Τι κρύβει ο «καθώς πρέπει» άνθρωπος, σύμφωνα με τον Φρόυντ και τον Νίτσε;

Τι πραγματικά κρύβουν οι «αξιοσέβαστοι» άνθρωποι; Από τη ψυχανάλυση του Φρόυντ μέχρι τον κεραυνό του Νίτσε οι «ευπρεπείς» δεν είναι πάντα αυτό που φαίνονται.

Όλοι τους έχουμε συναντήσει. Τον άψογο κύριο που δεν υψώνει ποτέ τη φωνή του. Τη σεμνή γυναίκα που δε διαφωνεί ποτέ. Τον άψογο συνάδελφο που δεν παραβιάζει ποτέ τους κανόνες. Αποπνέουν ψυχραιμία, ταπεινότητα και τέλεια κοινωνική συμπεριφορά.

Όμως στοχαστές όπως ο Φρόυντ, ο Νίτσε ακόμη και πιο σύγχρονες φωνές έβλεπαν κάτι άλλο από αυτά τα πεντακάθαρα προσωπεία: μια κρυμμένη καταιγίδα. Οι «αξιοσέβαστοι» δεν είναι ακίνδυνοι. Απλώς είναι καλοί στο να κρύβουν το χάους τους ή ακόμη χειρότερα, δεν το γνωρίζουν.

Ας σκάψουμε κάτω από την επιφάνεια.
(Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο παρακάτω)

Ο τρόπος που αγαπάς φανερώνει τα παιδικά σου χρόνια – Τι έλεγαν μεγάλοι στοχαστές για τις σχέσεις μας;

Ο Φρόυντ και τα αγαπημένα θύματα του «Υπερεγώ».

Ο Φρόυντ είχε μια βαθιά καχυποψία για τους ανθρώπους που ήταν «πολύ καλοί». Δεν εμπιστευόταν την υπερβολική καθαρότητα, την υπερβολική τάξη ή όσους καυχιόντουσαν ότι δεν είχαν ποτέ βίαιες ή σεξουαλικές σκέψεις.

Γιατί; Επειδή ο Φρόυντ έβλεπε τη προσωπικότητα ως μια ένταση μεταξύ του Id (οι πρωτόγονες παρορμήσεις μας), του Ego (ο διαπραγματευτής μας με την πραγματικότητα) και του Superego (εσωτερικευμένος κριτής μας). Κατέληξε λοιπόν ότι όσο πιο κυρίαρχο είναι το Υπερεγώ, τόσο περισσότερο το καταπιέζουμε.

Τι συμβαίνει λοιπόν με τις «κακές» σκέψεις που καταπιέζουμε;

Φουντώνουν. Αναπτύσσουν νύχια. Επιστρέφουν ως εμμονικές συμπεριφορές, ανεξήγητος θυμός ή αλλόκοτα όνειρα. Το άτομο που δε βρίζει ποτέ μπορεί να φαντασιώνεται κρυφά την καταστροφή. Ο πάντα χαμογελαστός φίλος μπορεί να βρίσκεται μια χαμένη στενοχώρια μακριά από την ολοκληρωτική κατάρρευση.

Για τον Φρόυντ, οι αξιοσέβαστοι, ταπεινοί και ολόσωστοι κοινωνικά άνθρωποι ήταν χύτρες ταχύτητας.

Νίτσε: Η ηθική ως νοοτροπία δούλου.

Ο Νίτσε δεν δυσπιστούσε απλώς τους ταπεινούς, του κατηγορούσε. Στο έργο του «Περί γενεαλογίας της ηθικής», υποστήριξε ότι η ταπεινότητα, η πραότητα και η υπακοή δε ήταν αρετές αλλά τακτικές επιβίωσης που επινόησαν οι αδύναμοι. Οι ισχυροί, οι «ευγενείς», κάποτε όριζαν το καλό ως δύναμη, ζωτικότητα και δημιουργικότητα. Αλλά όταν οι αδύναμοι δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν, επαναπροσδιόρισαν τον φόβο τους ως «καλοσύνη».

Και έτσι ο «ταπεινός» άνθρωπος έγινε ένα ηθικό ιδεώδες. Αλλά ο Νίτσε το είδε αυτό ως βαθιά ανέντιμο και αρνητικό για τη ζωή. Αυτοί οι άνθρωποι δεν αγαπούσαν την ειρήνη, απεχθανόταν τη δύναμη. Δεν επιδίωκαν την αλήθεια, φοβόντουσαν τις συνέπειες της. Προφανώς δεν ήθελε να είμαστε άγριοι αλλά να είμαστε ειλικρινείς, τουλάχιστον με τον εαυτό μας.

Άλλες φωνές ενάντια στην εικόνα του «ενάρετου».

Ο Cioran, o Ρουμάνος φιλόσοφος της απελπισίας είπε, «Τι θα έμενε από τις τραγωδίες μας αν μας κοιτούσε ένα έντομο»; Απεχθανόταν την ευγενική κοινωνία και θαύμαζε εκείνους που αγκάλιαζαν το παράλογο, το γκροτέσκο, το ωμό.

Ο Όσκαρ Ουάιλντ, με την ευφυΐα του ισχυρίστηκε «Κάθε άγιος έχει παρελθόν και κάθε αμαρτωλός έχει μέλλον». Το συμπέρασμα; Μην εμπιστεύεστε φωτοστέφανα.

Ο Μπουκόφσκι, πάντα με τη μπύρα στο χέρι, συχνά χλεύαζε τους καθαρούς άνδρες και επαινούσε τους βρώμικους, τους άγριους, τους πληγωμένους: «Το πρόβλημα με τον κόσμο είναι ότι οι έξυπνοι άνθρωποι είναι γεμάτοι αμφιβολίες, ενώ οι ηλίθιοι είναι γεμάτοι αυτοπεποίθηση».

Αυτό δεν είναι ένα κάλεσμα να γίνουμε αγενείς ή απερίσκεπτοι. Είναι ένα κάλεσμα να γίνουμε αληθινοί με περισσότερο αυτογνωσία, θάρρος και πάθος. Είναι μια αφορμή να μην μεγεθύνουμε τις αντανακλάσεις των αυθεντιών που διέπουν αυτό τον κόσμο.

Διαβάστε περισσότερα από τη λογοτεχνική μας πραμάτεια.