Τα αρχαία ελληνικά ανέκδοτα αποτελούν μια πνευματώδη και διδακτική μορφή έκφρασης, φέρνοντας γέλιο ενώ παράλληλα αναδεικνύουν το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και διδάσκουν αρχές, αξίες και ήθη της εποχής.
Αρχαία Ελλάδα: Όταν ο Επιμενίδης κοιμήθηκε για 57 χρόνια σε μια σπηλιά
Αυτά τα ανέκδοτα δεν συγκεντρώνονται σε ένα συγκεκριμένο αρχαίο κείμενο, αλλά είναι διασκορπισμένα σε έργα όπως του Πλουτάρχου, στις βιογραφίες του Διογένη του Λαέρτιου, στο ανθολόγιο του Στοβαίου, στα αστεία του Ιεροκλή και άλλα. Στα ανέκδοτα αυτά εμφανίζονται τόσο γνωστά ιστορικά πρόσωπα όσο και απλοί άνθρωποι. Επικρατεί η ευφυΐα, που ενίοτε μετατρέπεται σε σοφιστική, η χιουμοριστική αντιμετώπιση των καταστάσεων, καθώς και η ανάδειξη της νοοτροπίας και των ιδεών των αρχαίων Ελλήνων.
Τα περισσότερα ανέκδοτα χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα π.Χ., κατά την εποχή που διαμορφώθηκε η λέξη “σπουδαιογέλοιον”, που υποδηλώνει την αναγνώριση της αστείας πλευράς ακόμα και στα πιο σοβαρά συμβάντα της ζωής.
40 αρχαιοελληνικά ανέκδοτα:
1. Ένας άντρας είπε στην ερωτομανή γυναίκα του: «Τι θέλεις να κάνουμε, να φάμε ή να κάνουμε έρωτα». Εκείνη του είπε: «Ό,τι θέλεις, ψωμί πάντως δεν έχουμε».
2. Είπε κάποιος στον Αρίστιππο ότι η Λαΐδα δεν τον αγαπά, αλλά προσποιείται ότι τον αγαπά. Ο Αρίστιππος απάντησε: «Ούτε το κρασί ή το ψάρι με αγαπούν, εγώ όμως τα απολαμβάνω».
3. Ο Μ. Αλέξανδρος έστειλε στο Φωκίωνα 100 τάλαντα. Ο Αθηναίος πολιτικός ρώτησε τους ανθρώπους που του έφεραν το μεγάλο αυτό ποσό: “Γιατί ο Αλέξανδρος διάλεξε εμένα απ’ όλους τους Αθηναίους για να μου χαρίσει 100 τάλαντα; “
Οι απεσταλμένοι απάντησαν: «Γιατί μόνο εσένα θεωρεί έντιμο άνθρωπο». Ο Φωκίωνας αρνήθηκε το δώρο λέγοντας: «Ας μ’ αφήσει λοιπόν και να είμαι και να φαίνομαι έντιμος».
4. Είπε κάποιος στον Διογένη: «Οι συμπολίτες σου σε καταδίκασαν σε εξορία». ο φιλόσοφος απάντησε: «Κι εγώ τους καταδίκασα να μένουν στον τόπο τους».
5. Ο Διδύμων, οφθαλμίατρος της εποχής εξετάζει το μάτι μιας κοπέλας. Ο Διογένης τον βλέπει. Ξέρει ο Διογένης ότι ο Διδύμων είναι τύπος ερωτίλος, κοινώς γυναικάς. Και του λέγει «Πρόσεξε Διδύμωνα, μήπως εξετάζοντας τον οφθαλμό, φθείρεις την κόρην».
6. Επαινούσαν μερικοί μπροστά στον Άγη τους Ηλείους, γιατί ήταν πολύ δίκαιοι κριτές στους Ολυμπιακούς αγώνες. Ο Άγης ρώτησε με απορία:
«Και είναι τόσο σπουδαίο το ότι οι Ηλείοι μια φορά στα τέσσερα χρόνια γίνονται δίκαιοι;»
7. Ένας πατέρας ζήτησε από τον Αρίστιππο να διδάξει τον γιο του. Ο φιλόσοφος ζήτησε αμοιβή 500 δραχμές. Ο πατέρας θεώρησε υπερβολικό το ποσό. «Με τόσα χρήματα», είπε, «θα μπορούσα να αγοράσω ένα ζώο». «Αγόρασε», είπε ο Αρίστιππος, «κι έτσι θα έχεις δύο».
8. Ο Διογένης ζητούσε ελεημοσύνη από ένα άγαλμα. Όταν τον ρώτησαν γιατί κάνει κάτι τέτοιο απάντησε: «Εξασκούμαι στο να μην απογοητεύομαι από την αναισθησία των ανθρώπων».
9. Επέστρεφε ο Διογένης από τους Ολυμπιακούς αγώνες και ένας τον ρώτησε, αν ήταν εκεί πολύς κόσμος. Ο Διογένης αποκρίθηκε: «Κόσμος υπήρχε πολύς, άνθρωποι όμως λίγοι».
10. Παρακινούσαν τον Φίλιππο τον Μακεδόνα να εξορίσει κάποιον που τον κακολογούσε. Ο Φίλιππος απάντησε: «Δεν είστε καλά!! Θέλετε να τον στείλω να με κατηγορεί και σ’ άλλα μέρη;»
11. Ένας φαλακρός έβριζε τον Διογένη. Ο φιλόσοφος γύρισε και του είπε: «Δεν σου ανταποδίδω τις βρισιές, αλλά θα ήθελα να πω ένα «μπράβο» στις τρίχες σου, γιατί απαλλάχτηκαν από ένα κακορίζικο κεφάλι».
12. Ρώτησε κάποιος τον Αντισθένη τι είδους γυναίκα θα ήταν κατάλληλη για γάμο. Ο φιλόσοφος του είπε: «Το πράγμα είναι δύσκολο. Αν παντρευτείς ωραία, θα την έχεις με άλλους κοινή, αν άσχημη, θα είναι σαν να σου επέβαλαν ποινή».
13. Πληροφορήθηκε ο Αριστοτέλης από κάποιον ότι μερικοί τον έβριζαν. Ο φιλόσοφος απάντησε: «Καθόλου δεν με νοιάζει. Όταν είμαι απών, δέχομαι ακόμα και να με μαστιγώνουν».
14. Ο Διογένης βλέποντας κάποιον να δείχνει ερωτευμένος με μια πλούσια γριά, είπε: «Σ’ αυτήν δεν κάρφωσε τα μάτια του, αλλά τα δόντια του».
15. Ο φιλόσοφος Αντισθένης συμβούλευε τους Αθηναίους να ανακηρύξουν με την ψήφο τους τα γαϊδούρια σε άλογα. Και όταν του είπαν ότι κάτι τέτοιο είναι έξω από κάθε λογική, ο Αντισθένης παρατήρησε: «Μήπως και στρατηγούς δεν αναδεικνύετε άντρες απλώς με την ψήφο σας και χωρίς να έχουν πάρει καμία απολύτως εκπαίδευση;»
16. Ένας μοχθηρός άνθρωπος ήθελε να φυλάξει το σπίτι του από κάθε κακό. Έβαλε στην πόρτα μια επιγραφή που έλεγε: “Κανένα κακό να μη μπει στο σπίτι αυτό”.
Ο Διογένης διάβασε την επιγραφή και απόρησε: «Μα ο ιδιοκτήτης του σπιτιού από που θα μπει;»
17. Παρακινούσαν το Φίλιππο της Μακεδονίας να εξορίσει κάποιον που τον κακολογούσε. Ο Φίλιππος απάντησε:
«Δεν είστε καλά! Θέλετε να τον στείλω να με κατηγορεί και σ’ άλλα μέρη;»
18. Είπαν στον Σωκράτη ότι κάποιος έλεγε άσχημα λόγια γι’ αυτόν. Ο Σωκράτης απάντησε:
«Καθόλου παράδοξο. Ποτέ του δεν έμαθε να λέει καλά λόγια».
19. Σε κάποιον που έλεγε ότι η ζωή είναι άσχημη, ο Διογένης ο Κυνικός είπε:
«Άσχημη δεν είναι η ζωή. Άσχημη είναι η άσχημη ζωή»
20. Ρώτησαν τον φιλόσοφο Στίλπωνα, αν υπάρχει κάτι πιο ψυχρό από ένα άγαλμα.
«Ναι» είπε, «ένας αναίσθητος άνθρωπος».
Αρχαία Ελλάδα: Τα 7 μεγαλύτερα μυστήρια που παραμένουν στο σκοτάδι
21. Ένα φίδι τυλίχθηκε γύρω από το κλειδί μιας πόρτας. Οι μάντεις χαρακτήρισαν το γεγονός θαύμα. Ο Λεωτυχίδης όμως, βασιλιάς της Σπάρτης, θεώρησε αδικαιολόγητο τον χαρακτηρισμό.
«Για μένα θαύμα θα ήταν”, είπε “αν τυλιγόταν το κλειδί γύρω από το φίδι και όχι το φίδι γύρω από το κλειδί».
22. Κάποτε ο Διογένης είδε μια γυναίκα να σκύβει πάρα πολύ μπροστά στα αγάλματα των θεών. Θέλοντας να την απαλλάξει από τη θρησκοληψία, την πλησίασε και της είπε:
«Μη σκύβεις τόσο πολύ κυρά μου, γιατί κάποτε ο θεός θα σταθεί πίσω σου και θα δει άσχημα πράγματα».
23. Ο φιλόσοφος Στίλπωνας κλήθηκε στον Άρειο Πάγο για να βεβαιώσει αν πραγματικά είπε ότι η Αθηνά δεν είναι θεός..
«Και βέβαια δεν είναι θεός, θεά είναι, αφού είναι γυναίκα», είπε.
Όταν το άκουσε ο Θεόδωρος, ο λεγόμενος “άθεος”, τον ειρωνεύτηκε λέγοντας:
«Από πού το γνώριζε ο Στίλπωνας; Ή μήπως σήκωσε τον χιτώνα της Αθηνάς και είδε τον κήπο της;»
24. Έδειξαν στον Διαγόρα τον «άθεο» τα πολλά αφιερώματα ανθρώπων που είχαν σωθεί από ναυάγια με τη βοήθεια των θεών. Ο Διαγόρας απάντησε:
«Αν οι θεοί φρόντιζαν να σώσουν και όσους πνίγηκαν, τότε θα βλέπατε πολύ περισσότερα αφιερώματα».
25. Όταν ο Διογένης είδε έναν νεαρό να φιλοσοφεί του είπε:
«Σου αξίζει έπαινος νεαρέ, γιατί στρέφεις το ενδιαφέρον των εραστών από την ομορφιά του σώματος στην ομορφιά της ψυχής σου».
26. Ένας φτωχός πλησίασε τον Σωκράτη και του είπε:
«Θέλω να γίνω μαθητής σου, αλλά δεν έχω τίποτε, το μόνο που μπορώ να σου προσφέρω είναι ο εαυτός μου».
Ο Σωκράτης του απαντά: «Δεν καταλαβαίνεις λοιπόν ότι μου δίνεις το πιο σπουδαίο πράγμα;»
27. Προσπαθούσε ο Ζήνων ο Ελεάτης να αποδείξει στον Αντισθένη με περίπλοκα και σοφιστικά επιχειρήματα ότι δεν υπάρχει κίνηση. Ο Αντισθένης άρχισε να βαδίζει, ενώ συγχρόνως ρωτούσε τον Ζήνωνα: «Δεν νομίζεις ότι τα γεγονότα είναι πιο ισχυρά από τα επιχειρήματά σου;»
28. Υπερηφανευόταν κάποιος σε μια παρέα και έλεγε ότι είχε πάρει μέρος σε πολλούς αγώνες σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και είχε πραγματοποιήσει εξαιρετικές αθλητικές επιδόσεις. Στη Ρόδο μάλιστα είχε κάνει ένα μεγάλο άλμα που κανένας Ολυμπιονίκης δεν είχε κάνει ως τότε. Ένας από την παρέα του είπε:
«Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα» (Κι εδώ Ρόδος είναι. Γιατί δεν κάνεις το άλμα σου;)
29. Ένας Αθηναίος ταξίδευε με πλοίο με πολλούς άλλους. Ξέσπασε όμως δυνατή τρικυμία και το πλοίο ανατράπηκε. Όλοι προσπαθούσαν να σωθούν κολυμπώντας, ο Αθηναίος όμως έχανε τον καιρό του καλώντας τη θεά Αθηνά σε βοήθεια. Ένας από τους ναυαγούς, που κολυμπούσε κοντά του, του είπε:
«Συν Αθηνά και χείρα κίνει» (Φώναζε την Αθηνά, μα κούνα και τα χέρια σου).
30. Όταν είδε ο Διογένης κρατικούς ταμίες να έχουν πιάσει κάποιον που είχε κλέψει ένα μπουκάλι, παρατήρησε: «Οι μεγάλοι κλέφτες έχουν συλλάβει το μικρό κλέφτη».
31. Ρώτησε κάποιος το Διογένη ποιας πόλης είναι πολίτης κι αυτός απάντησε: «Είμαι πολίτης του κόσμου».
32. Η Ξανθίππη λέει στο Σωκράτη: «Άδικα σε καταδίκασαν σε θάνατο».
Κι ο Σωκράτης:
«Αλίμονο κι αν η καταδίκη μου ήταν δίκαιη».
33. Ο Πλάτωνας επέπληξε κάποιον γιατί έπαιζε κύβους. Εκείνος δικαιολογήθηκε: «Τα ποσά που παίζω στο παιχνίδι είναι ασήμαντα».
Ο Πλάτωνας του παρατήρησε: «Η συνήθεια όμως να παίζεις δεν είναι καθόλου κάτι ασήμαντο».
34. Ρώτησαν τον Διογένη: «Γιατί οι αθλητές είναι αναίσθητοι;»
Ο Διογένης τους έδωσε την εξήγηση: «Γιατί τα σώματά τους ξαναφτιάχνονται με κρέατα χοιρινά και βοδινά».
35. Μια μέρα η Ξανθίππη έβαλε τις φωνές στο Σωκράτη και στη συνέχεια άδειασε πάνω του μια λεκάνη νερό. Ο Σωκράτης ατάραχος είπε:
«Η Ξανθίππη κάνει ό,τι και ο Δίας: πρώτα βροντά και ύστερα βρέχει».
36. Ένας φλύαρος κουρέας, ρώτησε τον βασιλιά της Μακεδονίας, Αρχέλαο:
«Πως θες να σε κουρέψω;»
Ο Αρχέλαος απάντησε:
«Σιωπηλός»
37. Κάποιος ρώτησε τον Θεμιστοκλή:
«Τι θα ήθελες να ήσουν; Αχιλλέας ή Όμηρος;»
Ο Θεμιστοκλής ρωτά κι αυτός:
«Εσύ τι θα ήθελες να ήσουν; Νικητής στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ή αυτός που αναγγέλλει τα ονόματα των νικητών;»
38. Κάποτε, ο Κράτης, ο κυνικός φιλόσοφος, δεν απάντησε σε μια ερώτηση του φιλόσοφου Στίλπωνα, αλλά άφησε μια πορδή, εκφράζοντας έτσι την περιφρόνησή του. Ο Στίλπωνας αντιμετώπισε αυτή τη στάση, με την παρατήρηση:
«Γνώριζα ότι η απάντησή σου θα ήταν εντελώς άσχετη προς την ερώτησή μου»
39. Ο Δημοσθένης έπιασε έναν να τον κλέβει. Ο κλέφτης προσπάθησε να δικαιολογηθεί:
«Δεν ήξερα ότι αυτό που έκλεβα είναι δικό σου…»
Κι ο Δημοσθένης του είπε:
«Γνώριζες ωστόσο πολύ καλά, ότι δεν ήταν δικό σου»
40. Ο Πύρρος, ο βασιλιάς της Ηπείρου, νίκησε δυο φορές τους Ρωμαίους, αλλά έχασε πολλούς στρατιώτες και αξιωματικούς. Τότε είπε:
«Αν πετύχουμε άλλη μια νίκη σαν και αυτές, καταστραφήκαμε»
