10 ταινίες με άρωμα Ανατολής

Ταινίες με άρωμα… ανατολής

Ταινίες φερμένες από μακριά, που παρουσιάζουν στο κινηματογραφικό κοινό, η καθεμία με τον δικό της προσωπικό τρόπο και ύφος τη Μέση Ανατολή, με κύριο γνώμονα το μέσο άνθρωπο. Ο άνθρωπος αυτός σκέφτεται και δρα με βάση το περιβάλλον του, το οποίο στα δικά μας δυτικά μάτια, φαντάζει εξωτικό και πολύ συχνά εχθρικό λόγω των συνθηκών που επικρατούν σε αυτό. Παιδιά, νέοι και μεγαλύτερης ηλικίας άνθρωποι έχουν να μας πουν μια ιστορία άξια της προσοχής μας. Ας τους ακούσουμε λοιπόν!

1. Η Επίσκεψη της Μπάντας, 2007 (The Band’s Visit)

Τα μέλη της Αστυνομικής Μπάντας της Αλεξάνδρειας φτάνουν στο γειτονικό Ισραήλ, καλεσμένοι για να παίξουν σε μία τελετή εγκαινίων σε κάποια μακρινή πόλη. Η περίπλοκη γραφειοκρατία, όμως, σε συνδυασμό με την κακή τους τύχη, τους αναγκάζει να ψάξουν μόνοι τους για τον προορισμό τους. Ο δρόμος –και η κακή τους τύχη πάλι- τους φέρνει σε μια σχεδόν εγκαταλελειμμένη κωμόπολη με το ίδιο όνομα στην οποία θα αναγκαστούν να μείνουν για ένα βράδυ. Εκεί, θα γνωρίσουν μια σειρά ιδιαίτερων ανθρώπων με πρωταρχική φιγούρα τη γοητευτική Dina. Η νύχτα αυτή θα μείνει αξέχαστη σε όλους…

Ο Eran Kolirin σκηνοθετεί μια ταινία χαμηλών τόνων, που μπλέκει όμορφα το χιούμορ με την ευαισθησία. Αποφεύγοντας τους εύκολους μελοδραματισμούς, η ταινία παραμένει φαινομενικά απλή, κουβαλάει όμως πολλή ουσία η οποία σπάνια εκφράζεται με λόγια, παρά με τα βαθιά, εκφραστικότατα βλέμματα των εξαιρετικών πρωταγωνιστών της.

Σκηνοθεσία: Eran Kolirin
Σενάριο: Eran Kolirin
Ηθοποιοί: Sasson Gabai, Ronit Elkabetz, Saleh Bakri, Khalifa Natour
Είδος: Δραματική, κοινωνική
Διάρκεια: 87′
Γλώσσα: Αραβικά, Αγγλικά, Εβραϊκά
Χώρα: Ισραήλ, Γαλλία

2. Τα Παιδιά του Παραδείσου, 1997 (Children of Heaven)

Ο μικρός Ali βγαίνει για τα καθημερινά ψώνια της οικογένειάς του και αφηρημένος, ξεχνάει σε έναν πάγκο τη σακούλα με τα ροζ παπούτσια της μικρής του αδερφής. Όταν θα το αντιληφθεί θα είναι αργά. Τα παπούτσια έχουν κάνει φτερά. Μέχρι να βρουν τη λύση, τα δύο παιδιά θα μοιράζονται εναλλάξ το ίδιο, μοναδικό ζευγάρι παπούτσια για να πηγαίνουν σχολείο. Οι ελπίδες του Ali θα αναπτερωθούν όταν θα μάθει για έναν αγώνα δρόμου με τρίτο έπαθλο ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια.

Η ζωή στην Τεχεράνη είναι φτωχή, μα κρύβει στα στενά της την ελπίδα και το χαμόγελο. Μια ταινία-διαμαντάκι από τον Majid Majidi, με δύο υπέροχους μικρούς πρωταγωνιστές, κωμικά στοιχεία που χρωματίζουν ακόμα και τις πιο δραματικές σκηνές, και, τέλος, μια υπόθεση με κύριο συστατικό την πιο αγνή μορφή αγάπης, αυτή ενός μικρού παιδιού.
Η ταινία δικαιωματικά απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 1999.

Σκηνοθεσία: Majid Majidi
Σενάριο: Majid Majidi
Ηθοποιοί: Amir Farrokh Hashemian, Bahare Seddiqi
Είδος: Δραματική
Διάρκεια: 89′
Γλώσσα: Περσικά
Χώρα: Ιράν

3. Ο Γάμος της Ρανά, 2002 (Rana’s Wedding)

H Rana είναι 17 ετών και ερωτευμένη με τον Khalil. Οι δυο τους είναι αποφασισμένοι να παντρευτούν παρά τις αντιρρήσεις του πατέρα της. Μέχρι το μοιραίο εκείνο πρωί που ο πατέρας της της ανακοινώνει πως στις τέσσερις το μεσημέρι εγκαταλείπει τη χώρα, θέτοντάς της το εξής δίλημμα: ή να παντρευτεί κάποιον από τους υποψήφιους γαμπρούς που ο ίδιος έχει διαλέξει ή να φύγει μαζί του από την Παλαιστίνη. Με κύριο αντίπαλο τον χρόνο η Rana επιδίδεται σε έναν εξουθενωτικό αγώνα δρόμου προς αναζήτηση του αγαπημένου της Khalil· είναι αποφασισμένη να τον βρει και μέχρι την ώρα αναχώρησης του πατέρα της να τον έχει ήδη παντρευτεί.

Ο Hany Abu – Asad γυρνάει ένα road movie που διαδραματίζεται στην Παλαιστίνη, εκεί όπου το ενδεχόμενο πολέμου και η απειλή θανάτου πλανώνται πάνω από τα κεφάλια των κατοίκων της επί καθημερινής βάσης. Παρ’ όλα αυτά, ο σκηνοθέτης επιλέγει να επικεντρωθεί στα μικρά καθημερινά πράγματα, στις κωμικές καταστάσεις που πολύ συχνά δημιουργεί η σοβαρότητα και το δράμα. Η κάμερά του παρακολουθεί από κοντά τη Rana, μια ανατολίτισσα κοπέλα διαφορετική από τις περισσότερες, με φλογερό ταπεραμέντο, θάρρος και πολύ συχνά θράσος, χαρακτηριστικά που δίνουν μια νότα ανάτασης σε ολόκληρη την καταπιεσμένη κοινωνία των Παλαιστινίων.

Παρότι δεν τιμήθηκε από πολλά φεστιβάλ, οι Θεσσαλονικείς (και όχι μόνο) αναγνώρισαν την αξία της και της χάρισαν το βραβείο Καλύτερης Ταινίας Χρυσός Αλέξανδρος στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 2002.

Σκηνοθεσία: Hany Abu-Assad
Σενάριο:  Liana Badr, Ihab Lamey
Ηθοποιοί:  Clara Khoury, Khalifa Natour, Ismael Dabbag
Είδος: Δραματική, Κωμωδία
Διάρκεια: 90′
Γλώσσα: Αραβικά
Χώρα: Παλαιστίνη/ Ολλανδία/ Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα

4. Ο Βούδας Λιποθύμησε από Ντροπή, 2007 (Budha Collapsed out of Shame)

Η μικρή Bakhtay έχει ένα όνειρο ζωής: Να πάει σχολείο. Σε περιοχές, όμως, όπως το Αφγανιστάν, τέτοια όνειρα δεν είναι ούτε εύκολα ούτε αυτονόητα. Χωρίς το απαραίτητο μολύβι και τετράδιο, η Bakhtay δεν μπορεί να πάει σχολείο. Αποφασίζει, λοιπόν, να βρει τρόπο για να τα αγοράσει. Τότε ξεκινάει και η μεγάλη της Οδύσσεια. Από τη σπηλιά στην οποία ζει μέχρι το σχολείο, η διαδρομή είναι γεμάτη εμπόδια και κινδύνους, όπως ακριβώς είναι και η αφγανική πραγματικότητα.

Μέσα από τα μάτια της μικρής Bakhtay, βλέπουμε την απλή, μα και τόσο δύσκολη καθημερινότητα του Αφγανιστάν. Από σκηνές όπως αυτή της συμμορίας των μικρών αγοριών που παίζουν πόλεμο, μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε πως η βία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των τόπων αυτών, και αναπόφευκτο όπλο των κατοίκων της για την επιβίωση τους, από την τρυφερή τους κιόλας ηλικία.
Η νεαρή σκηνοθέτις Hana Makhmalbaf, μόλις 19 χρονών όταν γύρισε την ταινία, τολμάει και δημιουργεί μια δυνατή αλληγορία για τη σχέση μεταξύ της δυνατής Δύσης και της αδύναμης μικρής Ανατολής, έρμαιο πάντα των μεγάλων ξένων συμφερόντων.

Σκηνοθεσία: Hana Makhmalbaf
Σενάριο:Hana Makhmalbaf
Ηθοποιοί: Abbas Alijome, Abdolali Hoseinali, Nikbakht Noruz
Είδος: Δραματική
Διάρκεια: 81′
Γλώσσα: Περσικά
Χώρα: Ιράν

5. Η Πέτρα της Υπομονής, 2012 (The Patience Stone)

Η ηρωίδα της ταινίας δεν έχει όνομα. Θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε γυναίκα κάτω από την μπούργκα, μία από όλες εκείνες τις τρομαγμένες, καταπιεσμένες, σαν σκιές υπάρξεις που ακροβατούν ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο κάποιας μουσουλμανικής χώρας που βρίσκεται σε πόλεμο. Η γυναίκα αυτή, παρά τον πόλεμο που καραδοκεί έξω από την πόρτα της, παραμένει πιστή στα συζυγικά της καθήκοντα φροντίζοντας καθημερινά τον άντρα της που βρίσκεται σε κώμα.

Μια μέρα σαν όλες τις άλλες θα αρχίσει να του μιλά. Ψιθυριστά στην αρχή, με λόγια μασημένα. Όσο οι μέρες περνούν, ο ψίθυρος θα γίνει κραυγή, μιλώντας του για όλα εκείνα που φοβόταν να πει, να νιώσει, να ζήσει. Όσο η φωνή της δυναμώνει, τόσο υψώνει το ανάστημά απέναντι στην μπούργκα, στην κοινωνική καταπίεση, στον πόλεμο.

Bασισμένη στο ομώνυμο βραβευμένο μυθιστόρημα του Ατίκ Ραχίμι, Η Πέτρα της Υπομονής, αποτελεί έναν μονόλογο-φωτιά για όλα εκείνα που καταπνίγουν τη γυναικεία φύση και της στερούν κυριολεκτικά και μεταφορικά την ελευθερία της. Η ταινία θα μπορούσε να ερμηνευτεί και σαν μια αλληγορία για την καταπίεση και κακομεταχείριση που βιώνουν πολλές χώρες της Ανατολής από τα ξένα συμφέροντα. Μια ταινία που δίνει χρόνο στην ηρωίδα του να χτίσει την επανάστασή της, με λόγο μεστό, λιτό, που καταφέρνει και αγγίζει κατευθείαν την καρδιά μας.

Η Golshifteh Farahani κατάφερε να κερδίσει μια σειρά σημαντικών κινηματογραφικών βραβείων χάρη στη συγκλονιστική της ερμηνεία.

Σκηνοθεσία: Atiq Rahimi
Σενάριο: Jean-Claude Carrière, Atiq Rahimi
Ηθοποιοί: Golshifteh Farahani, Hamid Djavadan
Είδος: Δραματική, Πολεμική
Διάρκεια: 102′
Γλώσσα: Περσικά
Χώρα: Αφγανιστάν/Γαλλία/Γερμανία/Αγγλία

6. Η Λεμονιά, 2008 (Lemon Tree)

Η χήρα Salma ζει μόνη της σε ένα μικρό χωριό στη Δυτική Όχθη της Παλαιστίνης. Μοναδική της απασχόληση είναι το κτήμα με τις λεμονιές της, κληρονομιά που της άφησε ο πατέρας της αφότου πέθανε και μοναδική πηγή εισοδήματος. Η καθημερινότητά της αλλάζει όταν δίπλα στο κτήμα της έρχεται και χτίζει το νέο του σπίτι ο Υπουργός Άμυνας του Ισραήλ. Φοβούμενος πως τα δέντρα θα αποτελέσουν καμουφλάζ για πιθανές τρομοκρατικές ενέργειες, δίνει διαταγή να τα ξεριζώσουν. Η Salma αποφασισμένη να σώσει την ιδιοκτησία της, κινείται νομικά ενάντια στον υπουργό, φτάνοντας μέχρι και στο Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ. Στον αγώνα της έχει ως σύμμαχο έναν νεαρό δικηγόρο.

Έχοντας στις αποσκευές τις το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, Η Λεμονιά εξιστορεί την εναντίωση του «Δαυίδ» απέναντι στον «Γολιάθ». Μια ταινία με κεντρικό γνώμονα τον αδύναμο άνθρωπο που σηκώνει το ανάστημά του απέναντι στον Δυνατό.

Σκηνοθεσία: Eran Riklis
Σενάριο: Suha Arraf, Eran Riklis
Ηθοποιοί: Hiam Abbass, Doron Tavory, Ali Suliman, Rona Lipaz-Michael, Tarik Kopty
Είδος: Δραματική
Διάρκεια: 106’
Γλώσσα: Αραβικά/ Εβραϊκά /Αγγλικά
Χώρα: Ισραήλ/ Γερμανία/ Γαλλία

 7. Ένας Χωρισμός, 2011 (A Separation)

O Nader και η Simin είναι παντρεμένοι και κατοικούν στο Ιράν. Η Simin είναι αποφασισμένη να φύγει από τη χώρα θέλοντας να προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες και ελευθερίες στην κόρη τους. Κάτι που ο Nader δε συμμερίζεται, όντας υπόχρεος να φροντίζει τον άρρωστο πατέρα του. Ανήμπορος να τα βγάλει μόνος πέρα, προσλαμβάνει μια θεοσεβούμενη γυναίκα για να τον περιποιείται. Μια κλοπή, μια λάθος κίνηση και μια συζήτηση φέρνουν όλους τους ήρωες στις αίθουσες δικαστηρίου όπου τα ψέματα, οι κατηγορίες και η αλήθεια περιπλέκονται σε έναν αλλόκοτο ιστό.

Η ταινία του Asghar Farhadi θίγει ζητήματα που αφορούν τη δικαιοσύνη, τις υπάρχουσες κοινωνικές τάξεις, τη φυλετική ιεραρχία της κοινωνίας και μέσα από όλα αυτά την ανώτατη θέση που κατέχει η θρησκεία μέσα σε κάθε πτυχή της ιρανικής καθημερινότητας. Ο Θεός παρακολουθεί και κρίνει, επηρεάζοντας και περιορίζοντας την ελεύθερη βούληση και δράση όλων όσων κατοικούν σε τέτοια θεοκρατούμενα κράτη όπως το Ιράν.

Το 2012, μεταξύ άλλων, κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας, φτάνοντας τον εντυπωσιακό αριθμό των 77 βραβείων παγκοσμίως.

Σκηνοθεσία: Asghar Farhadi
Σενάριο: Asghar Farhadi
Ηθοποιοί:  Peyman Moaadi, Leila Hatami, Sareh Bayat
Είδος: Δραματική
Διάρκεια: 123’
Γλώσσα: Περσικά
Χώρα: Ιράν

8.Μέσα από τις Φλόγες, 2010 (Incendies)

O Simon και η Jeanne, δίδυμα αδέρφια, μαθαίνουν έκπληκτοι από τη διαθήκη της προσφάτως αποθανούσας μητέρας τους, μυστικά της οικογενείας τους που μέχρι τώρα παρέμεναν καλά κρυμμένα. Ξεκινούν λοιπόν ένα δύσκολο ταξίδι στη Μέση Ανατολή προκειμένου να βρουν απαντήσεις σε διαχρονικά ερωτήματα σχετικά με το παρελθόν της τελευταίας όσο και των ίδιων. Εκεί θα έρθουν αντιμέτωποι με άγνωστες πτυχές της ζωής της μητέρας τους και τον πάντα παρόντα πόλεμο που αναπόφευκτα επηρεάζει και διαμορφώνει τη μοίρα των ανθρώπων με μελανά χρώματα. 

Μια ταινία δαιδαλώδης, με σενάριο που αρχικά ξετυλίγεται αργά και ολοένα αυξάνει το ρυθμό του, φέρνοντας στο νου αρχαία ελληνική τραγωδία. Μια ιστορία ενός κόσμου όχι και τόσο μακρινού, μιας πραγματικότητας υπαρκτής και σκληρής που συναντάται -και θα συναντάται δυστυχώς σε βάθος χρόνου- σε πολλές γωνιές του πλανήτη.

Με δεκάδες βραβεία στο ενεργητικό της, το Μέσα από τις Φλόγες κατάφερε και απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας το 2011.

Σκηνοθεσία: Denis Villeneuve
Σενάριο: Denis Villeneuve (σενάριο), Wajdi Mouawad (θεατρικό κείμενο)
Ηθοποιοί:  Lubna Azabal, Mélissa Désormeaux-Poulin,Maxim Gaudette
Είδος: Δραματική
Διάρκεια: 130’
Γλώσσα: Γαλλικά/ Αραβικά/ Αγγλικά
Χώρα: Καναδάς/ Γαλλία

9. Μαζί, Ποτέ!, 2014 (Head – On)

O Cahit, ένας αργόσχολος και παραιτημένος από τη ζωή σαραντάχρονος Τούρκος, περιφέρεται ασκόπως στα μπαρ του Αμβούργου καταναλώνοντας τεράστιες ποσότητες αλκοόλ. Η Sibel, εικοσικάτι χρονών, ασφυκτιά κάτω από τον αυστηρό τουρκικό γονικό ζυγό αποζητώντας απελπισμένα την ελευθερία. Θα γνωριστούν στο νοσοκομείο και η Sibel με θράσος και απειλές θα πείσει τον Cahit να προβούν σε λευκό γάμο, ως μοναδικό τρόπο διαφυγής της πρώτης από το πιεστικό οικογενειακό περιβάλλον της. Η ταινία παρακολουθεί τη σχέση των δύο αυτών ανθρώπων και το πώς εν τέλει καταλήγουν να δεθούν.

Έπειτα από δύο ταινίες μικρού μήκους και δύο ακόμα φιλμ, ο ταλαντούχος Fatih Akin επιστρέφει στη θέση του σεναριογράφου και του σκηνοθέτη, παρουσιάζοντας το Μαζί, Ποτέ!, μία ταινία με δόσεις ακραίου δράματος που σε ορισμένες στιγμές αναβλύζει αυθόρμητα χιούμορ. Η ευρωπαϊκή αύρα μπλέκεται με τη συγκριτικά συντηρητική  τουρκική κουλτούρα, δημιουργώντας ένα εξαίρετα περίπλοκο αποτέλεσμα.

Η ταινία απέσπασε βραβεία τόσο σε γερμανικά όσο και ευρωπαϊκά φεστιβάλ, με αποκορύφωμα το βραβείο Χρυσής Άρκτου στo φεστιβάλ κινηματογράφου του Βερολίνου.

Σκηνοθεσία: Fatih Akin
Σενάριο: Fatih Akin
Ηθοποιοί:  Birol Ünel, Sibel Kekilli
Είδος: Δραματική
Διάρκεια: 121’
Γλώσσα: Γερμανικά/ Τούρκικα/ Αγγλικά
Χώρα: Γερμανία/ Τουρκία

10. Γράψε Λάθος, 2011 (Footnote)

Πατέρας και γιος, καθηγητές στο ίδιο πανεπιστήμιο, έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στη μελέτη των ταλμουδικών κειμένων. Η σχέση τους ανταγωνιστική, ο πατέρας προσκολλημένος στις παλαιές αρχές και φοβούμενος το κατεστημένο, ο γιος ακούραστος κυνηγός της πολυπόθητης αναγνώρισης η οποία έχει επέλθει, ξεπερνώντας τη φήμη του πατέρα του. Ένα βραβείο υψηλού κύρους και ένα λάθος τηλεφώνημα θα αποτελέσουν το κερασάκι στην τούρτα για τη σχέση των δύο αντρών.

Χρησιμοποιώντας σε πολλά σημεία το χιούμορ, ο Joseph Cedar δημιουργεί μια κατά τα άλλα σοβαρή και λιτή ταινία που εξετάζει τον αντρικό εγωισμό και τη διαχρονική διαμάχη πατέρα-γιου. Δυο γενιές παλεύουν, η μία για να παραμείνει στο προσκήνιο παρότι έχει ξεφτίσει η μπογιά της, και η νεότερη για να δώσει στη φρέσκια μπογιά της τη θέση που της αξίζει.

Η ταινία ήταν υποψήφια για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας το 2011 και κέρδισε το Βραβείο Καλύτερου Σεναρίου στο Φεστιβάλ Καννών την ίδια χρονιά.

Σκηνοθεσία: Joseph Cedar
Σενάριο: Joseph Cedar
Ηθοποιοί: Shlomo Bar-Aba, Lior Ashkenazi
Είδος: Δραματική, Κωμωδία
Διάρκεια: 103’
Γλώσσα: Εβραϊκά
Χώρα: Ισραήλ

Κείμενο: Σοφία Γκορτζή (Lavart)