Ο Καβάφης είναι η φωνή της συλλογικής φωνής και φανερώνει. Φανερώνει τι; Τον άνθρωπο που ζει μέσα στη θνητότητά του πίσω από τα τείχη.
Ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης, ο σεβαστός Αλεξανδρινός ποιητής, διέθετε μια ξεχωριστή λογοτεχνική τεχνική που μετέτρεπε τους στίχους του σε ένα μωσαϊκό αποχρώσεων συναισθημάτων και ιστορικής ενδοσκόπησης. Η ποιητική του αλχημεία έγκειται σε έναν σχολαστικό συγκερασμό κλασικών και σύγχρονων στοιχείων, μια συγχώνευση που κατέστησε το έργο του διαχρονικό.
Τα ποιήματα του Καβάφη, που συχνά χαρακτηρίζονται από μια συγκρατημένη κομψότητα, φιλοτεχνήθηκαν με σχολαστική προσοχή στη γλώσσα. Η αριστοτεχνική του χρήση της αλεξανδρινής διαλέκτου, εμποτισμένη με απόηχους της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, τύλιγε τους στίχους του με ένα μοναδικό γλωσσικό ένδυμα, γεφυρώνοντας τον κλασικό και τον σύγχρονο κόσμο.
Η αφηγηματική τεχνική του ποιητή χαρακτηριζόταν από μια σκόπιμη εξερεύνηση ιστορικών βινιέτες και μυθολογικών νημάτων, υφαίνοντάς τα άψογα στον ιστό του παρόντος. Τα ποιήματά του ξεδιπλώνονταν σαν πάπυροι, αποκαλύπτοντας την πολύπλοκη αλληλεπίδραση του χρόνου, της μνήμης και της ανθρώπινης εμπειρίας.
Η χρήση του δραματικού μονολόγου από τον Καβάφη προσέδιδε στους στίχους του μια οικεία ποιότητα, επιτρέποντας στον αναγνώστη να κατοικήσει στο μυαλό ιστορικών προσώπων ή να γίνει μάρτυρας οδυνηρών στιγμών του χρόνου. Μέσω αυτής της τεχνικής, φώτισε το καθολικό μέσα στο ιδιαίτερο, υπερβαίνοντας τα όρια της εποχής του.
10 ερωτικά ποιήματα που μας πήραν κοντά τους στο σκοτάδι της απογοήτευσης
5 ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη
Μνήμη
Δεν αποθνήσκουν οι θεοί. Η πίστις αποθνήσκει
του αχαρίστου όχλου των θνητών.
Είν’ οι θεοί αθάνατοι. Από τα βλέμματά μας
τους κρύπτουσι νεφέλαι αργυραί.
5
Ω Θεσσαλία ιερά, Σε αγαπώσιν έτι,
Σε ενθυμούνται αι ψυχαί αυτών.
Εν τοις θεοίς, ως εν ημίν, ανθούσιν αναμνήσεις,
της πρώτης των αγάπης οι παλμοί.
Ότε ερών το λυκαυγές φιλεί την Θεσσαλίαν,
10
σφρίγος από τον βίον των θεών
περνά την ατμοσφαίραν της· και κάποτ’ αιθερία
μορφή επί των λόφων της πετά.
Η συνοδεία του Διονύσου
Ο Δάμων ο τεχνίτης (άλλον πιο ικανό
στην Πελοπόννησο δεν έχει) εις παριανό
μάρμαρο επεξεργάζεται την συνοδεία
του Διονύσου. Ο θεός με θεσπεσία
5
δόξαν εμπρός, με δύναμι στο βάδισμά του.
Ο Άκρατος πίσω. Στο πλάγι του Ακράτου
η Μέθη χύνει στους Σατύρους το κρασί
από αμφορέα που τον στέφουνε κισσοί.
Κοντά των ο Ηδύοινος ο μαλθακός,
10
τα μάτια του μισοκλειστά, υπνωτικός.
Και παρακάτω έρχοντ’ οι τραγουδισταί
Μόλπος κι Ηδυμελής, κι ο Κώμος που ποτέ
να σβήσει δεν αφήνει της πορείας την σεπτή
λαμπάδα που βαστά· και, σεμνοτάτη, η Τελετή.—
15
Αυτά ο Δάμων κάμνει. Και κοντά σ’ αυτά
ο λογισμός του κάθε τόσο μελετά
την αμοιβή του από των Συρακουσών
τον βασιλέα, τρία τάλαντα, πολύ ποσόν.
Με τ’ άλλα του τα χρήματα κι αυτά μαζί
20
σαν μπουν, ως εύπορος σπουδαία πια θα ζει,
και θα μπορεί να πολιτεύεται — χαρά! —
κι αυτός μες στην βουλή, κι αυτός στην αγορά.
Τα βήματα
Σ’ εβένινο κρεβάτι στολισμένο
με κοραλλένιους αετούς, βαθιά κοιμάται
ο Νέρων — ασυνείδητος, ήσυχος, κι ευτυχής·
ακμαίος μες στην ευρωστία της σαρκός,
5
και στης νεότητος τ’ ωραίο σφρίγος.
Αλλά στην αίθουσα την αλαβάστρινη που κλείνει
των Αηνοβάρβων το αρχαίο λαράριο
τί ανήσυχοι που είν’ οι Λάρητές του.
Τρέμουν οι σπιτικοί μικροί θεοί,
10
και προσπαθούν τ’ ασήμαντά των σώματα να κρύψουν.
Γιατί άκουσαν μια απαίσια βοή,
θανάσιμη βοή την σκάλα ν’ ανεβαίνει,
βήματα σιδερένια που τραντάζουν τα σκαλιά.
Και λιγοθυμισμένοι τώρα οι άθλιοι Λάρητες,
15
μέσα στο βάθος του λαράριου χώνονται,
ο ένας τον άλλονα σκουντά και σκουντουφλά,
ο ένας μικρός θεός πάνω στον άλλον πέφτει
γιατί κατάλαβαν τί είδος βοή είναι τούτη,
τα ’νιωσαν πια τα βήματα των Ερινύων.
Η αρρώστια του Κλείτου
Ο Κλείτος, ένα συμπαθητικό
παιδί, περίπου είκοσι τριώ ετών —
με αρίστην αγωγή, με σπάνια ελληνομάθεια —
είν’ άρρωστος βαριά. Τον ηύρε ο πυρετός
5
που φέτος θέρισε στην Αλεξάνδρεια.
Τον ηύρε ο πυρετός εξαντλημένο κιόλας ηθικώς
απ’ τον καημό που ο εταίρος του, ένας νέος ηθοποιός,
έπαυσε να τον αγαπά και να τον θέλει.
Είν’ άρρωστος βαριά, και τρέμουν οι γονείς του.
10
Και μια γριά υπηρέτρια που τον μεγάλωσε,
τρέμει κι αυτή για την ζωή του Κλείτου.
Μες στην δεινήν ανησυχία της
στον νου της έρχεται ένα είδωλο
που λάτρευε μικρή, πριν μπει αυτού, υπηρέτρια,
15
σε σπίτι Χριστιανών επιφανών, και χριστιανέψει.
Παίρνει κρυφά κάτι πλακούντια, και κρασί, και μέλι.
Τα πάει στο είδωλο μπροστά. Όσα θυμάται μέλη
της ικεσίας ψάλλει· άκρες, μέσες. Η κουτή
δεν νιώθει που τον μαύρον δαίμονα λίγο τον μέλει
20
αν γιάνει ή αν δεν γιάνει ένας Χριστιανός.
Ένας Θεός των
Όταν κανένας των περνούσεν απ’ της Σελευκείας
την αγορά, περί την ώρα που βραδιάζει,
σαν υψηλός και τέλεια ωραίος έφηβος,
με την χαρά της αφθαρσίας μες στα μάτια,
5
με τ’ αρωματισμένα μαύρα του μαλλιά,
οι διαβάται τον εκοίταζαν
κι ο ένας τον άλλονα ρωτούσεν αν τον γνώριζε,
κι αν ήταν Έλλην της Συρίας, ή ξένος. Αλλά μερικοί,
που με περισσοτέρα προσοχή παρατηρούσαν,
10
εκαταλάμβαναν και παραμέριζαν·
κι ενώ εχάνετο κάτω απ’ τες στοές,
μες στες σκιές και μες στα φώτα της βραδιάς,
πηαίνοντας προς την συνοικία που την νύχτα
μονάχα ζει, με όργια και κραιπάλη,
15
και κάθε είδους μέθη και λαγνεία,
ερέμβαζαν ποιός τάχα ήταν εξ Αυτών,
και για ποιάν ύποπτην απόλαυσί του
στης Σελευκείας τους δρόμους εκατέβηκεν
απ’ τα Προσκυνητά, Πάνσεπτα Δώματα.
Διαβάστε περισσότερα ποιήματα:
10 ερωτικά ποιήματα που μας πήραν κοντά τους στο σκοτάδι της απογοήτευσης
Ντίνος Χριστιανόπουλος: 10 ερωτικά ποιήματα ενός αιρετικού που αγαπήσαμε
Κώστας Καρυωτάκης: 10 ερωτικά ποιήματα για την οδύνη του έρωτα
11 ουρανογενή ποιήματα ερωτικής μύησης και σπαραγμού
6 κορυφαία ποιήματα για τον έρωτα που μας έκαναν «ρημάδι»
Φωτογραφία εξωφύλλου: («Racine, studio suisse»)
