28η Οκτωβρίου: Πολλοί διάσημοι Έλληνες, μεταξύ των οποίων συγγραφείς, καλλιτέχνες , έκαναν την υπέρτατη θυσία για την Ελλάδα, συμμετέχοντας από την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου μέχρι την τελική απελευθέρωση της χώρας.
Οι διανοούμενοι, οι συγγραφείς και οι ποιητές αφήνουν στην άκρη τα εργαλεία γραφής τους, οι ζωγράφοι εγκαταλείπουν τα πινέλα και τις ακουαρέλες τους και οι ηθοποιοί βγαίνουν από τη σκηνή του θεάτρου για να ενωθούν για έναν σκοπό μεγαλύτερο από τους ίδιους.
Οι λογοτέχνες
Οδυσσέας Ελύτης: Ένα ενδεικτικό παράδειγμα του προαναφερθέντος φαινομένου μπορεί να βρεθεί στη ζωή και το έργο του Οδυσσέα Ελύτη. Η εμπειρία του κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου επηρέασε βαθιά ένα σημαντικό μέρος των λογοτεχνικών του δημιουργιών. Αξιοσημείωτοι σταθμοί είναι οι ποιητικές του συνθέσεις, όπως “Ηρωική και πένθιμη ωδή για τον πεσόντα αντιστράτηγο της Αλβανίας” (1945), “Αρετή στους δράκους” (1947), “Άξιον Εστί” (1959) και “Αλβανιάδα” (1962). Ο Ελύτης ξεκίνησε τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στη Γενική Διοίκηση του Πρώτου Σώματος Στρατού στις 13 Δεκεμβρίου 1940. Ακολούθως τοποθετήθηκε στην πρώτη γραμμή του μετώπου, όπου υπηρέτησε μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου 1941, οπότε και νοσηλεύτηκε στα Ιωάννινα λόγω σοβαρής μορφής κοιλιακού τύφου.
Νίκος Καββαδίας: Ο Νίκος Καββαδίας, ο διάσημος ποιητής της θάλασσας, άφησε προσωρινά τον αγαπημένο του ναυτικό κόσμο για να συμβάλει στο Αλβανικό Μέτωπο. Αρχικά υπηρέτησε ως ημινομαδικός τραυματιοφορέας και αργότερα, λόγω της εξειδίκευσής του ως ασυρματιστής, εργάστηκε στο σταθμό αναχαίτισης της ΙΙΙ Μεραρχίας. Οι εμπειρίες του στην ξηρά κατά τη διάρκεια του πολέμου καταγράφηκαν σε εκδόσεις όπως “Το δόρυ”, “Στο άλογό μου” (1941) και “Του πολέμου” (1969).
Επίσης υπήρχαν κι άλλοι στην πρώτη γραμμή όπως ο Άγγελος Βλάχος (συγγραφέας και ακαδημαϊκός), ο Άγγελος Τερζάκης, ο Ανδρέας Καραντώνης, ο Γιώργος Θεοτοκάς (όλοι συγγραφείς), ο Νικηφόρος Βρεττάκος (ποιητής), ο Νίκος Εγγονόπουλος (ποιητής και ζωγράφος) και διάφοροι άλλοι. Ακόμη και ο 56χρονος Άγγελος Σικελιανός εξέφρασε την επιθυμία να καταταγεί εθελοντικά στο Μέτωπο, αν και η προσφορά του απορρίφθηκε.
Ένα μοναδικό περιστατικό συνέβη με τον διακεκριμένο ζωγράφο Γιάννη Τσαρούχη, ο οποίος υπηρετούσε στο αλβανικό χωριό Κούτσι. Όταν άκουσε για το όραμα ενός στρατιώτη της Παναγίας σε ένα συσσίτιο, ο Τσαρούχης αποφάσισε να δημιουργήσει έναν πίνακα με την Παναγία να κρατά στα χέρια της το βρέφος Χριστό, χρησιμοποιώντας το καπάκι ενός κουτιού ρέγγας ως καμβά. Ονόμασε αυτό το έργο τέχνης “Η Παναγία της Νίκης”. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο πίνακας έγινε ευρέως γνωστός σε όλο το Μέτωπο πριν ακόμη στεγνώσει η μπογιά και θεωρήθηκε θαυματουργός.
Οι ηθοποιοί
Σίγουρα, το θέατρο παίζει αναπόσπαστο ρόλο στο εθνικό κάλεσμα στο καθήκον, καθώς οι πιο διάσημοι ηθοποιοί μας βρίσκονται στους πιο δύσκολους και επικίνδυνους “ρόλους” της ζωής τους μέσα στα αλβανικά βουνά. Ο εξαιρετικά ευγενικός και έντιμος Αλεξανδρινός, Ντίνος Ηλιόπουλος, ολοκληρώνει τη στρατιωτική του θητεία στο πεζικό, υποβάλλεται σε ένα πρόγραμμα μετεκπαίδευσης ενός μήνα ως ασυρματιστής πυροβολικού και επιστρέφει στην πατρίδα του μόλις μια μέρα πριν από το ξέσπασμα του πολέμου. Όπως είναι φυσικό, επιστρέφει αμέσως στο στρατόπεδο και αναλαμβάνει το ρόλο του ασυρματιστή της 1ης γραμμής του πυροβολικού.
Ο Λάμπρος Κωνσταντάρας, εθελοντής έφεδρος αξιωματικός στο Αλβανικό Μέτωπο, υπηρετεί μέχρι να τραυματιστεί από θραύσματα όλμου στο κεφάλι και στο ισχίο. Διασώζεται από τον σύντροφό του, Οδυσσέα Ελύτη, ο οποίος τον μεταφέρει σε ασφαλές σημείο. Λέγεται ότι, όταν αναρρώνει, ο Κωνσταντάρας εκφράζει την επιθυμία να επιστρέψει στο Μέτωπο. Παρ’ όλα αυτά, τα σημάδια της μάχης θα τον συνοδεύουν για το υπόλοιπο της ζωής του, συνοδευόμενα από το μετάλλιο του Πολεμιστή Τραυματία του Πολέμου.
Οι ρεμπέτες
Ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Γιάννης Παπαϊωάννου και ο Βασίλης Τσιτσάνης βρισκόντουσαν στο μέτωπο, μάλιστα ο Βασίλης Τσιτσάνης πριν φύγει για τον πόλεμο άφησε το μπουζούκι του στη μητέρα του και της μήνησε πως θα έρθει να το πάρει μετά τον πόλεμο.
Υπήρχαν και κάποιοι που δεν επέστρεψαν
Τη ζωή τους έχασαν οι ηθοποιοί Πάνος Πακακυριακόπουλος στην Αυλώνα και Χρήστος Μωραΐτης ο κωμικός Δήμος Αυγέας, αλλά και ο ποιητής Γιώργος Σαραντάρης.
Ο Οδυσσέας Ελύτης γράφει οργισμένος για τον χαμό του ποιητή: «Ηταν η μόνη και πιο άδικη απώλεια. Θέλω απροκάλυπτα να καταγγείλω το επιστρατευτικό σύστημα που επικρατούσε την εποχή εκείνη και που, δεν ξέρω πώς, κατάφερε να κρατήσει στα γραφεία και τις επιμελητείες όλα τα χοντρόπετσα θηρία των αθηναϊκών ζαχαροπλαστείων και να ξαποστείλει στην πρώτη γραμμή το πιο αγνό και ανυπεράσπιστο πλάσμα. Εναν εύθραυστο διανοούμενο που μόλις στεκόταν στα πόδια, που όμως είχε προφτάσει να κάνει τις πιο πρωτότυπες και γεμάτες από αγάπη σκέψεις για την Ελλάδα και το μέλλον της».
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον Ελεύθερο Τύπο
