40 αδάμαστα αποφθέγματα του Καζαντζάκη: «Δεν τον φοβάμαι τον Θεό. Τους ανθρώπους φοβάμαι. Αυτοί δεν…»

Για πρώτη φορά στα αποσπάσματα του Νίκου Καζαντζάκη;

Πώς θα νιώσετε; Σαν να κοιτάτε σ’ ένα πηγάδι αφιλτράριστης σοφίας μια φωνή που βγαίνει από την ίδια τη ψυχή της Ελλάδας. Τα λόγια του Καζαντζάκη κατέχουν μια γήινη, αδιαμαρτύρητη δύναμη, διαμορφωμένη από την αρχαία γη που τόσο σεβόταν. Οι σκέψεις του δε γλιστρούν πάνω από την επιφάνεια της ζωής, τη διαπερνούν, σαν να ήταν η πένα του καλέμι που κόβει την πέτρα της ύπαρξης για να αποκαλύψει τις ωμές, απροσχημάτιστες αλήθειες που κρύβονται από κάτω.

Κάθε απόσπασμα μοιάζει με πρόσκληση να παλέψουμε με τη ζωή με τους πιο ουσιαστικούς όρους της. Ο τρόπος με τον οποίο ο Καζαντζάκης βλέπει την ευτυχία, για παράδειγμα, ως «ένα απλό και λιτό πράγμα» απογυμνωμένο από στολίδια και ανέσεις, είναι βαθιά ηχηρός. Δεν αναζητά την ευτυχία στις πτήσεις της φαντασίας ή στα αποκτήματα, αλλά μάλλον στους ήσυχους χώρους, στο βουητό της θάλασσας, στη ζεστασιά ενός κάστανου. Μας προκαλεί να αναρωτηθούμε πόσο η δική μας ικανοποίηση εξαρτάται από πράγματα που, τελικά, απλώς μας αποσπούν την προσοχή από αυτό που έχει σημασία.

Ο Καζαντζάκης δεν αποφεύγει ούτε τον θάνατο, τον κοιτάζει αταλάντευτα, παραδεχόμενος την αντιπάθειά του χωρίς να συνθηκολογεί. Αυτό ερεθίζει μια χορδή, γιατί πόσοι από εμάς ζούμε αρνούμενοι τη θνητότητά μας, ελπίζοντας σιωπηλά να την αγνοήσουμε;

(Αξίζει κάθε λέξη, διαβάστε ολόκληρο το άρθρο παρακάτω)

Νίκος Καζαντζάκης: Πόσα γνωρίζουμε για τη ζωή του άφοβου στοχαστή;

40 αποφθέγματα του Νίκου Καζαντζάκη

1. «Ποτέ οι Έλληνες δε δούλεψαν την τέχνη για την τέχνη· πάντα η ομορφιά είχε σκοπό να υπηρετήσει τη ζωή. Και τα σώματα τα ήθελαν οι αρχαίοι όμορφα και δυνατά, για να μπορούν να δεχτούν ισορροπημένο και γερό νου. Κι ακόμα, για να μπορούν –σκοπός ανώτατος– να υπερασπίσουν το άστυ».
2. «Η φυγή δεν είναι νίκη, τ’ όνειρο είναι τεμπελιά, και μόνο το έργο μπορεί να χορτάσει την ψυχή και να σώσει τον κόσμο».
3.  «Εγώ κοιτάζω κάθε στιγμή το θάνατο· τον κοιτάζω και δε φοβούμαι· όμως και ποτέ, ποτέ δε λέω: Μου αρέσει.
   Όχι, δε μου αρέσει καθόλου! Δεν υπογράφω!»
4. «Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο -ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο».
5.  «Κάθε Έλληνας που δεν παίρνει, ας είναι και μια φορά στη ζωή του, μια γενναία απόφαση, προδίνει τη ράτσα του».
6.  «Η αιωνιότητα είναι ποιότητα, δεν είναι ποσότητα, αυτό είναι το μεγάλο, πολύ απλό μυστικό».
7. «Η ευτυχία απάνω στη γης είναι κομμένη στο μπόι του ανθρώπου. Δεν είναι σπάνιο πουλί να το κυνηγούμε πότε στον ουρανό, πότε στο μυαλό μας. Η ευτυχία είναι ένα κατοικίδιο πουλί στην αυλή μας».
8.  «Δεν υπάρχουν ιδέες, υπάρχουν μονάχα άνθρωποι που κουβαλούν τις ιδέες, κι αυτές παίρνουν το μπόι του ανθρώπου που τις κουβαλάει».
9. «Η πέτρα, το σίδερο, το ατσάλι δεν αντέχουν. Ο άνθρωπος αντέχει».
10. «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή».
11. «Αγάπα τον άνθρωπο γιατί είσαι εσύ…»
12. «Είπα στη μυγδαλιά: «Αδερφή, μίλησέ μου για το Θεό». Κι η μυγδαλιά άνθισε».
13. «Μια αστραπή η ζωή μας… μα προλαβαίνουμε».
14.  «Ό,τι δεν συνέβη ποτέ, είναι ό,τι δεν ποθήσαμε αρκετά».
15. «Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα».
16. «Ν’ αγαπάς την ευθύνη
    να λες εγώ, εγώ μονάχος μου
    θα σώσω τον κόσμο.
    Αν χαθεί, εγώ θα φταίω»
17. «Ε κακομοίρη άνθρωπε, μπορείς να μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάματα, κι εσύ να βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιά και στην απιστία! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το ξέρεις – το μαθαίνεις μονάχα την ώρα που πεθαίνεις, μα ‘ναι πολύ αργά».
18.  «Αν μια γυναίκα κοιμηθεί μόνη, ντροπιάζει όλους τους άντρες».
19. «Ο σωστός δρόμος είναι ο ανήφορος».
20. «Υπάρχει στον κόσμο τούτον ένας μυστικός νόμος – αν δεν υπήρχε, ο κόσμος θα ‘ταν από χιλιάδες χρόνια χαμένος – σκληρός κι απαραβίαστος: το κακό πάντα στην αρχή θριαμβεύει και πάντα στο τέλος νικάται».
21. «Το πρώτο σου χρέος, εχτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα, είναι να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους. Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους. Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει».
22. «Ολάνθιστος γκρεμός της γυναικός το σώμα».
23. «Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες· αυτή ‘ναι η ανώτατη λευτεριά, η πιο αψηλή, όπου με δυσκολία αναπνέει ο άνθρωπος. Αντέχεις;»
24.  «Τα τετραθέμελα του κόσμου τούτου: ψωμί, κρασί, φωτιά, γυναίκα».
25. «H καρδιά του ανθρώπου είναι ένα κουβάρι κάμπιες – φύσηξε, Χριστέ μου, να γίνουν πεταλούδες!»
26. «Η Ελλάδα επιζεί ακόμα, επιζεί νομίζω μέσα από διαδοχικά θαύματα».
27.  «Το ψέμα είναι ανανδρία».
28. «Η Κρήτη δεν θέλει νοικοκυραίους, θέλει κουζουλούς. Αυτοί οι κουζουλοί την κάνουν αθάνατη».
29. «Μαζεύω τα σύνεργά μου: όραση, ακοή, γέψη, όσφρηση, αφή, μυαλό, βράδιασε πια, τελεύει το μεροκάματο, γυρίζω σαν τον τυφλοπόντικα σπίτι μου, στο χώμα. Όχι γιατί κουράστηκα να δουλεύω, δεν κουράστηκα, μα ο ήλιος βασίλεψε».
30. «Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: «Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;» Πολέμα!» «Ένιωθα βαθιά πως το ανώτατο που μπορεί να φτάσει ο άνθρωπος δεν είναι η
31. «Γνώση μήτε η Αρετή, μήτε η Καλοσύνη μήτε η Νίκη· μα κάτι άλλο πιο αψηλό, πιο ηρωικό κι απελπισμένο: Το Δέος, ο ιερός τρόμος».
32.  «Αν μπορείς κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει».
33. «Δεν τον φοβάμαι το Θεό, αυτός καταλαβαίνει και συχωρνάει. Τους ανθρώπους φοβάμαι. Αυτοί δεν καταλαβαίνουν και δε συχωρνούν».
34.  «Όσο υπάρχουν παιδιά που πεινούν, Θεός δεν υπάρχει»!
35. «Το βουνό ανήκει στο μοναστήρι. Το μοναστήρι ανήκει στο Θεό. Και ο Θεός ανήκει σε όλους».
36.  «Σα δεν φτάσει ο άνθρωπος στην άκρη του γκρεμού, δεν βγάζει στην πλάτη του φτερούγες να πετάξει».
37. «Πού να βρω μια ψυχή σαρανταπληγιασμένη κι απροσκύνητη, σαν την ψυχή μου, να της ξομολογηθώ;»
38. «Tι θα πει λεύτερος; Αυτός που δεν φοβάται το θάνατο».
39.  «Αφεντικό σε συμπαθώ πάρα πολύ. Έχεις τα πάντα εκτός από λίγη τρέλα και όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται λίγη τρέλα… Αλλιώς δεν μπορεί να σπάσει το σκοινί και να ελευθερωθεί».
40. «Νιώθω σαν να χτυπάμε τα κεφάλια μας στα σίδερα.
    Πολλά κεφάλια θα σπάσουν.
    Μα κάποια στιγμή, θα σπάσουν και τα σίδερα».

Αν το ανυποχώρητο πάθος του Καζαντζάκη και οι βαθυστόχαστοι προβληματισμοί του μίλησαν σε κάτι μέσα σας, υπάρχουν κι άλλα να εξερευνήσετε. Ανακαλύψτε μια άλλη πτυχή της σκέψης και της ψυχής του στο άρθρο μας για το φιλοσοφικό του ταξίδι: Νίκος Καζαντζάκης: «πιστεύω ακλόνητα στην ανισότητα των ανθρώπων»

• Είχε δίκιο ο Φερνάντο Πεσσόα: «Είμαι αυτός που νομίζω; Μα νομίζω πως είμαι τόσο πολλά πράγματα…»
• Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές: «Ένας άντρας καταλαβαίνει πότε αρχίζει να γερνάει: όταν αρχίζει και μοιάζει με …»
• Ουίλιαμ Μπάτλερ Γέιτς: «Όταν γεράσεις κι ασπρίσεις …Την ομορφιά σου αγάπησαν στ’ αλήθεια ή σαν ψέμα»
• Χένρι Μίλλερ: «Αν οι άνθρωποι σταματήσουν να πιστεύουν ότι κάποια μέρα θα γίνουν θεοί, τότε σίγουρα θα …»
• Μια φορά κι έναν καιρό ο Έσσε μας είπε: «Όταν φοβόμαστε κάποιον είναι γιατί …»
• 5 φορές που ο Ίψεν είχε δίκιο (και είπε όσα φοβόμασταν να παραδεχτούμε)
• Έρμαν Έσσε: «Όλοι μας ως το τέλος της ζωής μας κουβαλάμε τα υπολείμματα της γέννησής μας»
• 20 λυτρωτικά αποφθέγματα του Καρλ Γιουνγκ ελέγχουν το ασυνείδητό μας

Φωτογραφία εξωφύλλου