Στην καθημερινή ομιλία, πολλές φράσεις ή λέξεις με ρίζες στο παρελθόν χρησιμοποιούνται με εσφαλμένο τρόπο.
Αρκετές αρχαίες ή βυζαντινές εκφράσεις έχουν ενσωματωθεί στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα, αλλά πολλές από αυτές χρησιμοποιούνται με λανθασμένο τρόπο ή έχουν παραποιηθεί με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με το mycampus, υπάρχουν 10 εκφράσεις και λέξεις που ξεχωρίζουν για τη συχνή χρήση τους στον καθημερινό λόγο, αλλά ταυτόχρονα έχουν υποστεί παραμόρφωση ή κακή χρήση.
1. Υπογράφων
ΟΧΙ Υπογεγραμμένος
Στην πραγματικότητα, η λέξη “υπογεγραμμένος” σημαίνει αυτός που έχει υπογράψει, ενώ η προθυμία μας είναι να αναφερθούμε στο πρόσωπο που επίκειται να υπογράψει. Το σφάλμα προέρχεται πιθανόν από τη μετάφραση του αγγλικού “undersigned” ή του γαλλικού “soussigne.” Αρκετοί θεωρούν τη λέξη “κάτωθι” περιττή, καθώς περιλαμβάνεται ήδη στο πρώτο συνθετικό (υπο-) του όρου “υπογράφων.”
2. Παρελθέτω απ’ εμού το ποτήριον τούτο
ΟΧΙ ΑΠΕΛΘΕΤΩ απ’ εμού το ποτήριον τούτο
Η σωστή φράση αναφέρεται στην προσευχή του Ιησού στην Κηποθέα της Γεσθημανής, κατά την οποία παρακαλούσε τον Πατέρα του να απαλλαγεί από το μέλλον μαρτύριο που γνώριζε πως τον περίμενε. Η φράση ακριβώς όπως αναφέρεται στην Αγία Γραφή είναι: “Πάτερ μου, εἰ δυνατόν ἐστι, παρελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τὸ ποτήριον τοῦτο· πλὴν οὐχ ὡς ἐγὼ θέλω, ἀλλ’ ὡς σύ.”
3. Ο ζάπλουτος
ΟΧΙ ο ζάμπλουτος
Η εν λόγω λέξη, “ζάπλουτος,” παρά την πεποίθηση των περισσότερων, δεν είναι ακραία δημοτική, αλλά αντλεί την καταγωγή της από την αρχαιοελληνική γλώσσα. Προέρχεται από το μόριο “ζα” (= πολύ) και τη λέξη “πλούτος.” Ο λανθασμένος τύπος “ζάμπλουτος” προέκυψε από σύγχυση με τον όρο “πάμπλουτος,” όπου “παν” σημαίνει “πολύ” συν τη λέξη “πλούτος.”
4. Υπέρ το δέον
ΟΧΙ υπέρ του δέοντος
Η σωστή φράση είναι “υπέρ το δέον,” η οποία σημαίνει “πάνω απ’ όσο πρέπει.” Ενδεχομένως, το λάθος πηγάζει από την επίδραση της φράσης “πέραν του δέοντος,” που έχει παρόμοια σημασία. Όταν χρησιμοποιούμε τη λανθασμένη φράση “υπέρ του δέοντος,” στην πραγματικότητα εκφράζουμε την ιδέα του “για χάρη αυτού που πρέπει να γίνει,” δηλαδή υπερβολική προσπάθεια ή περισσότερο από όσο απαιτείται.
5. Το φιλοθέαμον
ΟΧΙ ο φιλοθεάμον
Η σωστή λέξη είναι “φιλοθεάμων,” και πρόκειται για ένα λόγιο επίθετο. Η λέξη αυτή διατηρεί τον ίδιο τύπο και στο αρσενικό και στο θηλυκό γένος (ο φιλοθεάμων, η φιλοθεάμων). Στο ουδέτερο γένος, όμως, ανεβάζει τον τόνο στην προπαραλήγουσα. Ο λανθασμένος τύπος “φιλοθεάμον” συναντάται κυρίως στη φράση “το φιλοθεάμον κοινό.”
6. Επί το έργον
ΟΧΙ επί τω έργω
Η σωστή φράση είναι “επί το έργον,” και αυτό σημαίνει “εν ώρα εργασίας ή δραστηριότητας.” Αν και χρησιμοποιείται στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα με τη σημασία του να είναι κάποιος απασχολημένος ή δραστήριος, η φράση αυτή υπάρχει αυτούσια και στα αρχαία ελληνικά με διαφορετική σημασία. Είναι πιθανό να οφείλεται το λάθος στο γεγονός ότι η φράση επίσης επίσυντάσσεται με δοτική, εκτός από αιτιατική ή γενική.
7. Υποχρεούται ή υποχρεώνεται
Και τα δύο ρήματα, “υποχρεούμαι” και “υποχρεώνομαι,” έχουν διαφορετική σημασία και είναι σωστά. Το “υποχρεούμαι” χρησιμοποιείται για να εκφράσει την υποχρέωση ή το καθήκον που έχει κάποιος να κάνει κάτι, ενώ το “υποχρεώνομαι” σημαίνει ότι κάποιος αναγκάζεται ή είναι υποχρεωμένος να κάνει κάτι.
8. Ιχθύες ή ιχθείς
Η λάθος χρήση των όρων “Ιχθύες” και “ιχθείς” συναντάται συχνά, και είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τη σωστή χρήση τους.
Ο όρος “Ιχθύες” χρησιμοποιείται ως ονομαστική μορφή για να περιγράψει το ζώδιο και τους ανθρώπους που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτού του ζωδίου. Από την άλλη πλευρά, η μορφή “ιχθείς” χρησιμοποιείται συνήθως ως αιτιατική, όταν αναφερόμαστε σε κάποιον που ανήκει στο ζώδιο των Ιχθύων.
Οπότε, οι Ιχθύες (ονομαστική μορφή) θα περάσουν δύσκολα τις επόμενες μέρες, ενώ ένας φίλος που είναι Ιχθείς (αιτιατική μορφή) θα περάσει δύσκολα τις επόμενες μέρες.
9. Απάγει ή απαγάγει
Το ρήμα “απάγω” έχει συγκεκριμένες μορφές κλίσης, και η σωστή χρήση του εξαρτάται από τον χρόνο της πράξης. Σύμφωνα με τη σωστή κλίση:
– Ενεστώτας: απάγω
– Αόριστος: απήγαγα
– Παρακείμενος: έχω απαγάγει
Συνεπώς, η σωστή φράση θα ήταν “Η κάμερα κατέγραψε τον εγκληματία να απάγει το παιδί,” χρησιμοποιώντας τον ενεστώτα του ρήματος “απάγω” για να αναφερθεί σε μια παρούσα πράξη.
10. Έχω απαυδήσει ή έχω απηυδήσει
Το ρήμα απαυδώ σχηματίζει τον αόριστο «απηύδησα», ενώ ο παρακείμενος του δεν παίρνει χρονική αύξηση, οπότε «έχω απηυδήσει» είναι λάθος.
20 σπάνιες ελληνικές λέξεις που οι περισσότεροι μάλλον δεν γνωρίζουν τη σημασία τους
