30 αναγεννησιακά αποφθέγματα του Καζαντζάκη: «Αν μια γυναίκα κοιμάται μοναχή, εμείς, όλοι οι άντρες, φταίμε…»

Οι στοχασμοί του Καζαντζάκη δεν περιορίζονταν στον εξωτερικό κόσμο. Τόλμησε να εισχωρήσει στα εσωτερικά άδυτα του εαυτού, διακηρύσσοντας: “Τώρα ξέρω. Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, έχω λυτρωθεί από το μυαλό και την καρδιά, έχω ανέβει ψηλότερα, είμαι λεπρός. Αυτό είναι που θέλω. Δεν θέλω τίποτε άλλο”. 

Μπροστά στο απρόβλεπτο της ζωής, ο Καζαντζάκης έβλεπε την ύπαρξη ως ένα φευγαλέο φαινόμενο, παρομοιάζοντάς την με “μια αστραπή η ζωή μας… αλλά μπορούμε να τα καταφέρουμε”. Η αισιοδοξία του έβρισκε ρίζες στη δύναμη της ανθρώπινης βούλησης, προτρέποντας τα άτομα να διαμορφώσουν το πεπρωμένο τους μέσα στο χάος.

Το θέμα της επιθυμίας και της στενής σύνδεσής της με την πραγματικότητά μας διαπερνά τα γραπτά του: “Αυτό που δεν συνέβη ποτέ είναι αυτό που δεν θέλαμε αρκετά”, διακήρυττε, τονίζοντας τη μεταμορφωτική δυνατότητα που εμπεριέχεται στην επιδίωξη των βαθύτερων επιθυμιών μας.

Ο Καζαντζάκης δε φοβόταν να αντιμετωπίσει τα παράδοξα της ζωής, υποστηρίζοντας την καθημερινή αναγέννηση και την αποδοχή της εφήμερης φύσης του ταξιδιού μας. “Να πεθαίνεις κάθε μέρα. Να γεννιέσαι κάθε μέρα. Να αρνείσαι αυτό που έχεις κάθε μέρα”, προκαλούσε, προτρέποντας τους αναγνώστες να αγκαλιάσουν την αλλαγή ως αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξής τους.

Μας τρομάζει ακόμη η αλλαγή;

Τι ήθελε να μας πει ο Καζαντζάκης με το: «Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες…»

«Αν μια γυναίκα κοιμάται μοναχή, εμείς, όλοι οι άντρες, φταίμε…»

Με αυτή τη διαπίστωση, ο Καζαντζάκης υποδηλώνει ότι οι συλλογικές ενέργειες των ανδρών συμβάλλουν στις συνθήκες στις οποίες μπορεί να βρεθεί μια γυναίκα μόνη της. Συνεχίζει να υποστηρίζει ότι όλοι οι άνδρες έχουν κοινή ευθύνη για την ευημερία και τις επιλογές των γυναικών.

Η φράση υπονοεί ένα ηθικό και κοινωνικό καθήκον των ανδρών να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον στο οποίο οι γυναίκες δε θα αφήνονται να αντιμετωπίζουν τη μοναξιά ή τις δυσκολίες. Ο Καζαντζάκης φαίνεται να τονίζει τη διασύνδεση των ατόμων στην κοινωνία, τονίζοντας μια κοινή ευθύνη για τις συνθήκες στις οποίες βρίσκονται οι άλλοι.

Επικαλούμενος την “κρίση του Θεού”, ο Καζαντζάκης εισάγει μια πνευματική ή ηθική διάσταση στο επιχείρημα. Υποδηλώνει ότι οι άνδρες θα λογοδοτήσουν σε ένα ανώτερο, θεϊκό επίπεδο για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν συλλογικά τις γυναίκες. Πρόκειται για μια έκκληση για ενδοσκόπηση και κοινωνική αλλαγή, ενθαρρύνοντας τους άνδρες να αναλογιστούν τις συνέπειες των πράξεών τους.

30 αποφθέγματα του Καζαντζάκη

1. «Αν μια γυναίκα κοιμάται μοναχή, εμείς, όλοι οι άντρες, φταίμε. Όλοι θα ’χουμε την άλλη μέρα, στην κρίση του Θεού, να δώσουμε λόγο.»
2. «Ξέρω τώρα. Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβούμαι τίποτα, λυτρώθηκα από το νου κι από την καρδιά, ανέβηκα πιο πάνω, είμαι λέφτερος. Αυτό θέλω. Δε θέλω τίποτα άλλο»
3. «Μια αστραπή η ζωή μας… μα προλαβαίνουμε»
4. «Ό,τι δεν συνέβη ποτέ, είναι ό,τι δεν ποθήσαμε αρκετά»
5. «Να πεθαίνεις κάθε μέρα. Να γεννιέσαι κάθε μέρα. Ν’ αρνιέσαι ό,τι έχεις κάθε μέρα»
6. «Ε κακομοίρη άνθρωπε, μπορείς να μετακινήσεις βουνά, να κάμεις θάματα, κι εσύ να βουλιάζεις στην κοπριά, στην τεμπελιά και στην απιστία! Θεό έχεις μέσα σου, Θεό κουβαλάς και δεν το ξέρεις – το μαθαίνεις μονάχα την ώρα που πεθαίνεις, μα ‘ναι πολύ αργά»
7. «Ο σωστός δρόμος είναι ο ανήφορος»
8. «Ερχόμαστε από μια σκοτεινή άβυσσο· καταλήγουμε σε μια σκοτεινή άβυσσο· το μεταξύ φωτεινό διάστημα το λέμε Ζωή»
9. «Αγάπα τον άνθρωπο γιατί είσαι εσύ…»
10. «Ολάνθιστος γκρεμός της γυναικός το σώμα»
11. «Όσο υπάρχουν παιδιά που πεινούν, Θεός δεν υπάρχει»
12. «Η ευτυχία είναι πράγμα απλό και λιτοδίαιτο -ένα ποτήρι κρασί, ένα κάστανο, ένα φτωχικό μαγκαλάκι, η βουή της θάλασσας. Τίποτα άλλο»
13. «Κάθε Έλληνας που δεν παίρνει, ας είναι και μια φορά στη ζωή του, μια γενναία απόφαση, προδίνει τη ράτσα του»
14. «Η αιωνιότητα είναι ποιότητα, δεν είναι ποσότητα, αυτό είναι το μεγάλο, πολύ απλό μυστικό»
15. «Σα δεν φτάσει ο άνθρωπος στην άκρη του γκρεμού, δεν βγάζει στην πλάτη του φτερούγες να πετάξει»
16. «Θεός δεν είναι; Ό,τι του καπνίσει κάνει. Αν δεν μπορούσε να κάμει αδικίες, τι παντοδύναμος θα ’ταν;»
17. «Ο,τι επιθυμείς να το φωνάζεις δυνατά, αγρίμι να γίνεσαι. Δεν ταιριάζει η μετριότητα με τη λαχτάρα»
18. «Η ζωή όλη είναι μια φασαρία. Μόνο ο θάνατος δεν είναι. Η ζωή είναι όταν λύνεις το ζωνάρι σου και ζητάς φασαρίες»
19. «Φτάσε όπου δεν μπορείς!»
20. «Δεν υπάρχει βαρύτερη τιμωρία από τούτη: Να απαντάς στην κακία με καλοσύνη»
21. «Το μεγαλύτερο ταξίδι μας το κάνουμε με την ψυχή μας»
22. «Αξιοπρέπεια δεν είναι στο να κατέχω τιμές, αλλά στο να τις αξίζω»
23. «Ποιο είναι πάνω από τα λόγια; Η πράξη. Ποιο είναι πάνω από την πράξη; Η σιωπή»
24. «Σωτηρία θα πει να λυτρωθείς απ’ όλους τους σωτήρες· αυτή ‘ναι η ανώτατη λευτεριά, η πιο αψηλή, όπου με δυσκολία αναπνέει ο άνθρωπος. Αντέχεις;»
25. «Τα τετραθέμελα του κόσμου τούτου: ψωμί, κρασί, φωτιά, γυναίκα»
26. «Η Ελλάδα επιζεί ακόμα, επιζεί νομίζω μέσα από διαδοχικά θαύματα»
27. «Η Κρήτη δεν θέλει νοικοκυραίους, θέλει κουζουλούς. Αυτοί οι κουζουλοί την κάνουν αθάνατη»
28. «Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: “Θα νικήσουμε; Θα νικηθούμε;”. Πολέμα!»
29. «Νίκησα; Νικήθηκα; Τούτο μόνο ξέρω: Είμαι γεμάτος πληγές και στέκομαι όρθιος»
30. «Αν μπορείς, κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει»

Καζαντζάκης: «Οι πιο καλοί πεινούν κι αδικιούνται, οι πιο κακοί τρώνε και πίνουν και κυβερνούν»

Πηγή αρχικής φωτογραφίας