Η θυσία που έκαναν οι γυναίκες που προσπαθούσαν να αποφύγουν το δουλεμπόριο αποτελεί θέμα ιστορικής διαμάχης μεταξύ των σύγχρονων ιστορικών.
Τον Δεκέμβριο του 1803, οι Σουλιώτισσες, εξαντλημένες και πολιορκημένες από τον Αλή Πασά, συνθηκολόγησαν με τη συμφωνία ότι θα μπορούσαν να φύγουν από το Σούλιουμ χωρίς να πάθουν τίποτα. Ωστόσο, ο Αλή Πασάς αθέτησε την υπόσχεσή του, στέλνοντας περίπου 3.000 Τουρκαλβανούς να τους καταδιώξουν.
Χωρισμένοι σε δύο ομάδες, οι Σουλιώτες αντιμετώπισαν άνισες μάχες. Γνωρίζοντας την τακτική του Αλή Πασά να σκλαβώνει και να πουλάει γυναίκες στις τουρκικές αγορές, οι γυναίκες και τα παιδιά αναζήτησαν καταφύγιο στο μοναστήρι του Ζαλόγγου.
Αντιμέτωπες με συντριπτικές πιθανότητες, οι γυναίκες επέλεξαν μια τραγική μοίρα για να αποφύγουν τη σκλαβιά και το βιασμό. Στάθηκαν στην άκρη του γκρεμού, ρίχνοντας μία-μία τα παιδιά τους πριν πέσουν οι ίδιες, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες κρατούσαν τα χέρια τους και εμφανίζονταν σαν να χορεύουν τραγουδώντας το «Έχε γειά, καημένε κόσμε.»
15 φράσεις του σήμερα που η σκούφια τους κρατεί από τα αρχαία χρόνια
Η ιστορική ακρίβεια του τραγουδιού αμφισβητείται, με ορισμένους να υποστηρίζουν ότι γράφτηκε μετά το συμβάν. Πρόσφατα, η ιστορικός Μαρία Ρεπούση αμφισβήτησε το γεγονός, χαρακτηρίζοντάς το “εθνικό μύθο”. Ωστόσο, διάφορες ιστορικές αναφορές της εποχής, που καταγράφηκαν από ταξιδιώτες και ιστορικούς της περιοχής, επιβεβαιώνουν την αυτοθυσία για να αποτρέψουν την υποδούλωση των παιδιών τους, παρά τις διαφορές στις λεπτομέρειες.
Αφηγήσεις του αξιωματικού του Αλή Πασά, Σουλεϊμάν Αγκά, και άλλων συμβάλλουν στην ιστορική καταγραφή του γεγονότος. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν αποκλίσεις, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την απουσία αναφοράς του χορού σε ορισμένα πρώιμα αρχεία, συμπεριλαμβανομένων των έργων του Jakop Bartoldi και του Χριστόφορου Περραιβού.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Περικλής Ζερλέντης εξέφρασε επιφυλάξεις για τον χορό του Ζαλόγγου μετά από επιτόπια έρευνα, αλλά δεν αμφισβήτησε την αυτοθυσία των Σουλιωτών. Το τραγούδι του Ιωάννη Θ. Σακελλαρίδη, που αφηγείται το γεγονός, έγινε μέρος της δημοτικής παράδοσης τα νεότερα χρόνια.
Παρά τις αμφισβητήσεις της ιστορικής του ακρίβειας, ο χορός του Ζαλόγγου παραμένει ένα συγκλονιστικό σύμβολο της αντίστασης των Σουλιωτών κατά της καταπίεσης και της τελικής τους θυσίας για να αποφύγουν την υποδούλωση.
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τη Μηχανή του χρόνου
Μιχαήλ Παππάς: Η εξύμνηση της ελληνικής παράδοσης μέσα από το φακό του (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ)
