Όταν πρόκειται για τις λεπτές αποχρώσεις της γλώσσας, συχνά «σκοντάφτουμε» σε οικείες φράσεις, νομίζοντας ότι ξέρουμε τι σημαίνουν ή πως πρέπει να ακούγονται. Και τότε, φυσικά υπάρχει το περιβόητο «ο κάτωθι υπογεγραμμένος».
Αν αυτή η φράση ακούγεται σαν κάτι που προέρχεται από σύμβαση που υπογράφεται σε βλοσυρό κυβερνητικό γραφείο, αυτό συμβαίνει επειδή έτσι είναι. Αλλά επειδή κάτι είναι συνηθισμένο δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό. Ας αναλύσουμε λοιπόν αυτά τα κλασικά λάθη με μια δόση χιούμορ και μια πρέζα πολιτιστικών αναφορών. Εξάλλου, ποιος δεν αγαπάει μια καλή γλωσσική περιπέτεια;
(Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο παρακάτω)
8 δύσκολες ελληνικές λέξεις – Τι είναι ο «διαπρύσιος» και τι σημαίνει το «κνώδαλο»;
Πάμε να δούμε τα εξής κοινά γλωσσικά λάθη και πώς να τα αποφύγουμε:
Ο κάτωθι υπογράφων
ΟΧΙ: ο κάτωθι υπογεγραμμένος
Αυτό το λάθος το συναντάμε σχεδόν σε όλα τα δημόσια έγγραφα. Η λέξη υπογεγραμμένος σημαίνει “αυτός που έχει ήδη υπογράψει”, ενώ το σωστό είναι ο κάτωθι υπογράφων, δηλαδή “αυτός που υπογράφει τώρα”. Το μπέρδεμα φαίνεται να προέρχεται από τη μετάφραση της αγγλικής λέξης undersigned ή της γαλλικής soussigne. Επίσης, πολλοί θεωρούν περιττή τη λέξη κάτωθι, αφού το νόημα της ήδη υπάρχει στο υπο- του υπογράφων.
Παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο
ΟΧΙ: απελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο
Η σωστή φράση προέρχεται από την προσευχή του Ιησού στη Γεσθημανή. Εκεί, ο Ιησούς παρακαλά τον Πατέρα του να τον απαλλάξει από το μαρτύριο που τον περιμένει: «πάτερ μου, εἰ δυνατόν ἐστι, παρελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τό ποτήριον τοῦτο· πλήν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλ’ ὡς σύ.» Η λέξη παρελθέτω (από το ρήμα παρέρχομαι) σημαίνει “να περάσει”, ενώ απελθέτω θα σήμαινε “να φύγει”.
Ο ζάπλουτος
ΟΧΙ: ο ζάμπλουτος
Αν και η λέξη φαίνεται μοντέρνα, είναι αρχαιοελληνικής προέλευσης. Προέρχεται από το ζα- (πολύ) και το πλούτος. Η παραλλαγή ζάμπλουτος δημιουργήθηκε από σύγχυση με τη λέξη πάμπλουτος (παν + πλούτος).
Υπέρ το δέον
ΟΧΙ: υπέρ του δέοντος
Το σωστό είναι υπέρ το δέον, που σημαίνει “πέρα από το απαραίτητο”. Η λανθασμένη φράση υπέρ του δέοντος φαίνεται να επηρεάστηκε από την αντίστοιχη φράση πέραν του δέοντος, η οποία όμως έχει διαφορετική δομή.
Το φιλοθέαμον
ΟΧΙ: το φιλοθεάμον
Η σωστή λέξη είναι φιλοθέαμον, ένα λόγιο επίθετο. Όταν είναι ουδέτερο, όπως στη φράση “το φιλοθέαμον κοινό”, ο τόνος πηγαίνει στην προπαραλήγουσα. Ο τύπος φιλοθεάμον χρησιμοποιείται εσφαλμένα στις περισσότερες περιπτώσεις.
Επί το έργον
ΟΧΙ: επί τω έργω
Η φράση επί το έργον σημαίνει “εν ώρα εργασίας” και απαντά αυτούσια στην αρχαία ελληνική. Το μπέρδεμα με το επί τω έργω ίσως προέρχεται από το ότι η πρόθεση επί συντάσσεται και με τη δοτική, πέρα από την αιτιατική ή τη γενική. Ωστόσο, εδώ το σωστό είναι η αιτιατική.
Υποχρεούται ή υποχρεώνεται;
Και τα δύο είναι σωστά, αλλά έχουν διαφορετική σημασία:
Υποχρεούται: σημαίνει “έχει την υποχρέωση να”. Π.χ., “Οι υπάλληλοι υποχρεούνται να φορούν στολή”.
Υποχρεώνεται: σημαίνει “αναγκάζεται”. Π.χ., “Ο διευθυντής υποχρεώθηκε να παραιτηθεί”.
Αυτές οι μικρές αλλά ουσιαστικές διαφορές στη χρήση των λέξεων μπορούν να κάνουν τη γλώσσα μας ακόμα πιο σαφή και εκφραστική!
Διαβάστε περισσότερα για τις όμορφες ιστορίες των λέξεων:
- 12 ελληνικές λέξεις που θα σας ξαφνιάσουν (και τι κρύβουν)
- Τι σημαίνει η λέξη ασκαρδαμυκτί – Πώς τη χρησιμοποιούμε ;
- «Πόνεσαν τα μάτια μας»: 9 λέξεις που γράφεις συνέχεια λάθος
- 10 ελληνικές λέξεις που χρησιμοποιούνται διεθνώς και μόνο λίγοι γνωρίζουν
- 9 ελληνικές λέξεις που δεν είναι ελληνικές
- 14 ξένες λέξεις που προφέρουμε οι περισσότεροι λάθος
- Αυτές οι 8 λέξεις δεν είναι ελληνικές, όπως φανταζόσουν
- 20 λέξεις που γεννήθηκαν από την πένα του Σαίξπηρ
- 9 λέξεις που πρέπει να εγκαταλείψεις αν θες να ακούγεσαι πιο έξυπνος
- Πότε βάζουμε δύο τόνους στις λέξεις;
- 8 λέξεις που μόνο οι γνώστες γράφουν αλάνθαστα
- Οι 6 ελληνικές λέξεις που δεν μεταφράζονται σε ξένες γλώσσες
