“Η ιδεολογία κάθε είδους είναι ο θάνατος της λογοτεχνίας, ο θάνατος της σκέψης, ο θάνατος του ανθρώπου”, δηλώνει ο Μπλουμ με φλογερή πεποίθηση.
Στην κοσμοθεωρία του, η λογοτεχνία υπερβαίνει τα στενά όρια του πολιτικού δόγματος, προσφέροντας αντίθετα ένα καταφύγιο για την ελεύθερη εξερεύνηση της ανθρώπινης σκέψης. Είναι ένα βασίλειο όπου τα μυαλά περιπλανώνται ανεμπόδιστα, όπου οι ιδέες συγκρούονται και συνενώνονται και όπου αποκαλύπτεται η αληθινή ουσία της ανθρωπότητας.
Για τον Μπλουμ, η λογοτεχνία δεν είναι απλώς ένα χόμπι ή μια ακαδημαϊκή ενασχόληση- είναι η ίδια η ουσία της ίδιας της ύπαρξης. “Η λογοτεχνία προσφέρει την ύψιστη χαρά της βαθύτερης απόλαυσης”, διακηρύσσει, “μας οδηγεί στη βαθύτερη συνειδητοποίηση της ύπαρξής μας και μας προσφέρει μια βαθιά αίσθηση του ανθρώπινου επιτεύγματος και του τι μπορεί ακόμη να επιτύχει ο άνθρωπος”. Στις σελίδες των μεγάλων έργων, από τα έπη του Ομήρου μέχρι τις τραγωδίες του Σαίξπηρ, ο Μπλουμ βρίσκει παρηγοριά και έμπνευση, μια απόδειξη της διαρκούς δύναμης του γραπτού λόγου.
Ωστόσο, ακόμη και όταν ο Μπλουμ εκθειάζει τις αρετές του λογοτεχνικού κανόνα, θρηνεί για την παρακμή μιας κάποτε ευγενούς παράδοσης την ανάγνωση των κλασικών. Στον σύγχρονο κόσμο της λογοτεχνίας, όπου η μαζική κατανάλωση αντικαθιστά πολύ συχνά τον βαθύ στοχασμό, ο Μπλουμ βλέπει μια ανησυχητική τάση. Τη διακρίνουμε κι εμείς.
Διαβάστε τον λογοτεχνικό κανόνα του Χάρολντ Μπλουμ παρακάτω:
26 συγγραφείς που αποτελούν τον κανόνα της δυτικής λογοτεχνίας και πρέπει να τους διαβάσεις
“Δεν εκφράζω απόγνωση για το μέλλον της λογοτεχνίας”, επιμένει ο Μπλουμ, “πιστεύω ότι η καλή λογοτεχνία θα βρίσκει πάντα τρόπους να αναδύεται σε άμεση σχέση με τη μεγάλη λογοτεχνία του παρελθόντος”. Η απελπισία του, αντίθετα, έγκειται στην παρακμή του αυθεντικού, πολιτισμένου αναγνωστικού κοινού. Σε μια εποχή όπου ο Λιούις Κάρολ αντικαθίσταται από τον Χάρι Πότερ, όπου ο Προυστ και ο Τζόυς υποχωρούν μπροστά στον Στίβεν Κινγκ, ο Μπλουμ βλέπει μια κοινωνία να παρασύρεται, ξεκομμένη από τα πολιτιστικά της αγκυροβόλια.
“Αυτό που στην πραγματικότητα εκφράζω”, εκμυστηρεύεται ο Μπλουμ, “είναι ο πραγματικός μου φόβος ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση, η εκπαίδευση γενικότερα, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στον αγγλόφωνο κόσμο έχει αποτύχει στην αποστολή της”. Πρόκειται για μια τρομερή προειδοποίηση, μια έκκληση στα όπλα ενάντια στις δυνάμεις της άγνοιας και της απάθειας που απειλούν να μας καταπιούν. Για τον Μπλουμ, το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο- η μοίρα της λογοτεχνίας, και μάλιστα της ίδιας της ανθρωπότητας, κρέμεται από μια κλωστή.
Χάρολντ Μπλουµ:«Απελπιστική η παρακµή του αναγνωστικού κοινού»
Όταν ο Χάρολντ Μπλουμ μιλάει για “την παρακμή του αναγνωστικού κοινού”, εκφράζει βαθιά ανησυχία για τη μειωμένη ενασχόληση με τη σοβαρή λογοτεχνία και τη διάβρωση της λογοτεχνικής κουλτούρας μέσα στην κοινωνία. Ο Μπλουμ θρηνεί για τη μετατόπιση από τη συνεχή και προσεκτική ανάγνωση προς πιο επιφανειακές μορφές ψυχαγωγίας ή απόσπασης της προσοχής. Η παρακμή αυτή δεν αφορά μόνο την ποσότητα της ανάγνωσης αλλά και την ποιότητα και το βάθος της ενασχόλησης με τα λογοτεχνικά έργα.
Ο Μπλουμ πιστεύει ότι μια ζωντανή και εγγράμματη κοινωνία είναι απαραίτητη για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, της ενσυναίσθησης και της πολιτισμικής συνείδησης. Καθώς οι άνθρωποι διαβάζουν λιγότερο και στρέφονται σε άλλες μορφές μέσων ενημέρωσης ή ψυχαγωγίας, ο Μπλουμ φοβάται ότι χάνουν την επαφή με την πλούσια κληρονομιά της λογοτεχνίας και τις βαθιές γνώσεις που προσφέρει για την ανθρώπινη κατάσταση. Αυτή η απώλεια, κατά την άποψή του, έχει σοβαρές επιπτώσεις στον πνευματικό και ηθικό ιστό της κοινωνίας.
Επιπλέον, ο Μπλουμ προβληματίζεται από αυτό που βλέπει ως εμπορευματοποίηση της λογοτεχνίας, όπου οι δυνάμεις της αγοράς δίνουν προτεραιότητα στο κέρδος έναντι της καλλιτεχνικής αξίας, οδηγώντας στον πολλαπλασιασμό ρηχών και τυποποιημένων έργων. Αυτή η τάση όχι μόνο υποτιμά τη λογοτεχνία ως μορφή τέχνης, αλλά συμβάλλει επίσης στην περιθωριοποίηση των σοβαρών συγγραφέων και στην παραμέληση των κλασικών λογοτεχνικών έργων.
Στην ουσία, όταν ο Bloom μιλάει για “την παρακμή του αναγνωστικού κοινού”, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τις ευρύτερες πολιτιστικές αλλαγές που απειλούν να υπονομεύσουν τη σημασία της λογοτεχνίας στη διαμόρφωση της συλλογικής μας συνείδησης και στην προώθηση ενός πιο διαφωτισμένου και δεσμευμένου πολίτη.
7 αποφθέγματα του Χάρολντ Μπλουμ
- «Η ιδεολογία κάθε είδους είναι ο θάνατος της λογοτεχνίας, ο θάνατος της σκέψης, ο θάνατος του ανθρώπου».
- «H λογοτεχνία προσφέρει την υψηλότερη χαρά της πιο βαθιάς απόλαυσης, µας οδηγεί στην πιο βαθιά επίγνωση της ύπαρξής µας και µας προσφέρει βαθύτατη αίσθηση των ανθρώπινων επιτευγµάτων και του τι δύναται ακόµη να επιτύχει ο άνθρωπος».
- «Αν πρόκειται να μιλήσουμε για τις σπουδαιότερες φυσιογνωμίες της δυτικής λογοτεχνικής παράδοσης, τα πρωτεία κατέχουν σίγουρα ο Ομηρος, ο Δάντης και ο Σαίξπηρ.
- «∆εν εκφράζω απελπισία για το µέλλον της λογοτεχνίας, πιστεύω ότι η καλή λογοτεχνία θα βρίσκει τρόπους να αναδύεται πάντοτε σε ευθεία σχέση µε τη µεγαλειώδη λογοτεχνία του παρελθόντος. Η απελπισία µου αφορά την παρακµή και την αποσύνθεση του αυθεντικού, πολιτισµένου αναγνωστικού κοινού. Τα παιδιά στον δυτικό κόσµο, ιδιαίτερα στις αγγλόφωνες χώρες, θα έπρεπε να διαβάζουν τον Λιούις Κάρολ. Αντ’ αυτού διαβάζουν αυτές τις ανοησίες περί Χάρι Πότερ.»
- «Θα έπρεπε το κοινό αυτό να διαβάζει Προυστ ή Τζόις ή Σάµιουελ Μπέκετ ή Τόµας Μαν και αντί αυτών σε ετούτη τη χώρα εκατοµµύρια αναγνώστες διαβάζουν Στίβεν Κινγκ, που τον βρίσκω αηδιαστικό. Αυτό που εκφράζω στην ουσία στην “Ανατοµία” είναι ο πραγµατικός φόβος µου ότι η ανώτατη εκπαίδευση, η εκπαίδευση γενικά, στις ΗΠΑ και στον αγγλόφωνο κόσµο έχει αποτύχει στην αποστολή της. Γι’ αυτό οι ΗΠΑ κινδυνεύουν από αυτό που αποκαλείται Tea Party, το οποίο είναι ένα φασιστικό κίνηµα».
- «Ο πρόεδρος Οµπάµα δεν είναι ικανός για κάτι τέτοιο, φαίνεται ότι φοβάται να θυµώσει. Αν συνεχίσει έτσι, δεν θα εκλεγεί ξανά.»
- «Φοβάµαι ότι οι ΗΠΑ παύουν όλο και περισσότερο να είναι δηµοκρατική χώρα. Επικρατούν η ολιγαρχία, η πλουτοκρατία και σύντοµα και η θεοκρατία.»
(Αποφθέγματα από τη συνέντευξή του. Πηγή: ΒΗΜΑ)
Τι να διαβάσεις εάν θέλεις να εξερευνήσεις την ιαπωνική λογοτεχνία;
