Ο Ζαν-Πολ Σαρτρ (1905-1980) ήταν ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους του 20ού αιώνα. Η σκέψη του Σαρτρ περιλάμβανε τομείς τόσο διαφορετικούς όσο η μεταφυσική, η ηθική, η φαινομενολογία, η ψυχολογία και η μαρξιστική κριτική.
Βασικά σημεία για τον Ζαν-Πολ Σαρτρ
1. Υπαρξισμός και ελευθερία: Ο υπαρξισμός του Σαρτρ υποστηρίζει ότι η ύπαρξη προηγείται της ουσίας, πράγμα που σημαίνει ότι οι άνθρωποι δε γεννιούνται με προκαθορισμένο σκοπό ή φύση.
2. Φαινομενολογία και συνείδηση: Το πρώιμο φιλοσοφικό έργο του Σαρτρ, «Το Είναι και το Τίποτα» (1943), έχει τις ρίζες του στη φαινομενολογία, επηρεασμένο από τον Έντμουντ Χούσερλ και τον Μάρτιν Χάιντεγκερ. Ο Σαρτρ διερευνά τη φύση της συνείδησης, υποστηρίζοντας ότι η συνείδηση είναι πάντα σκόπιμη και κατευθυνόμενη προς τον κόσμο.
3. Κακή πίστη (Mauvaise Foi): Ο Σαρτρ εισήγαγε την έννοια της «κακής πίστης» για να περιγράψει την αυτοεξαπάτηση. Αυτό συμβαίνει όταν τα άτομα αρνούνται την ελευθερία τους συμμορφούμενα με κοινωνικούς ρόλους ή δικαιολογίες, αποφεύγοντας έτσι το άγχος της πλήρους ευθύνης για τις πράξεις τους.
4. Λογοτεχνικές συνεισφορές: Ο Σαρτρ δεν ήταν μόνο φιλόσοφος αλλά και διάσημος θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος. Τα έργα του, όπως το «Φυσικό» (1938) και το θεατρικό έργο «No Exit»(1944), απεικονίζουν υπαρξιακά θέματα μέσα από μυθιστορηματικές αφηγήσεις, κάνοντας τη φιλοσοφία του πιο προσιτή.
5. Πολιτική και Μαρξισμός: Τα μεταγενέστερα έργα του Σαρτρ αντικατοπτρίζουν μια βαθιά δέσμευση με τον μαρξισμό, ιδίως στην εποχή μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν και επικριτικός απέναντι στον σοβιετικό κομμουνισμό, ο Σαρτρ προσπάθησε να συμφιλιώσει τον υπαρξισμό με τη μαρξιστική θεωρία, επιδιώκοντας να συνδυάσει την ατομική ελευθερία με τη συλλογική πολιτική δράση.
Ζαν-Πολ Σαρτρ: 20 αποφθέγματα που πρέπει να έχεις διαβάσει στη ζωή σου
20 αποφθέγματα του Ζαν-Πολ Σαρτρ
- Αν αισθάνεσαι μοναξιά όταν είσαι μόνος, έχεις κακή παρέα.
- Ελευθερία δεν είναι αυτό που κάνεις, αλλά αυτό που κάνεις μετά από αυτό που σου κάνουν.
- Θέλω να διατηρήσω τον κόσμο όπως είναι, όχι γιατί μου φαίνεται καλός – αντίθετα τον θεωρώ άθλιο – αλλά γιατί ζω μέσα σ’ αυτόν και δεν μπορώ να τον καταστρέψω χωρίς να καταστραφώ μαζί του.
- Όταν οι πλούσιοι κάνουν πόλεμο, είναι οι φτωχοί που πεθαίνουν.
- Ο φασισμός δεν ορίζεται από τον αριθμό των θυμάτων, αλλά από τον τρόπο που τα σκοτώνει.
- Μισώ τα θύματα που σέβονται τους δήμιους τους.
- Έχω συνειδητοποιήσει ότι όλα μας τα προβλήματα προκύπτουν από την αποτυχία μας να χρησιμοποιήσουμε μια απλή και ξεκάθαρη γλώσσα.
- Δεν μπορεί να γίνει κανείς άγιος όταν δουλεύει δεκαέξι ώρες την ημέρα.
- Όλα έχουν γίνει κατανοητά, εκτός από το πώς να ζούμε.
- Πρέπει να φοβάσαι, παιδί μου. Έτσι θα γίνεις νομοταγής πολίτης.
- Ελευθερία δεν είναι αυτό που κάνεις, αλλά αυτό που κάνεις μετά από αυτό που σου κάνουν.
- Μια αγάπη, μια καριέρα, μια επανάσταση. Τόσα πράγματα που αρχίζει κανείς αγνοώντας την έξοδο.
- Μια χαμένη μάχη είναι η μάχη που νομίζεις ότι έχασες.
- Όπως όλοι οι ονειροπόλοι, έκανα το λάθος να πιστέψω πως το ξύπνημα από το όνειρο ήταν η πραγματικότητα.
Η αποδοχή δεν είναι αγάπη για τον Γκαίτε: «Άν σε δεχτώ όπως είσαι, θα σε κάνω χειρότερο»
