Ο Πλάτωνας διερωτάται: Ποια είναι η φύση της δικαιοσύνης και πώς διαμορφώνει την κοινωνία;
Τα λόγια του Πλάτωνα μάς διεγείρουν να σκεφτούμε κριτικά για την ηγεσία, την ηθική και τον ρόλο της φιλοσοφίας στην καθοδήγηση τόσο της ατομικής όσο και της κοινωνικής δράσης. Παρακάτω παρατίθενται πέντε βασικά σημεία για να πλαισιώσετε τη φιλοσοφία του Πλάτωνα προτού εντρυφήσετε στα αποφθέγματά του:
Θεωρία των μορφών: Ο Πλάτων εισήγαγε την έννοια των «Μορφών» ή «Ιδεών», οι οποίες πίστευε ότι αποτελούσαν την αληθινή ουσία της πραγματικότητας. Ο υλικός κόσμος, σύμφωνα με αυτόν, είναι μια απλή σκιά αυτών των τέλειων μορφών. Σ’ αυτό το βασίλειο των ιδεών, η δικαιοσύνη, η ομορφιά και η καλοσύνη υπάρχουν στην πιο αγνή τους μορφή, καθοδηγώντας την ανθρώπινη κατανόηση.
Φιλόσοφος-Βασιλιάς: Στη Δημοκρατία, ο Πλάτωνας υποστήριξε ότι οι ιδανικοί κυβερνήτες πρέπει να είναι φιλόσοφοι-βασιλιάδες, άτομα που διαθέτουν σοφία, αρετή και γνώση των μορφών. Πίστευε ότι μόνο αυτά τα φωτισμένα άτομα θα μπορούσαν να κυβερνήσουν δίκαια και να αποτρέψουν την κοινωνία από το να βυθιστεί στην τυραννία ή στο χάος.
Η Αλληγορία του Σπηλαίου: Μια από τις πιο διάσημες μεταφορές του Πλάτωνα, η «Αλληγορία του Σπηλαίου», απεικονίζει πως οι άνθρωποι συχνά παγιδεύονται στην άγνοια, μπερδεύοντας τις σκιές με την πραγματικότητα. Μόνο μέσω της φιλοσοφικής έρευνας μπορεί κανείς να ξεφύγει από το σπήλαιο και να κατανοήσει την αλήθεια.
Η εκπαίδευση ως δρόμος προς την αρετή: Ο Πλάτων έδινε μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση, πιστεύοντας ότι μέσω της κατάλληλης διδασκαλίας, τα άτομα θα μπορούσαν να αφυπνίσουν την έμφυτη ικανότητά τους για λογική και ηθική κατανόηση.
Δικαιοσύνη και ψυχή: Για τον Πλάτωνα, η δικαιοσύνη δεν ήταν απλώς ένα κοινωνικό κατασκεύασμα, αλλά μια αντανάκλαση της εσωτερικής αρμονίας. Υποστήριζε ότι η δικαιοσύνη επέρχεται όταν κάθε μέρος της ψυχής – ο λόγος, το πνεύμα και η επιθυμία – εκπληρώνει τον κατάλληλο ρόλο του.
Πλάτωνας: «Τον βλάκα μπορείς να τον καταλάβεις από δυο ενδείξεις…» – 20 αποφθέγματά του
20 αποφθέγματα του Πλάτωνα
- Η υπερβολική ελευθερία μοιάζει με υπερβολική δουλεία, αφού αλλάζει και τον πολίτη και την πολιτεία
- Μια από τις τιμωρίες που δεν καταδέχεσαι να ασχοληθείς με την πολιτική είναι ότι καταλήγεις να σε κυβερνούν οι κατώτεροί σου.
- Οι σοφοί μιλούν επειδή έχουν κάτι να πουν. Οι ανόητοι μιλούν επειδή πρέπει κάτι να πουν.
- Εκείνος που θέλει να γίνει άριστος, δεν πρέπει να αγαπά περισσότερο τον εαυτό του, μήτε τα δικά του, αλλά τα δίκαια.
- Όπως λένε οι κτίστες, οι μεγάλες πέτρες δεν στέκονται καλά χωρίς τις μικρότερες.
- Όμοιος ομοίω αεί πελάζει. (Όμοιος τον όμοιο αγαπά κι όμοιος τον όμοιο θέλει.)
- Φαίνεται πως η υπερβολική ελευθερία μετατρέπεται σε υπερβολική υποδούλωση
- Αυτό που αξίζει δεν είναι να ζεις για να αποκτήσεις περισσότερα αλλά να ζεις καλά
- Ο θεός δεν έχει ευθύνη για τις πράξεις αυτών που έχουν ελευθερία επιλογής
Άνθρωπος: αυτός που αναλογίζεται και κρίνει όσα έχει δει. - Δεν πρέπει να νοιαζόμαστε τόσο πολύ, για το τι θα πουν για μας οι πολλοί, αλλά τι θα πει όποιος ξέρει καλά για τα δίκαια και τα άδικα, ο ένας δηλαδή και αυτή θα είναι η αλήθεια.
- Καλύτερα να σε αδικούν παρά να αδικείς
- Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν
- Άγνοια, η ρίζα και ο μίσχος όλου του κακού.
- Από τις απολαύσεις, άλλες μεν είναι καλές κι άλλες κακές. Καλές μεν είναι οι ωφέλιμες, κακές είναι οι βλαβερές. Σκοπός όλων των πράξεών μας πρέπει να είναι το καλό και χάριν αυτού πρέπει τα πάντα να πράττουμε.
- Αυτός που κλέβει λίγα κλέβει με την ίδια επιθυμία με αυτόν που κλέβει πολλά, αλλά με μικρότερη δύναμη.
- Αφήστε τους γονείς να κληροδοτήσουν στα παιδιά τους όχι πλούτη, αλλά το πνεύμα του σεβασμού.
- Δεν είναι δυνατόν δύο κακοί να γίνουν ποτέ φίλοι, ούτε ένας καλός να μην έχει φίλο καλό.
- Δικαιοσύνη σημαίνει ο καθένας να νοιάζεται για τις δουλειές του και να μην αναμιγνύεται στις δουλειές των άλλων.
- Εάν ο άνθρωπος λάβει την ορθή παιδεία, μέσα του ξυπνάει σφοδρή η δύναμη και η θέληση να αναπτυχθεί ως το θεϊκότερο και ημερότερο ζώο. Αλλά αν δεν τύχη της καλής και επιμελούς ανατροφής, γίνεται το πιο άγριο απ’ όσα γεννάει η γη.
- Αυτή η πόλη είναι αυτό που είναι γιατί οι πολίτες της είναι αυτό που είναι.
