φόντο την εποχή της Φραγκοκρατίας, ο Άγγελος Τερζάκης συνθέτει ένα έπος ηρωισμού και τροβαδούρων, αγάπης και σταυροφόρων, θανάτου και ιπποτών.
Η Πριγκιπέσα Ιζαμπώ του Τερζάκη είναι από εκείνα τα μυθιστορήματα που εγκλωβίζουν εντός των χάρτινων φυλακών τους μια εποχή, μια αισθητική, ένα πνεύμα και έναν χαρακτήρα που αποτελεί το απόλυτο υβρίδιο μεταξύ φαντασίας και ιστορικής πραγματικότητας. Είναι το όραμα ενός μαέστρου γλωσσοπλάστη που ενώ έχει μελετήσει ενδελεχώς την εποχή και το θέατρο στο οποίο κινεί τους ήρωες-μαριονέτες του, προτιμά να διανθίσει το αυστηρό ιστορικό υπόβαθρο με ένα ανάλαφρο και ρομαντικό πνεύμα που αρμόζει σε έπη και κοσμογονίες. Παραγεμισμένο (ευτυχώς) με όρους και φράσεις επινοήσεις του ίδιου του Τερζάκη, και οι οποίες αποτελούν πολυμερισμούς των λέξεων της εποχής και της ελληνικής γλώσσας («βουργησαίοι», «οφικιάλιοι», «σκουταράτοι»), το magnum opus του Έλληνα συγγραφέα λειτουργεί ως ένα θεατρικό έπος προσδεμένο σε αληθινά γεγονότα, μια ιστορία νεανικής ανοησίας και μάταιου ηρωισμού, του γλυκόλαλου ψιθύρου του έρωτα και της σαρωτικής, καταματωμένης ανάγκης για την απόδειξη της ύπαρξης.
Αν έχετε όρεξη να διαβάσετε για το ταξίδι ενός άντρα από το βορβορώδες παρελθόν του στην ένδοξη στιγμή που συνειδητοποιεί ότι ούτε το αίμα, ούτε η γενιά, ούτε η καταγωγή, ούτε ο πόλεμος, ούτε καν ο έρωτας δεν κάνουν τον άνθρωπο αυτό που είναι, τότε βουτήξτε στο έπος του Τερζάκη δίχως δεύτερες (ή τρίτες) σκέψεις.
Πηγές Φωτογραφιών: 4
Κείμενο: Νικήτας Διαμαντόπουλος
